W tym miesiącu realizujemy nowe wyzwanie czytelnicze. Tym razem zadanie polega na przeczytaniu książki historycznej. Ale marzec zawsze kojarzy mi się z celebracją kobiecości. Dlatego postanowiłam połączyć obie te okoliczności i zaprosić czytelników lubimyczytać.pl w podróż do przeszłości w towarzystwie niezwykłych kobiet.

Pod prąd

W zdominowanym przez mężczyzn świecie epoki wiktoriańskiej znalazły się dwie niezwykle odważne skandalistki, które wywróciły do góry nogami sposób postrzegania „słabszej” płci. Matka i córka, którym nigdy nie było dane się spotkać, zyskały ogromną sławę jako pisarki, ale również jako bojowniczki o prawa kobiet. Mary Wollstonecraft i Mary Shelley stały się pionierkami angielskiego feminizmu i do dziś inspirują swoimi barwnymi biografiami.

Na łamach „Buntowniczek” Charlotte Gordon poznajemy więc niezwykłe losy tych dwóch artystek, wolnomyślicielek i wizjonerek, których życie aż prosi się o hollywoodzką ekranizację. Mary Wollstonecraft w czasie rewolucji francuskiej walczyła o prawa kobiet, dostęp do edukacji i pracy, za co została nazwana „hieną w halce”. Podkreślała problem przemocy seksualnej i nierównego statusu materialnego. A poza tym kochała (często nieszczęśliwie), przeżywała przygody i dawała się targać emocjom. I choć zmarła dziesięć dni po porodzie, wywarła ogromny wpływ na córkę – autorkę słynnego „Frankensteina”.

Kobiety sięgają po prawa

Jedną z moich ulubionych książek historycznych o tematyce kobiecej są bez wątpienia „Posełki” Olgi Wiechnik. Co prawda Polska tuż po odzyskaniu niepodległości zrównała w prawach politycznych kobiety i mężczyzn, jednak tym pierwszym nie tak łatwo było sięgnąć po władzę.

W 1916 roku Zofia Moraczewska pisała jeszcze „Oczywiście »babie« nie pozwoli przecież nikt z tych mężów stanu polityki prowadzić”, ale to właśnie ona została jedną z ośmiu pierwszych polskich parlamentarzystek. Te kobiety „wyszarpały” sobie prawa i starały się z nich jak najlepiej korzystać.

Świetnie wykształcone, aktywne społecznie, wierzące w siłę nauki – oto kobiety zasiadające w pierwszym polskim parlamencie. Czuję dodatkowy sentyment, gdyż większość z nich była, podobnie jak ja… nauczycielkami. Myślę, że naprawdę warto poznać ich losy!

Bez nich nie byłoby Internetu

W zdominowanej przez mężczyzn branży IT zdecydowanie za mało mówi się o wpływie kobiet na rozwój Internetu, bez którego dziś nie wyobrażamy sobie życia. A okazuje się, że pierwsza programistka – bo takim mianem określić możemy Adę Lovelace – żyła już w XIX wieku! I od tego czasu wpływ „płci pięknej” na przemysł cyfrowy okazał się ogromny. Na łamach „Pionierek Internetu” Claire L. Evans poznajemy historie wybitnych matematyczek, koderek, hakerek i cyberaktywistek.

To właśnie one odnalazły się w męskim świecie, wsparły rozwój nowoczesnych technologii i – choć często zostawały w cieniu (jak choćby „Szóstka od ENIAC-a”, uhonorowana dopiero w latach 90.!) – zostały przywrócone historii na łamach świetnie napisanej książki, która przypadnie do gustu nie tylko informatykom.

Zabójcze agentki

Jeśli ciekawi Was, kto stał się główną inspiracją do postaci „dziewczyny Bonda”, to bez wątpienia powinniście sięgnąć po książkę „Igły” Marka Łuszczyny. To katalog niezwykłych Polek (również z wyboru), które w czasie II wojny światowej stały się zabójczo skutecznymi agentkami wywiadu. Piekielnie inteligentne, piękne i intrygujące, a przede wszystkim tajemnicze. I nie zawsze działające po „dobrej stronie”.

Dzięki książce poznajemy losy kobiet szpiegów, cichociemnych, zdrajczyń. I możemy przeanalizować powody ich decyzji. Czasem był to ogromny patriotyzm, czasem chęć zysku, wielka miłość lub… przypadek.

Każda z opisanych w publikacji biografii zasługuje na ekranizację. I byłyby to emocjonujące, pełne pasji filmy sensacyjne.

Druga fala feminizmu

Dzięki dokumentowi „Feministki: co sobie myślały?”, który w 2018 roku pojawił się na platformie Netflix, wróciło zainteresowanie tzw. drugą falą feminizmu. Od końca lat 60. przez całe lata 70. XX wieku kobiety walczyły o równouprawnienie. Do postulatów emancypantek (edukacja i zmiany w prawie) dodane zostało równouprawnienie na rynku pracy, kwestie kobiecej seksualności, walka z dyskryminacją.

Jedną z ikon tego ruchu jest bez wątpienia Gloria Steinem, która swoją historię opisała w autobiografii „Moje życie w drodze”. Jej kariera jako aktywistki rozpoczęła się po opublikowaniu głośnego reportażu demaskującego pracę „króliczków” Playboya. Dziś Gloria jest żywą legendą. Ta wyjątkowa dziennikarka, działaczka i podróżniczka została nagrodzona przez prezydenta Baracka Obamę odznaczeniem Medal od Freedom. I akurat jej losy prześledzimy niedługo w świetnie zapowiadającej się ekranizacji. Jej biografia pokazuje, że każda kobieta ma w sobie coś z wojowniczki.

Dzikie kobiety

W 2001 roku ukazała się w Polsce głośna książka „Biegnąca z wilkami” Clarissy Pinkoli Estés, w której przeanalizowane zostały archetypy dzikiej kobiety w kulturze. Jest to głębokie studium mitów, które, ze względu na swój dość naukowy charakter, nie stanowiło lektury łatwej i przyjemnej. Choć miało inne ogromne walory!

Mam wrażenie, że swego rodzaju odpowiedzią na tę książkę (która mnie osobiście bardzo się podobała, choć wymagała ogromnego skupienia i czasu) jest najnowszy „Leksykon dzikich kobiet” Klaudii Migacz i Anny Lewickiej. Dostajemy pięknie wydaną, wspaniale ilustrowaną i zwięzłą pozycję, w której możemy prześledzić magiczne kobiece archetypy z całego świata. Poznajemy w niej mity, opowieści i legendy, w których kobiety obdarzone są wyjątkowymi zdolnościami. Wiele z nich do dziś w różny sposób wpływa na kulturę. Jednym z ciekawszych przypadków jest motyw Kitsune (lisa) – często wykorzystywany we współczesnym anime.

Brakująca połowa dziejów?

Jeśli – mimo powyższych rekomendacji – nadal odczuwacie niedosyt kobiecej strony historii, warto sięgnąć po kompleksową historię Polski pisaną z perspektywy „płci pięknej”. Dziennikarka Anna Kowalczyk w pigułce przedstawiła najważniejsze postaci kobiece, które wpłynęły na powstanie i rozwój naszego kraju. „Brakująca połowa dziejów” zilustrowana została przez Martę Frej i stanowi doskonały impuls do zgłębienia dziejów naszego kraju. Bo wybitnych kobiet w nich nie brakowało!

Dowodem na to jest również gorąca poznańska premiera książki „Herstoria 1918/1919” Katarzyny Dworaczyk. Nowocześnie wydana, świetnie zilustrowana, napisana w trzech językach pozycja, której ukrytym mottem są słowa Aleksandry Piłsudskiej: „Dynamit znakomicie nadawał się do gorsetu”. Bo, jak podsumowała Agata Araszkiewicz, dziś „nie mamy już gorsetów, ale ciągle potrzebujemy dynamitu!”.

Jak widać, niesamowitych kobiet w historii znajdziemy naprawdę wiele. Warto poznać ich sylwetki i zacząć przywracać historii. Mam nadzieję, że mój subiektywny wybór przypadnie Wam do gustu. A ja już zastanawiam się nad wyborem ciekawych mężczyzn, których historie możemy prześledzić na kartach książek.

A jakie są Wasze ulubione książki, w których poznajemy kobiecą stronę historii? Zapraszam do dyskusji.