Okres rządów dynastii Antoninów (96-192) nie miał szczęścia do źródeł: istnieje stosunkowo niewiele dobrych starożytnych relacji o tej epoce. Już absolutnie najgorzej pod tym względem wypada panowanie Trajana (98-117): Swetoniusz kończy swą narrację na śmierci Domicjana, SHA zaczyna się od jego następcy Hadriana, zaś z pamiętników samego władcy zachowały się żałosne resztki. To sytuacja cokolwiek zaskakująca, wszakże to właśnie Trajan miał być najlepszym władcą w dziejach Rzymu, a jego zwycięskie wojny były ostatnimi wielkimi podbojami Imperium. Na gruncie polskim niewiele jest również prac poświęconych tej epoce, toteż pojawienie się monografii o wojnach dackich należy już uznać za pewien sukces.

Ta książka została wydana i to jej największa zaleta. Na bezrybiu i rak ryba – tak należałoby chyba ująć problem. Autor wykorzystał obszernie literaturę rumuńską (szeroko rozwodzącą się na temat tytułowego konfliktu) i polską, z opracowań w innych językach korzystał już w mniejszym stopniu. Książka jest niezbyt obszerna, ale i tak około połowy treści przypada nie na tytułowy konflikt, ale na omawianie dziejów Daków w starożytności. Cóż... Ich dzieje to kolejny temat bardzo słabo naświetlony przez dostępne po polsku prace, tak więc ten długi „ekskurs dacki” nie jest może pozbawiony sensu, niemniej – osobiście – nie tego się spodziewałem. A. Dubicki jest politologiem zajmującym się szeroko rozumianą tematyką rumuńską, nie jest jednak bynajmniej badaczem starożytności. To niestety widać w tekście, choć jak na osobę niezbyt obeznaną z tą epoką spisał się całkiem nieźle. Chyba największym zarzutem jest cytowanie źródeł właściwie tylko za opracowaniami. Monografia niniejsza daje pewien obraz wojen dackich, choć sam oczekiwałem lektury bardziej szczegółowej.

Wspomniałem już o niewielkiej objętości książki, a trzeba jeszcze zaznaczyć, że byłaby ona jeszcze mniejsza, gdyby nie duża ilość zdjęć i ilustracji, zwłaszcza fragmentów Łuku Trajana. Dobre są w tej pracy mapki, a pochwalić trzeba również korektę – literówek jest niewiele. To swoją drogą interesujące, że w „Wojnach dackich” błędy odsiano bardzo ładnie, a w takiej np. „Wojnie beockiej” występują z zatrważającą częstotliwością. Wracając jednak do książki A. Dubickiego, trzeba przyznać, że stanowi ona niezłe wprowadzenie do tej tematyki, które jednak z pewnością nie spełni oczekiwań wymagających miłośników dziejów starożytnych.

Tomasz Babnis

Okres rządów dynastii Antoninów (96-192) nie miał szczęścia do źródeł: istnieje stosunkowo niewiele dobrych starożytnych relacji o tej epoce. Już absolutnie najgorzej pod tym względem wypada panowanie Trajana (98-117): Swetoniusz kończy swą narrację na śmierci Domicjana, SHA zaczyna się od jego następcy Hadriana, zaś z pamiętników samego władcy zachowały się żałosne...