Jesteśmy społecznością, która kocha książki

Wszyscy znamy „20 000 mil podmorskiej żeglugi” Juliusza Vern’a, ale o tym, że w pierwotnej wersji powieści Kapitan Nemo miał być Polakiem, który w powstaniu styczniowym traci rodzinę, a po powrocie z zesłania rozpoczyna vendettę przeciwko carskim oprawcom, możemy się dowiedzieć z książki Simona Akstinata „Made in Poland”. Historia z kapitanem Nemo jest wyjątkiem, ponieważ w przeważającej części, ta niewielka objętościowo książka, idealnie nadająca się na wakacyjny wyjazd, opisuje prawdziwe losy naszych rodaków, którzy z różnych powodów opuścili ojczyznę i doskonale poradzili sobie na obczyźnie. Jej autorem, co dla mnie jest największym zaskoczeniem, jest młody niemiecki dziennikarz, który nie ma polskich przodków, nie zna języka polskiego, a przed napisaniem książki nigdy nie był w Polsce (sic!). Mimo to uznał on, że życiorysy kilkudziesięciu polskich emigrantów oraz ich potomków, warte są napisania o nich książki, a wcześniej poświęcenia wielu godzin spędzonych w archiwach, czytelniach, bibliotekach i przed komputerem. O tym, że Simon Akstinat bardzo poważnie podszedł do tematu świadczy m.in. fakt, że w jego książce oprócz nazwisk znanych prawie każdemu Polakowi, znajdują się postaci, o których większość z nas nigdy nie słyszała. Z jednej strony fakt, iż cudzoziemca zafascynowały życiorysy naszych rodaków-tułaczy, jest bardzo budujący, a jednocześnie nieco zawstydzający, że o wielu z nich dowiadujemy się dopiero z tej książki. Ilu z nas bowiem wie, że np. jeden z naszych rodaków był ministrem spraw zagranicznych Rosji, inny piastował ten urząd we Francji, a jeszcze inny był premierem Austrii? Czy ktoś słyszał, że jeden z prezydentów Kostaryki miał na nazwisko Michalski i mówił płynnie po polsku? Dzisiaj najlepsze amerykańskie wyższe uczelnie seryjnie produkują noblistów, tymczasem okazuje się, że założycielem pierwszej placówki oświatowej w Nowym Yorku - powstałej w tym samym czasie co słynny Harvard, był Polak. Akstinat udowadnia, że Polacy na emigracji, to nie tylko praca na przysłowiowym "zmywaku”, ale również przykłady bezprecedensowych sukcesów w wielu prestiżowych i konkurencyjnych profesjach, od nauki i techniki począwszy, poprzez sport, literaturę i sztukę, na gospodarce i polityce kończąc. Tak, trzeba to sobie wyraźnie powiedzieć – wbrew temu jak sami mamy w zwyczaju siebie postrzegać, nasza rola w historii świata nie ogranicza się wyłącznie do „cierpienia za miliony” i roli „Chrystusa narodów” – bo jak to napisano we wstępie do książki – „Polak potrafi, zwłaszcza na emigracji”. Do czego próbuje nas przekonać, podbudowując przy okazji nasze narodowe „ego”, nie mówiący po polsku Niemiec.