Zacząłem ją czytać podczas pewnej podróży pociągiem przed dwoma laty i do wczoraj pozostawała w stanie niefortunnego zawieszenia, ale może to i lepiej, bo myśl Kuisza o powszechnym, chronicznym, w pewnym sensie nieuniknionym, w innym sensie nieuleczalnym stosowaniu podległościowego spojrzenia do spraw niepodległego państwa zdążyła wchłonąć się w mnie i sfermentować twórczo. Byłem w stanie konfrontować punkt widzenia autora z własną rzeczywistością (czy otaczającą mnie "nierzeczywistością", używając terminologii z książki) i przez ten czas przyłapywałem się wielokrotnie, że myślę Kuiszem -- bardzo bliska intelektualnie stała mi się potrzeba świadomego wejścia w niepodległościowy paradygmat i staram się go stosować przy ocenie zjawisk i podejmowaniu własnych działań, nawet jeśli czasem czuję się przytłoczony podległościową spuścizną kraju z realną przeszłością i teoretyczną przyszłością.

Kuisz być może momentami pisze o rzeczach, które wydają się oczywiste, ale zazwyczaj po to, by spuentować je w sposób rześki i uświadamiający. Formalnie "Koniec pokoleń podległości" plasuje się gdzieś pomiędzy publikacją naukową, publicystyką a esejem. Kuisz jest zręcznym pisarzem, choć trochę zbyt zachowawczym i zasadniczym -- nie ma w tekście momentów, które w sposób oczywisty byłyby w stanie czytelnika porwać czy (tym bardziej) rozerwać. Na 150 stronach właściwego tekstu autor trochę kluczy, momentami stwarzając pozory, że wszystko, co nie wyszło w III RP jest wynikiem podległościowego myślenia o Polsce, co byłoby jednak irracjonalnym uogólnieniem. Zbyt często też, choć zupełnie spodziewanie z racji przynależności do środowiska Kultury Liberalnej, odnosi się w tekście do (szeroko pojmowanego) liberalizmu, który czasem zestawia bezpośrednio z czasami polskiej podległości, jako jedyne remedium na ułomności poprzedniego ustroju, co samo w sobie jest polemiczne. Główna teza publikacji została natomiast przedstawiona czytelnie i obrazowo. To bez wątpienia istotny punkt widzenia współczesnej Polski, który, wierzę, wzięty szerzej pod uwagę, mógłby pomóc nam wszystkim lepiej odnaleźć się w nowej niepodległej Polsce.

Zacząłem ją czytać podczas pewnej podróży pociągiem przed dwoma laty i do wczoraj pozostawała w stanie niefortunnego zawieszenia, ale może to i lepiej, bo myśl Kuisza o powszechnym, chronicznym, w pewnym sensie nieuniknionym, w innym sensie nieuleczalnym stosowaniu podległościowego spojrzenia do spraw niepodległego państwa zdążyła wchłonąć się w mnie i sfermentować twórczo....