Ostatni tom wielkiej epopei o sowieckim terrorze, a ściślej: jego emanacji – systemie Gułagu – przynosi relacje najbardziej bezpośrednie, bo oparte na przeżyciach obozowych samego autora.

Po serii odsiadek etapowych (w Moskwie i okolicach) Sołżenicyn trafił do łagru w kazachskim Jekybastuzie, specobozie dla więźniów politycznych. Na przykładzie Jekybastuzu snuje autor opowieść o zniewoleniu i odwadze, łajdactwie i heroizmie, małości i wielkości człowieka.

Opowiada o niesamowitych ucieczkach (zwłaszcza etatowego zbiega, Estończyka Tenno), rodzeniu się gotowości do buntu i jego ewolucji (od eliminowania szpiclów poprzez strajki głodowe, aż po akty dywersji, a nawet zrywy powstańcze w Norylsku czy Kengirze), o zmieniających się stosunkach między władzą a osadzonymi w obliczu przeobrażeń politycznych (śmierć Stalina, upadek Berii, odwilż Chruszczowa).

Schyłek Gułagu był powolny i krwawy. Archipelag zostawił traumatyczne ślady w pamięci pokoleń. Pochłaniając miliony ludzkich istnień, ukazał, do czego prowadzi praktyczna realizacja ideologii komunizmu.

Dzieło Sołżenicyna stanowi wstrząsające memento. Choć niełatwe w odbiorze (z uwagi na rozwlekłość, dygresyjność, ciężar tematyczny) powinno być lekturą obowiązkową. Zwłaszcza dla osób, które w marksizmie dostrzegają jakieś pozytywy i które zgadzają się na obecność w naszym życiu jego współczesnych, z pozoru niegroźnych, mutacji (jak genderyzm, feminizm, poprawność polityczna czy ekologizm).

Ostatni tom wielkiej epopei o sowieckim terrorze, a ściślej: jego emanacji – systemie Gułagu – przynosi relacje najbardziej bezpośrednie, bo oparte na przeżyciach obozowych samego autora.

Po serii odsiadek etapowych (w Moskwie i okolicach) Sołżenicyn trafił do łagru w kazachskim Jekybastuzie, specobozie dla więźniów politycznych. Na przykładzie Jekybastuzu snuje autor...