Trzyczęściowa panorama dziejów Polski pojagiellońskiej to już właściwie dzieje politycznego upadku zainicjowanego przez zgubną politykę dynastii Wazów. Tej ostatniej autor nie szczędzi gorzkich słów. To właśnie obłędna polityka dynastyczna Zygmunta III wplątała Rzeczpospolitą w niepotrzebne wojny ze Szwecją, a zainfekowanie ideologią kontrreformacji stało się przyczyną osławionych dymitriad i częściowej utraty terytorium Ukrainy, która zaczęła się od poddania tejże Moskwie na mocy układu zawartego przez Bohdana Chmielnickiego z carem Aleksym Michajłowiczem w Perejasławiu (1654). Autor oddaje należną wielkość królowi Stefanowi Batoremu i kanclerzowi wielkiemu koronnemu Janowi Zamoyskiemu. Temu ostatniemu przypisuje wiele cech, które winny go wynieść na tron, gdy ten opustoszał po zgonie Batorego. Jedną z nich jest instynkt państwowy (rzecz zgoła obca większości magnaterii), którego przykładem jest choćby rozprawa z warchołem Samuelem Zborowskim. Po latach dopiero Jarosław Marek Rymkiewicz ocenił tę postać zupełnie inaczej, tyle że to już pisarstwo innego rodzaju, choć niewiele tylko mniejszej rangi (vide: J.M. Rymkiewicz "Samuel Zborowski"). W dziele Jasienicy nie mogło się nie pojawić wiele postaci znanych z Trylogii Henryka Sienkiewicza. Wzmiankuje się tu Jana Skrzetuskiego i Jerzego Wołodyjowskiego (w powieściach Sienkiewicza Jerzy jest jego drugim imieniem). Ten pierwszy naprawdę przebił się z oblężonego przez Chmielnickiego Zbaraża, a ten ostatni rzeczywiście zginął podczas wycofywania się polskich wojsk z Kamieńca Podolskiego, tyle że jego śmierć była rezultatem ... nieszczęśliwego wypadku. Sporo miejsca poświęca się kulturze, nieco mniej dziejom gospodarczym, choć w obszernych fragmentach książki autor piętnuje pańszczyznę i wspomnianą już kontrreformację jako czynniki skutecznie hamujące rozwój kraju.
Niektóre z tez Jasienicy były swego czasu szeroko dyskutowane. Wielu kwestionuje jego kompetencje jako historyka. To samo dotyczy także poprzednich części cyklu, a więc "Polski Piastów" i "Polski Jagiellonów". W przypadku żadnej z tych książek autor nie rościł sobie pretensji do stworzenia naukowej syntezy dziejów Polski. Jego twórczość to przede wszystkim znakomita eseistyka, piękna poprzez swój niebywały rozmach, mnogość wątków (spójnie wszakże przepracowanych) i rzadko spotykaną szerokość poznawczej perspektywy. Nie sposób bowiem poznawać dziejów Polski bez pewnej znajomości stosunków panujących na dworze francuskim, austriackim czy też sułtańskim. Reasumując: przeczytać trzeba.

Trzyczęściowa panorama dziejów Polski pojagiellońskiej to już właściwie dzieje politycznego upadku zainicjowanego przez zgubną politykę dynastii Wazów. Tej ostatniej autor nie szczędzi gorzkich słów. To właśnie obłędna polityka dynastyczna Zygmunta III wplątała Rzeczpospolitą w niepotrzebne wojny ze Szwecją, a zainfekowanie ideologią kontrreformacji stało się przyczyną...