Barwny, lekki język, humor i szczypta ironii wymieszane z tragizmem bohaterów, to cechy trzech minipowieści Johna Steinecka. Ale na tym podobieństwa się kończą. Każda z nich zawiera inne wady i zalety. To, co w jednej wydawało mi się plusem w innej było minusem. Dlatego pozwolę sobie na oddzielne zrecenzowanie każdej z powieści.

„Pastwiska niebieskie”

Pierwszy opis pastwisk wydaje się iście magiczny i wyjątkowo piękny. Jednak to, co się przytrafia postaciom ze strony na stronę, burzy sielankowy klimat powieści. Ojciec dostaje obsesji na punkcie swojej pięknej, acz naiwnej córki, dwie siostry sprzedając swoje wypieki, zachęcają klientów do ich kupna poprzez stosunek, opóźniony w rozwoju wielkolud, szuka w norze krasnoludków i wiele innych bohaterów zdobi karty „Pastwisk niebieskich”. Wszystko prócz tytułowej przestrzeni łączy jedna z przedstawionych rodzin. Są oni biernymi obserwatorami swoich sąsiadów, nie wtrącają się w nie swoje sprawy, żyją dobrze, czasem kpią z zachowań innych, ale tylko między sobą.

Obserwacja małych miasteczek w wykonaniu Steibecka jest bez wątpienia bezkonkurencyjna. To w jaki sposób zagląda do każdego z domów, jak komentuje, niekiedy wczuwa się w zachowanie postaci należy do najlepszych. Jest to dobra powieść, rozczarowaniach i niespełnionych marzeniach. Jednak nie ma w niej przygnębienia, ale raczej odnaleziony spokój oraz niejako pogodzenie z losem. Dobra powieść, godna polecenia.

„Złota czara”

Zbeletryzowane biografie nigdy specjalnie mnie nie interesowały. Wyjątek stanowiła „Pasja życia” o Vincencie Van Goghu. Błędem twórców jest narzucanie własnych myśli i przekonań do bohaterów, często brzmiące zbyt współcześnie, niewiarygodnie. Nie wspominając o dodawaniu fikcyjnych historii.

Steinbeck w jednej z pierwszych powieści zmierzył się z postacią Henry’ego Morgana. Tym razem autor stara się uporządkować życiorys króla piratów. Powieść jest bardzo nierówna i przypomina alegorię, baśniową historię, a nie taką nasączoną naturalizmem i brutalnością. Jakbym czytała literaturę z okresu romantyzmu. Całe życie tej postaci wydaje się nasiąknięta symbolizmem i swojego rodzaju sielankowością.

Zbyt duża wrażliwość bohatera mocno mnie irytowała, wydawała się przesłodzona, nienaturalna- jakoś nie mogłam sobie wyobrazić korsarza z licznymi dylematami natury moralnej i mdłego romantyzmu. W moim odczuciu lepiej wyszło by, gdyby opowieść Steibecka zaczynała się nieco przed „Złotą czarą”, a nie umieszczenia jej jako punktu kulminacyjnego. Fragment ten opisuje najbarwniejszą postać Ysobel (czerwoną świętą), która jako jedyna wydaje się interesująca, pełna rozterek, niezdecydowania. W tym niewielkim fragmencie widać wielowymiarowość niezwykłej postaci.

Podobało mi się stworzenie nieco aury tajemniczości, którą widać pod koniec powieści. Co tak naprawdę było dla Morgana ważne, nadanie mu cech ludzkich i to już bez zbędnego wylewania emocji. Mimo wszystko, podsumowując- dla mnie najsłabsza z powieści autora.

„Nieznanemu bogu”

Nikt nie może umrzeć całkowicie- dopóki nie ustaną sprawy wprawione przez niego w ruch. Jego dokonania są jedynym zewnętrznym potwierdzeniem jego życia. Jeżeli trwa po nim choćby mizerne wspomnienie, tak długo on sam żyje*.

Smutna, lecz nie przygnębiająca historia mężczyzny, który oddaje się miejscu, w którym chciał stworzyć wielopokoleniowy dom. Alegoryczna powieść opleciona pięknymi metaforami, z otwartym zakończeniem, pełna niedomówień. Steibeck oddając swojego bohatera nieznanej wierze, tym samym wcale nie szydzi z innych religii. Życie postaci jest po prostu wolne, ponad zakazy, wszelaką surowość i strach. Jednocześnie nie należy do tych, pozbawionych ważnych zasad moralnych oraz etycznych.

„Nieznanemu bogu” należy do powieści o nieuchronnym przemijaniu, sile charakteru, naszym wiecznym życiu, ale nie gdzieś tam po śmierci, lecz w umysłach naszych najbliższych. W moim odczuciu najlepsza z całego tomu.

John Steineck w trzech powieściach, z wielu okresów swojej twórczości, stworzył różne portrety osób, walczących o lepszy los, marzenia czy z przeznaczeniem. Obrazy te są piękne tylko szkoda, że jednocześnie takie smutne.

*Cytat pochodzi z recenzowanej książki.

Katarzyna Barańska