"Pośród księgozbiorów arcydzieł literackich istnieją uniwersalne historie, które mimo że osadzone fabularnie w konkretnym czasie i adekwatnych mu realiach, mogą zostać opowiedziane o każdej porze, w każdym zakątku świata. Takie książki cechuje pozorna prostota i zaklęty w słowach i umysłach postaci ponadczasowy przekaz, sprawiający że mogą z powodzeniem być odczytywane jako baśniowe przypowieści. Gdzieś głębiej, pod tą symboliczną powłoką ukrywają się odwieczne ludzkie konflikty, emocje, uczucia spętane złożonością bezlitosnego świata. „Myszy i ludzie” Johna Steinbecka to jedna z takich opowieści. Nie olśniewa z wierzchu filozoficzną zawiłością, bazując na pierwotnych uczuciach tkwiących w tytułowych ludziach. Zgoda. Ale kto zaprzeczy, że nie mniej ważne są w tej historii uduszone w przypływie opiekuńczego ciepła myszy?

Lata trzydzieste XX wieku, Stany Zjednoczone z okresu powszechnej migracji zarobkowej, upadły raj z piętnem wielkiego kryzysu. Po kalifornijskiej ubitej ścieżce drepcze sobie w poszukiwaniu pracy dwójka przyjaciół: zaradny i sprytny George Milton z naturą lekkoducha i głową nabitą marzeniami o własnej farmie oraz upośledzony umysłowo dobroduszny olbrzym Lennie Small, który podąża w ślad za swoim opiekunem, a żeby być bardziej ścisłym – za sielskim krajobrazem marzeń, jaki roztacza nad Lennie’m niczym parasol ochronny. Postacie dwójki życiowych wykolejeńców i wagabundów dobitnie podkreśla ich inwentarz: brzytwa, kawałek mydła, grzebień, buteleczka z tabletkami, płyn do nacierania i skórzana opaska na nadgarstek.

Lennie jest wpatrzony w George’a jak w obrazek: siada na ziemi tak samo jak George, zsuwa podobnym ruchem kapelusz na oczy, identycznie układa się do snu na piasku, z rękami pod głową. Proste gesty, symboliczne oddanie swoje losu w ręce kogoś, komu się bezgranicznie ufa i w kim pokłada się ślepą wiarę. Nieokiełznana siła Lenniego, choć pomocna przy pracy, sprawia, że obaj często wpadają w tarapaty. George i Lennie błąkają się po świecie, szukając bezpiecznej przystani i pracy, dzięki której, odkładając trochę grosza, będą mogli zacząć lepsze i niezależne życie.
W powieści nie ma fajerwerków językowych. Język Steinbecka, choć ładny i symboliczny, jest prosty jak ludzie, o których opowiada.

Farma, na którą trafiają, to smutne i ponure teatrum ludzkiej ułomności, nierówności rasowych, klasowych, dyskryminacji i braku szacunku dla kobiet. Jest tutaj jednoręki zamiatacz Candy i jego pies – oboje starzy i niepotrzebni, a swoje malutkie „getto” zamieszkuje stajenny Crooks, Murzyn z przetrąconym kręgosłupem – obcy, samotny, porzucony w gąszczu rasistowskich nastrojów. Czyta sobie książki, wypatrując kolejnych szarych zniewolonych dni. Farmą zarządza Curley – porywczy i zazdrosny syn gospodarza, bazujący na swoim cwaniactwie i bogactwie ojca. Jedyna występująca w powieści nie posiada nawet własnego imienia, jest poszukującą akceptacji i rozpaczliwie próbującą zwrócić na siebie uwagę „żoną Curleya”. Nawet Slim, wzbudzający zaufanie nadzorca pracowników, będący symbolem promyka mądrości i sprawiedliwości, nie jest w stanie odmienić toksycznej atmosfery, która zawisła nad tym pozornie „zwyczajnym” światkiem.

Posługiwanie się marzeniami jako antidotum na beznadzieję i zatracenie się w nieprzyjaznej rzeczywistości jest jednym z motywów przewodnich powieści. Warto zauważyć, że ich znaczenie nie zmienia się niezależnie od punktu widzenia. Za rojeniami George’a podąża upośledzony wielkolud, później dołącza do nich stary Candy, a nawet czarnoskóry Crooks, który jednak w końcu zostaje sprowadzony na ziemię i godzi się ze swoją niewolniczą rolą.
„Widziałem setki takich, co to chodzą od rancza do rancza z tobołkami na plecach i takimi samymi głupotami we łbach – mówi Murzyn. – Setki. Przychodzą, odchodzą, i tak w kółko, a każdemu tkwi we łbie ten cholerny kawałek ziemi. I żaden z nich za cholerę go nie będzie miał. To tak jak z niebem. Przeczytałem tu masę książek. Nikt nigdy nie trafia do nieba, nikt nie kupuje swojego kawałka ziemi.”
Marzenia są zatem z jednej strony nieskończoną energią, zdolną pobudzać do działania ludzi odartych ze złudzeń i z godności, a z drugiej strony to siła urojona i zgubna, która po wymknięciu się spod kontroli może przemienić się w złą aurę. Nikt z nas nie jest w stanie przewidzieć, czy króliki z opowieści George’a nie zaczną pewnego dnia mutować, przemieniając się w krwiożercze bestie z wybałuszonymi oczami, ostrymi jak brzytwa pazurami i długaśnymi uszami szukającymi miejsca na miękkiej ludzkiej szyi, by zacisnąć na niej pętlę." (fragment recenzji)

Zapraszam do przeczytania całej recenzji na stronie "Experyment - recenzja dobrej książki":

http://experymentt.wordpress.com/2012/03/31/john-steinbeck-myszy-i-ludzie-recenzja/

"Pośród księgozbiorów arcydzieł literackich istnieją uniwersalne historie, które mimo że osadzone fabularnie w konkretnym czasie i adekwatnych mu realiach, mogą zostać opowiedziane o każdej porze, w każdym zakątku świata. Takie książki cechuje pozorna prostota i zaklęty w słowach i umysłach postaci ponadczasowy przekaz, sprawiający że mogą z powodzeniem być odczytywane jako...