Kiedy kraj rozsypuje się w pył można wybrać dwie drogi. Szukać nowego miejsca na ziemi albo starać się przystosować do biedy i zagrożenia. Jedna i druga opcja boli, obie niosą ze sobą konsekwencje, żadna nie wykasuje obrazów z przeszłości.

Dobrze, jeśli trzonem tego, co zostało we wspomnieniach jest piękno wielkiej przyjaźni. Jednak w przypadku Sary i Lejli jeden dzień na wyspie zerwał kontrakt i sprawił, że Bośnia przestała być trudnym acz trwałym łącznikiem. Po latach odzywa się telefon a po tym, gdy w rozmowie pada jedno imię już wiadomo, że Sara wróci do Mostaru, by mogły stamtąd wyruszyć w drogę. To droga, w której znika ostatnie dwanaście lat, droga do Wiednia, który może oddać nadzieję. Muszą we dwie stanąć przed zającem.

Powieść drogi, jaką spisała Lana Bastašić jest nie tylko dosłowna ale i wielce metaforyczna. Będzie niosła ujęte w kwadratowy nawias obrazy nierównej przyjaźni malowanej postaciami kobiet, które były i są niczym ogień i woda. Bezczelność, ryzykanctwo i pociągająca atrakcyjność Lejli staje w kontaście do niemal błagalnego uzależnienia Sary. Ta pierwsza po prostu była, jakże efektownie. Druga, opętana i żebrząca o uwagę, chciała trwać u boku, naśladować i podziwiać. Nowa Lejla ma inny kolor oczu i włosów ale ten sam magnetyzm. Będzie więc to podróż gwałtowna ale też pełna sentymentów. Podróż, która musiała się odbyć dla zaginionego na wojnie brata. Taka jest teoria... A w praktyce, gdy dotrzeny do celu, okaże się mieć zupełnie inny wymiar.

Przyjaźń nie jest lukrowanym uczuciem. Bywa złośliwa, nierówna, pełna oburzenia i fizyczności. Czasem chce się nią rzucić o ścianę ale wtedy wraca każdy fascynujący monent sprzed lat. Sara łapie zająca i go nie wypuszcza, a biały królik (nie zając) wprawiał ją będzie, niczym baśniową Alicję, w mentalne osłupienie. Ta powieść to jej list, jej wołanie do przyjaciółki i do Bośni. Obie bywają plugawe, obie są jak "kotwica w jakimś zapaskudzonym morzu". Chcieć od nich uciec to jedno, móc to zrobić to zupełnie inna sprawa.

Gniewna to książka ale i nasycona poezją miejsc i wydarzeń. Kapie z niej miłość do literatury i niechlujność wobec wartości. Piękne słowa Sary i zgrzyt realizmu Lejli są niczym wieczna walka i uzupełnienie.
Autorka zostawia nas przepełnionych refleksją, zastygłych w obrazie i przed nim z całą serią pytań. Piękna to rzecz i mocno poruszająca. Warto czytać, tym bardziej, że bośniacka literatura to na naszym rynku rzadkość. Jej uniwersalizm zaskakuje i splata odmienności w poszukiwaniu odpowiedzi o sedno przyjaźni silniejszej niż pomyłki, złe słowa i wojny.
Przekład: Dorota Jovanka Ćirlić (intensywny i piękny).

Katarzyna
we współpracy z Wydawnictwem Literackim

Kiedy kraj rozsypuje się w pył można wybrać dwie drogi. Szukać nowego miejsca na ziemi albo starać się przystosować do biedy i zagrożenia. Jedna i druga opcja boli, obie niosą ze sobą konsekwencje, żadna nie wykasuje obrazów z przeszłości.

Dobrze, jeśli trzonem tego, co zostało we wspomnieniach jest piękno wielkiej przyjaźni. Jednak w przypadku Sary i Lejli jeden dzień na...