Bardzo ważny esej Dmowskiego, przedstawiający jego punkt widzenia na możliwości odbudowy Polski pod koniec XIX wieku. Uważający go za rusofila i lojalistę mogą się zdziwić. Pierwsza część eseju jest bardzo mocną krytyką polityki rosyjskiej wobec Polaków, Dmowski mnoży argumentów za tym, że Polacy są wyjątkowo tępieni przez Rosję, a celem okupanta jest zniszczenie polskości. W drugiej części dokonuje krytycznej analizy istniejących wówczas programów politycznych: od lojalistów, przez politykę biernego oporu, po socjalistów. On sam, co może dziwić, nazywa swój program "rewolucyjnym", optuje za różnego rodzaju aktywną działalnością, różnych, jak to nazywa po marksistowsku, klas. Co do socjalizmu: Dmowski nie zajmuje, co do niego jasnego stanowiska, ale chwali socjalistów za to, że upolityczniły "masy robotnicze". Czy jednak każdy rodzaj aktywności Polaków jest pozytywny...? Oczywiście, Dmowski pisał to wszystko pod koniec XIX wieku, a my spogląday na jego esej ponad 100 lat później. Wobec tego myśli Dmowskiego wydają się wyjątkowo logiczne, racjonalne i pozbawione emocjonalnego ładunku, zdecydowanie warto przeczytać, zwłaszcza, że lektura eseju zajmuje niewiele czasu.

Bardzo ważny esej Dmowskiego, przedstawiający jego punkt widzenia na możliwości odbudowy Polski pod koniec XIX wieku. Uważający go za rusofila i lojalistę mogą się zdziwić. Pierwsza część eseju jest bardzo mocną krytyką polityki rosyjskiej wobec Polaków, Dmowski mnoży argumentów za tym, że Polacy są wyjątkowo tępieni przez Rosję, a celem okupanta jest zniszczenie polskości....