Jesteśmy społecznością, która kocha książki

Wiele osób widzi w utworze Twaina jedynie powieść dla młodzieży. Czasami ktoś doda, że dzieło amerykańskiego pisarza (będącego z pochodzenia Szkotem) jest powieścią realistyczną. Innym razem komuś wymsknie się, że jest to powieść psychologiczna. Nawet jeśli jakaś bystrooka dusza dojrzy w „Przygodach Hucka” moralne rozkminy, to zazwyczaj ograniczy je do jednego problemu - niewolnictwa.

Dla mnie najciekawsza warstwa utworu Twaina znajduje się o wiele głębiej. Gdzie? W czeluściach niezbadanej do końca, aczkolwiek jakże intrygującej przestrzeni symbolicznej. Tak, moi mili - Twain napisał powieść na wskroś symboliczną. W dodatku taką, która przeznaczona była dla dorosłych, a nie, jak dziś wiele osób sądzi, dla młodzieży. Dodajmy przy tym, iż „Przygody Hucka” były wielokrotnie ze względu m.in. na występujące w nich kontrowersyjne słownictwo niedopuszczane przez cenzurę do druku. Amerykanie doczekali się także edycji dzieła Twaina, którą poddano „bowdleryzacji” - zastąpiono w niej np. występujące w oryginalnym tekście ponad 200 razy słowo „czarnuch” słowem „niewolnik”.

Pozostawmy jednak marginesy i powróćmy do niezbadanych czeluści, o których zaczęłam już pisać. Gdzie szukać symbolizmu w powieści? Tam, gdzie przeważnie lubimy sobie nie doczytać tego i owego, czyli w opisach. To właśnie one skrywają najwięcej zagadek, a raczej najlepiej tłumaczą nam zagadki. Najważniejszym symbolem, a może i głównym bohaterem całej powieści (?), jest rzeka. Jej nurt raz symbolizuje wolność jednostki, innym razem prawdę lub przestrzeń natury. Skoro jest natura to rzecz oczywista - należy dopełnić odwieczny idealny tandem i odnaleźć drugi symbol – kulturę. Owym kontrastem natury jest w powieści Twaina ląd. Interesujące, że z takiej perspektywy to nie rzeka jest niebezpieczna, lecz właśnie ziemia, gdyż to ona skrywa w sobie wszystko co złe – jest przestrzenią, w której dominują ludzkie występki. Czy w takiej przestrzeni może żyć wolny człowiek? Czy wolność jest możliwa tylko na wodzie? Jak pogodzić odwieczne żywioły? Tego typu pytania towarzyszyły mi przy czytaniu powieści Twaina.

Wiele osób widzi w utworze Twaina jedynie powieść dla młodzieży. Czasami ktoś doda, że dzieło amerykańskiego pisarza (będącego z pochodzenia Szkotem) jest powieścią realistyczną. Innym razem komuś wymsknie się, że jest to powieść psychologiczna. Nawet jeśli jakaś bystrooka dusza dojrzy w „Przygodach Hucka” moralne rozkminy, to zazwyczaj ograniczy je do jednego problemu -...