Pisarze poprzez swoje dzieła zawsze starali się opisywać pewną konkretną rzeczywistość. Przeważnie aktualną, ale nie zawsze, w innym razie nigdy nie otrzymalibyśmy powieści historycznych. Nierzadko posiłkują się metaforami czy wykreowanym światem, aby pod płaszczykiem fantastycznym opisać mechanizmy działania władzy czy narodowe traumy. Dlatego też nie do końca rozumiem ludzi, którzy z góry odrzucają książki ze smokami czy zombiakami.

Współcześnie sporo się pisze o kondycji moralnej czy psychologicznej człowieka. Wraz z upadkiem muru berlińskiego powstało sporo literatury poświęconej nam samym. To już nie są pozycje o samej wojnie, a o skutkach. Chociaż im dalej w las, tym i okoliczności diametralnie się zmieniają. Warto więc sięgnąć po zbiór opowiadań „Ptaki” Samanty Schweblin, aby przekonać się, jak diagnozuje nas ta argentyńska pisarka.

Bardzo rzadko zdarza mi się, abym przeczytał ponad dwadzieścia opowiadań zebranych w jednym tomie i stwierdził, że uwielbiam wszystkie. Ostatni raz miałem tak chyba podczas lektury pierwszego rocznika „Snów umarłych”. Tak więc przyznam się wam, że Schweblin nie tylko mnie zachwyciła i zaintrygowała, ale i skłoniła do wytężonego myślenia. Bo zaserwowane opowiadania proste nie są, a i konkluzje bywają nieprzyjemne. Zachęcam więc do pogłówkowania, „co autorka miała na myśli”, gdyż gwarantuję, że nie będziecie rozczarowani.

Samanta Schweblin podejmuje wiele aktualnych tematów: szczerość i autentyczność, niechciana ciąża, macierzyństwo, odpowiedzialność, nieszczęśliwe małżeństwo, błędne koło, przyjaźń czy poczucie bezcelowości w życiu. Nie przedstawia ich jednak wprost, a poprzez oniryczne, surrealistyczne i abstrakcyjne obrazy. Rzeczywistość często jest niepokojąca, wyłączona ze standardowego funkcjonowania czy niezwykle umowna i tymczasowa. Dopiero ostatnie zdania czy akapity odsłaniają przed nami prawdziwe oblicze tego, co właśnie przeczytaliśmy. A analiza tych tekstów jednoznacznie pokazuje niepokojącą prawdę o nas samych: jesteśmy kruchymi, pełnymi wad istotami. I często nie robimy nic, aby cokolwiek zmienić w naszym życiu, gdyż brak nam odwagi. Lub też nie potrafimy się wyrwać.

Schweblin od pierwszego zdania wciąga nas w wykreowane światy. Ta dziwność i inność udziela się również czytelnikom, dzięki czemu autorka trzyma nas za gardło i nie chce puścić. Mistrzowsko operuje słowem, nie ma tutaj zbędnych słów. Wszystko ma swój cel i tylko od nas zależy, czy zechcemy go odkryć. Uwielbiam pisarzy świadomie operujących językiem. Tym sposobem lektura „Ptaków” jest prawdziwą przyjemnością, a po skończonej książce chce się sięgnąć po więcej. Nie będę więc zdziwiony, jeżeli niedługo zakupię inne pozycje autorki, które ukazały się w języku polskim (powiadam wam, Tomasz Pindel to zacny tłumacz i cieszmy się, że to właśnie on zabrał się za Schweblin).

„Ptaki” to kolejna perełka Wydawnictwa Pauza. „Legenda o samobójstwie”, „Przyjaciel” czy „Ostatni wywiad” to genialne książki. Gdybym mógł, to czytałbym więcej z tej oficyny, ale czas niestety nie jest z gumy. Tym bardziej więc doceniam fakt, że opowiadania Schweblin okazały się strzałem w dziesiątkę.

Michał Wnuk