Najnowsza książka tureckiej autorki jest osobliwym połączeniem kultur Wschodu i Zachodu, czasów współczesnych i średniowiecznych, monotonii szarej codzienności i dreszczyku emocji, który towarzyszy poznawaniu tajemnic świata. Można pomyśleć, że do pomieszczenia takich przeciwieństw potrzeba dwóch książek. I, właściwie, „Czterdzieści zasad miłości” to dwie książki sprytnie splecione w jedną...

Bohaterką książki jest Ella Rubinstein – kobieta w średnim wieku, która według wielu osób powinna być szczęśliwa. Związana od lat z jednym mężczyzną, matka dorosłych prawie dzieci, zamożna... A jednak Ella pewnego dnia odkrywa, że nie jest sobą i nie czuje się spełniona, tkwiąc wciąż w domu. Postanawia poszukać pracy i dość szybko zatrudnia się jako recenzentka w wydawnictwie. Nie przypuszcza nawet, że pierwsze ze zleceń odmieni całkowicie jej życie... „Słodkie bluźnierstwo” Aziza Zahary opowiada o trzynastowiecznym filozofie i poecie Rumim oraz wędrownym derwiszu Szamsie z Tebrizu. To ich historia staje się „książką w książce”, którą poznajemy naprzemiennie z opowieścią o bohaterce – w tempie, w jakim ona sama czyta recenzowaną powieść. Z każdą stroną czuje się coraz bardziej zafascynowana książką i jednocześnie... rozczarowana swoim życiem. Zaczyna stawiać sobie pytania o cel, sens i poczucie szczęścia w tym wszystkim, czym się zajmuje. W końcu pisze do autora, który okazuje się być podróżnikiem, derwiszem-samoukiem, ale także jedynym człowiekiem, który rozumie Ellę. Od tej pory wymiana elektronicznych wiadomości staje się najważniejszym punktem dnia, na rzecz którego kobieta zaniedbuje czasem domowe obowiązki... A to dopiero początek historii!

Powieść jest niezwykła już z racji swojej konstrukcji. Co ciekawe, można ją przeczytać albo wybierając same historyczne rozdziały opowiadające o Rumim i Szamsie, albo współczesne, dotyczące Elli. Tytuł odnosi się do tych pierwszych. Mają one niepowtarzalny klimat Wschodu wieków średnich, ulotny i tajemniczy, pełen wędrownych nauczycieli, mistyków i filozofów, zwyczajów tak różnych od naszych, że czasem szokujących... Część współczesna natomiast jest zupełnym przeciwieństwem – życie pełne monotonii, codziennego pośpiechu, nudnych obowiązków, rodzinnych nieporozumień... Zdecydowana większość czytelników odnajdzie siebie w świecie Elli i podobnie jak ona, zatęskni za „tamtym”, pełnym prostoty i czaru.

Zastanawiam się, czy to nie celowa pułapka zastawiona na czytelnika z kręgu kultury europejskiej. Naprawdę trudno nie ulec czarowi orientu... Do tego niepokojące jest rozwiązanie problemu, który pojawia się w życiu Elli wraz z rozwojem wydarzeń, kiedy tajemniczy świat Wschodu zdaje się coraz mocniej wdzierać w jej poukładane dotąd życie. Zastanawia też łatwość, z jaką bohaterka podejmuje decyzje, uzasadniając je poszukiwaniem miłości i szczęścia. Mimo wszystko – nie można się odciąć od własnej przeszłości, zwłaszcza, jeśli trwa ona w teraźniejszości i ma twarze bliskich osób...

Katarzyna Marondel