Chociaż zwykle bardzo chętnie sięgam po powieści historyczne, do "Ludzi honoru" podeszłam z ostrożnym dystansem. Potraktowałam tę książkę jako wyzwanie, swego rodzaju eksperyment, gdyż niezbyt swobodnie czuję się w realiach XIX-wiecznej Rosji; moje uprzedzenie wiąże się z nadmiernym eksploatowaniem tematyki rozbiorów na lekcjach historii. Jednak powieść Alexandry Lapierre dała mi szansę ujrzeć carską Rosję w kontekście konfliktu z muzułmańskimi plemionami zamieszkującymi górzyste regiony Czeczenii i Dagestanu, czyli z perspektywy rzadko poruszanej w literaturze, a przez to kompletnie mi nieznanej. Niezwykle intrygująca wydała mi się fabuła, które istotą był wielopłaszczyznowy, głęboki konflikt interesów imperialnej, chrześcijańskiej Rosji i kaukaskich plemion wyznających islam oraz dwóch wielkich osobowości, duchowych i politycznych przywódców: cara Mikołaja I i imama Szamila.
Intuicja mnie nie zawiodła. Otrzymałam nawet więcej, niż oczekiwałam - wspaniale i z rozmachem nakreślone tło historyczne, które stało się pretekstem do ukazania dramatu człowieka rozdartego wewnętrznie, zakładnika dwóch kultur skazanego na życie w nieustającym konflikcie z samym sobą, prawdziwie tragicznej postaci.

Kaukaz, I połowa XIX wieku. Trwa konflikt wojenny pomiędzy armią cara Mikołaja I a wojownikami imama Szamila - bezkompromisowego, surowego, wręcz fanatycznego przywódcy dagestańskich i czeczeńskich plemion, dla których nie ma na świecie większej wartości niż Allah i własny honor.
Przeważające siły wroga zmuszają imama do negocjacji oraz oddania najstarszego syna Dżamala al-Dina Rosjanom w charakterze zakładnika. Chłopiec trafia pod opiekę samego cara, który zapewnia mu najlepsze wykształcenie i karierę oficera armii carskiej. Wychowany na wzorowego Rosjanina Dżamal al-Din pozostaje wierny islamowi i nie może doczekać się chwili, kiedy będzie mógł wrócić w ojczyste strony. Nie wie jednak, że car ma wobec niego konkretne plany. Sprawy poważnie się komplikują, kiedy Dżamal al-Din zakochuje się w pięknej, rosyjskiej szlachciance...

"Ludzie honoru" to pełna pasji i namiętności opowieść o tragicznych wyborach, wierności własnym przekonaniom, próbom pogodzenia równorzędnych racji, a także poszukiwaniu własnej tożsamości, miejsca w życiu, spokoju sumienia, podjęciu odpowiedzialności narzuconej przez dwie silne osobowości.
Autorka po mistrzowsku ukazała wewnętrzny konflikt głównego bohatera, jego moralne i emocjonalne rozterki i dylematy. Doskonale uchwyciła tragizm jego wyboru dzięki perfekcyjnie nakreślonym, dopracowanym charakterologicznie postaciom charyzmatycznych antagonistów: niejednoznacznych, skomplikowanych, kontrowersyjnych, oraz podkreśleniu roli, jaką odegrali w życiu młodego bohatera. Z jednej strony bezwzględny, nieprzejednany, nie uznający żadnych kompromisów, ale uwielbiany ojciec, z drugiej - odwieczny wróg jego narodu, ale łaskawy, mądry, dalekowzroczny car mający na niego ogromny wpływ, którego bohater nauczył się cenić i szanować. Śledzenie wytrawnej gry psychologicznej prowadzonej przez Mikołaja I to prawdziwa intelektualna przyjemność; równie wiele emocji wywołuje obserwowanie Dżamala al-Dina, jego wewnętrznych rozterek i wątpliwości, jego nieuchronne zdążanie ku klęsce.
Wielką zaletą powieści Lapierre jest bardzo realistycznie zaprezentowane tło historyczne i obyczajowe carskiej Rosji oraz fenomenalnie wręcz przedstawione zderzenie dwóch jakże odmiennych kultur - dzikiej, egzotycznej, graniczącej z religijnym fanatyzmem obyczajowości i etosu kaukaskich górali oraz wykwintnego, pełnego przepychu stylu życia rosyjskich elit i kulisów carskiej polityki imperialistycznej. Choć akcja rozkręca się powoli, a fabuła koncentruje się raczej na psychologicznej analizie postaci niż tempie akcji, zaczynamy doceniać ten zabieg, kiedy intryga zaczyna się klarować i wyłania się całościowy jej obraz. Zdajemy sobie wtedy sprawę, że wszystko jest tak, jak być powinno.
Nakreślone z dużą dozą prawdopodobieństwa i dbałością o historyczne realia postaci głównych bohaterów poruszają swoją ambiwalencją i niejednoznacznością, siłą emocji, charyzmą, zapamiętaniem i głębokim tragizmem, jakim naznaczone zostały ich losy.

"Ludzie honoru" to niezwykła, wielowymiarowa powieść, która pozwala ujrzeć źródła czeczeńsko - rosyjskiego konfliktu w zupełnie nowym świetle, z uwzględnieniem wielu różnych aspektów i racji obu stron. Pomagają one zrozumieć, jak głębokie są różnice obyczajowe, kulturowe i religijne i każą się zastanowić, czy w ogóle jest możliwe ich zniwelowanie lub choćby pokojowe porozumienie.
Gorąco polecam tę doskonale skonstruowaną, kipiącą od emocji, uczuć, moralnych dylematów powieść historyczną. Barwny klimat obyczajowy epoki oraz wnikliwa i rzetelna analiza psychologiczna bohaterów czynią tę książkę wyjątkowo atrakcyjną i intrygującą, zaś poruszający wewnętrzny konflikt, którego istotą jest obrona najświętszych wartości, przede wszystkim honoru, nadaje jej głębi godnej antycznej tragedii. Zapraszam do lektury!

Chociaż zwykle bardzo chętnie sięgam po powieści historyczne, do "Ludzi honoru" podeszłam z ostrożnym dystansem. Potraktowałam tę książkę jako wyzwanie, swego rodzaju eksperyment, gdyż niezbyt swobodnie czuję się w realiach XIX-wiecznej Rosji; moje uprzedzenie wiąże się z nadmiernym eksploatowaniem tematyki rozbiorów na lekcjach historii. Jednak powieść Alexandry Lapierre...