Jesteśmy społecznością, która kocha książki

Tylko tak wyrafinowani, a zarazem lgnący do ludzi intelektualiści, jak Krzysztof Środa potrafią podróż do dalekich miejsc przetworzyć w esej o istocie człowieczeństwa, pisząc - zdawałoby się - o "niczym" (co na swój sposób pojęli niektórzy komentujący, poszukujący chyba zbyt usilnie czysto turystycznego zapewne konkretu). Śledzę twórczość Autora od początku. I od początku pozostaje w nieustającym zachwycie nad jego czułą wrażliwością dla ludzi i świata. Lubię też jego pasję do takich krajów, w których – jak pisze - ”zmroczniki oleandrowce widuje się nie raz na lat trzydzieści, lecz praktycznie co roku” (a kto choć raz widział te nocne motyle, nigdy już nie będzie zupełnie nieszczęśliwy). A tu są wręcz mistrzowskie opisy. Np. cudownie imaginacyjne wydarzenia w erywańskim tunelu. Znaczenie antycznej literatury, nie tylko narodowej, dla Ormian, którzy są „drugim ludem Księgi”, po Żydach. Opadające wody jeziora Sewan (największego jeziora w Armenii, a także jednego z najwyżej położonych jezior świata - 1916 m npm.). No i przede wszystkim ludzkie losy, które nagle staną się Autorowi bardzo bliskie, jak przystało na prawdziwego humanistę (w tym kontekście cień Osipa Mandelsztama) . Jako miłośnika ptaków, szczególnie radują mnie właśnie ich przedstawienia. Mamy tu np. gardłowe poświstywania żołn o zupełnie niezwykłych barwach, którymi miałem rozkosz zachwycać się w Rumunii. Trafny jest wniosek Autora, że nie sposób uznać, który z kolorów w nich dominuje. Zgadzam się też z panteistyczną tezą, że pasja do ptaków wynika z „pokornego podziwu dla samej formy istnienia świata, z przeczuciem ukrytej za tą zmysłową formą tajemnicy”. „Ich trudna do wytłumaczenia różnorodność prowokuje do uznania ich za litery alfabetu, w którym ktoś próbuje nam przekazać jakieś przesłanie. A ponieważ alfabet ten liczy dużo więcej niż 36 liter, z góry wiadomo, że nie uda nam się go odczytać” - czytam z zachwytem. I jeszcze oczywista konstatacja, że najciekawszych obserwacji przyrodniczych dokonuje się nie wtedy, gdy niestrudzenie wędrować w ich poszukiwaniu, lecz wówczas, gdy się zastygnie, aby poczekać aż pojawią się same… To chyba zresztą dewiza Autora nie tylko do przyrody się odnosząca. Bo to chęć kontaktu z Drugim przewyższa u niego wszystko inne – zawsze go szuka i często znajduje (jesteśmy na Wschodzie, gdzie kontakty międzyludzkie to nie tylko „smalltalk”). A to dziś już rzadkie zjawisko w czasach, gdy „turyści” spędzają wyjazdy w dalekie miejsca w basenach z kieliszkiem w dłoni… Język Środy to może nie dokładnie styl mojego ukochanego W.G. Sebalda, ale są tu pewne korzystne pokrewieństwo z jego poetycką prozą podróżną.