W te wakacje zapraszaliśmy użytkowników lubimyczytać.pl na letnie festiwale literackie (zwłaszcza na te, odbywające się pod naszym patronatem: Festiwal Języka Polskiego w Szczebrzeszynie, Patrząc na Wschód, Literacki Sopot i Big Book Festival), wspominaliśmy również o „book towns”, czyli rozsianych po całym świecie miasteczkach literackich, wypełnionych książkami, a także o Miastach Literatury UNESCO. Tym razem polecamy objazdową wycieczkę po całej Polsce, szlakiem literackich murali.

Poeci w Poznaniu

Polecamy rozpocząć wędrówkę od Poznania. Dzięki staraniom Joanny Pańczak i Tomasza Genowa, wiele budynków w stolicy Wielkopolski zostało ozdobionych wierszami polskich poetów. Spacerując poznańskimi ulicami, możemy znaleźć na ścianach kamienic wiersze Stanisława Barańczaka, Zbigniewa Herberta, Tadeusza Różewicza, Krystyny Miłobędzkiej. Nieopodal Starego Rynku, w pobliżu magistratu, znalazło się na przykład miejsce dla wiersza „Chmury” noblistki Wisławy Szymborskiej.

Wrocławski mistrz kryminału

Z Poznania przenosimy się do Wrocławia. Tam, nieopodal Odry i Placu Świętego Macieja, na ścianie kamienicy przy ul. Jedności Narodowej 42/44a bedzie czekał Marek Krajewski. A raczej jego podobizna, stworzona przez artystę Łukasza Zasadniego. Przedstawiony na muralu autor kryminałów, których akcja często rozgrywa się we Wrocławiu, spogląda zamyślony. W ręce trzyma długopis i zdaje się pracować nad kolejnymi przygodami jego książkowych bohaterów: Eberharda Mocka i Edwarda Popielskiego. 

Najsłynniejszy opolski autor

Niecałe 100 kilometrów dzieli mural Marka Krajewskiego od portretu kolejnego pisarza kojarzonego przede wsystkim z kryminałami. Remigiusz Mróz, jeden z najpoczytniejszych polskich autorów, urodził się i wychował w Opolu. Tam, przy ulicy Oleskiej 1, powstało malowidło promujące najnowszą powieść Mroza: „Osiedle RZNiW”. Cały proces powtawania muralu i nanoszenia kolejnych warstw farby można prześledzić na poniższym video, udotepnionym przez reprezentujące Remigiusza Mroza wydawnictwo Czwarta Strona.

Krakowskie murale

Wizytując południową część Polski należy również udać się do Krakowa. Stolica Małopolski, należąca do sieci Miast Literatury UNESCO, wprost wypełniona jest literackimi muralami. Przedstawiają one motywy literackie, cytaty, autografy literatów, a także portrety pisarzy i poetów. Uważny turysta znajdzie malunki odnoszące się do „Wesela” Wyspiańskiego czy prac Witkacego, ale przede wszystkim do książek związanego z Krakowem Stanisława Lema. Królują wśród nich nawiązania do najbardziej znanej książki pisarza: „Solaris”, a także do „Bajek robotów”. Przykładem może być przedstawiony poniżej mural z ulicy Józefińskiej. Powstał on przy okazji jednej z edycji Festiwalu Conrada, a jego autorem jest Filip Kuźniar, który o przedstawionym przez siebie robocie mówił tak:

Ściana Poetów

Z Małopolski przenosimy się do Polski centralnej, tu bowiem warto zatrzymać się w Kutnie i Łodzi. Będąc w tym pierwszym mieście, należy odszukać Ścianę Poetów, znajdującą się w okolicy Parku Traugutta. To tworzona przy okazji festiwalu „Złoty środek poezji” galeria murali. Widnieją na nich wizualizacje nagrodzonych w konkursie wierszy. Jako pierwszy, na ścianie wzdłuż drogi prowadzącej do parku, przedstawiony jest wiersz Wojciecha Gierdysa.

Z Kutna udajmy się do stolicy województwa. W Łodzi odsłonięto w 2018 roku mural poświęcony Januszowi Głowackiemu. Autorem malowidła mającego uhonorować pośmiertnie słynnego polskiego pisarza i felietonistę, autora takich książek jak „Good night, Dżerzi” i „Antygona w Nowym Jorku” oraz barwnej autobiografii „Z głowy”, jest znany plakacista Andrzej Pągowski.

Warszawscy literaci

Następnym przystankiem naszej podróży jest Warszawa. W stolicy Polski znajdziemy murale upamiętniające związanych z nią autorów. Na Pradze-Południe, niedaleko miejsca gdzie mieszkał Edward Stachura, zadomowił się malunek przedstawiający poetę. Sam mural znajduje się przy ulicy Rębkowskiej 4; pod jedynką zaś Sted przeżył ostatnie dni swojego życia. Na Czerniakowie, nieopodal ulicy Tatrzańskiej, na której mieszkał Stanisław Grzesiuk, stworzono malowidło upamiętniające popularnego warszawskiego barda i pieśniarza, autora „Pięciu lat kacetu”.

Warto wiedzieć, że pod koniec sierpnia w Warszawie ma powstać jeszcze jedno malowidło. Na ulicy Dąbrowskiego 81, dzięki staraniom organizatorów Big Book Festival, jedną ze ścian ozdobi praca Mikołaja Rejsa, nawiązująca do słynnej powieści Gabriela Garcii Marqueza „Miłość w czasach zarazy”. 

Lubelski szlak pamięci

Po wizycie w stolicy kraju warto udać się na Wschód. W Lublinie, powstał Szlak Pamięci, mający na celu upamiętnienie zagłady lubelskich żydów. Jedną z jego składowych są trzy murale na terenie getta na Podzamczu. Dwa z nich przedstawiają wiersze Julii Hartwig i Anny Langfus. Trzeci mural zawiera treść dramatycznego listu, wysłanego z getta żydowskiego do jednego z mieszkańców w getcie warszawskim.

Wycieczkę śladami literackich murali kończymy nad morzem. W Gdańsku amatorzy street artu powinni zajrzeć w dwa miejsca. Pierwsze to wiadukt PKM przy ul. Polanki, któy zdobi przygotowany przez znanego gdańskiego malarza streetartowego Piotra „Tuse” Jaworskiego wizerunek Brunona Zwarry. Zwarra, rodowity gdańszczanin, popularność zyskał jako autor jako autor „Wspomnień gdańskiego bówki”.

Drugi adres, który warto zapisać, to ulica Startowa 29. Tam, na ścianie jednego, z bloków znalazł swoje miejsce mural upamiętniający wizytę w Gdańsku noblisty Czesława Miłosza. Na pracy Rafała Roskowińskiego, oprócz samego poety, uwieczniony został również były Prezydent Polski i legenda Solidarności, Lech Wałęsa.

Fotografia otwierająca: Włodzimierz Wasyluk

[aj]