Powieść Dona Winslowa „Savages: ponad bezprawiem” brałam do rąk z pewnym niepokojem. Film Olivera Stone’a na jej podstawie został raczej chłodno przyjęty przez widzów i krytyków, i choć wiem, że nie należy oceniać książki po jej ekranizacji, to jednak miałam obawy, czy aby nie zanudzę się podczas lektury. Jednak za sprawą oryginalnego sposobu narracji, szybko wsiąkłam w atmosferę tej historii i z miejsca polubiłam tytułowych „dzikusów” (z ang. „savages”).

Historia jest prosta: dwóch młodych mężczyzn – stroniący od przemocy Ben i uzależniony od wojennej atmosfery Chon – zarabiają na handlu specyficznymi mieszankami marihuany. Są dzięki temu obrzydliwie bogaci. Nic dziwnego, że lgnie do nich taka dziewczyna jak O. Ofelia, bo tak jej naprawdę na imię, jest klasyczną rozpieszczoną dziewczyną z zamożnego domu – całymi dniami potrafi robić zakupy i oglądać talk-showy, a jej największym marzeniem jest zostać gwiazdą reality show. O jest spoiwem między mężczyznami – oni ją kochają, ona kocha ich, a żadnemu takie bycie w trójkącie nie przeszkadza. Wręcz przeciwnie. Wspólny seks, wspólne imprezy, wspólne odloty pod wpływem odurzających mieszanek, mają swój urok. Można powiedzieć, że ich życie to sielanka, zwłaszcza, że przyszło im żyć pod słonecznym niebem Kalifornii. Ale sielanka ta dobiega końca, kiedy biznes Bena i Chona chce przejąć potężny meksykański kartel narkotykowy. Kartą przetargową staje się O, więc chłopcy zrobią wszystko, by ją ochronić.

Fabuła może wskazywać, że „Savages” to książka jakich wiele, niczym się nie wyróżniająca. Tymczasem książkę docenią nawet najbardziej wymagający czytelnicy. Jej siłą jest bowiem niebanalny styl i żywy język. Pojęcie „lekkość pióra” jeszcze nigdy nie wydawało mi się bardziej adekwatne niż w przypadku Dona Winslowa i jego powieści. Narracja w czasie teraźniejszym, zwracanie się do czytelnika, krótkie zdania, bardzo krótkie i fragmentaryczne rozdziały, liczne retrospekcje, zabawy z formą takie jak dzielenie wierszy, wyliczenia czy stosowanie skrótów – te cechy prozy Winslowa decydują o dynamicznym tempie książki i sprawiają, że kolejne strony pochłania się jak kolejne kostki naprawdę dobrej czekolady. Lektura „Dzikusów” jest tak wciągającą przyjemnością również ze względu na język, jakim posługuje się jej autor – żywy, obrazowy, przepełniony wulgaryzmami, zwrotami potocznymi – słowem przystający do naszych czasów. Także sami bohaterowie zdobywają zainteresowanie czytelnika. Są to nietuzinkowe postaci, które Winslow kreśli z dużym poczuciem humoru.

„Savages” to gotowy scenariusz filmu. Niektóre sceny są tu nawet rozpisane z podziałem na role i opatrzone wyjaśnieniami w postaci specyficznych didaskaliów. Książkę nawet czyta się trochę tak jakby oglądało się film – przed oczami przesuwają się dynamicznie kolejne sceny, skąpane w blasku kalifornijskiego słońca, które pięknie wygląda w kadrze. Specyficzna konwencja książki zdaje się być odpowiedzią (nawet jeśli nie zamierzoną) na zapotrzebowania dzisiejszego czytelnika, który jest coraz bardziej zabiegany i nie ma czasu na czytanie długich powieści ze zbędnymi opisami. Chce treści szybkiej do przyswojenia, konkretnej, ale jednak nie głupiej. I Winslow mu ją daje. Jednocześnie podejmuje się w swojej książce także krytyki konsumpcyjnego stylu życia, którego ucieleśnieniem jest Ofelia. Ta świetnie napisana postać jest ciekawa z socjologicznego punktu widzenia, będąc prawdziwie wiarygodną reprezentantką pokolenia Y nazywanego w USA pokoleniem japonek i iPadów. Winslow drwi sobie także z Facebooka, polityków czy religii, wyśmiewa amerykański styl życia i obnaża absurdy otaczającego nas świata.

Co niesłychanie ważne, „Savages” portretuje skorumpowany i bezwzględny świat gangów narkotykowych, które naprawdę, gdzieś tam, za odległą granicą, istnieją. Autor opisuje ten skrawek świata, który jest otoczony legendą, okryty niesławą i w którym nikt z nas prawdopodobnie nie chciałby się znaleźć. A jednocześnie kibicujemy trójce głównych bohaterów, choć przecież sami do grzecznych nie należą. Każdy z nich, nawet wyrachowana szefowa kartelu, Elena, ma w sobie rys człowieczeństwa, który nie pozwala ich oceniać całkowicie negatywnie. Autor przedstawia zresztą drugą stronę medalu, jeśli chodzi o narkotyki – nie dramat człowieka uzależnionego, lecz życie ludzi, którzy na narkotykach zarabiają. A ich dramaty i dylematy wyglądają zupełnie inaczej.

Don Wislow „Dzikusami” dobrze wpisuje się w czasy, gdy triumfy w box office’ach święci Tarantino, w telewizji bryluje serial „Breaking Bad”, a miliony czekają na nową książkę Chucka Palahniuka. To książka, która z jednej strony jest czystą rozrywką, z drugiej jednak strony stanowi wartościowy komentarz do rzeczywistości, w której żyjemy. Warto przeczytać.

Malwina Sławińska