Na ta książkę trafiłem przypadkiem. Autor opisuje ewolucję kulturową człowieka na podstawie teorii gier. Książka warta jest przeczytania. Przyznać się muszę, że nie wszystko zrozumiałem, dlatego czytałem powoli. Na pewno kiedys wrócę do niej.

Na ta książkę trafiłem przypadkiem. Autor opisuje ewolucję kulturową człowieka na podstawie teorii gier. Książka warta jest przeczytania. Przyznać się muszę, że nie wszystko zrozumiałem, dlatego czytałem powoli. Na pewno kiedys wrócę do niej.

Nudnawy i zawiły obraz cywilizacji.

W jakim stopniu ludzkie postrzeganie świata pozwala na ogólne wnioski o regularnościach, celowości, kierunku zmian? Według mnie poszukiwanie odpowiedzi w mariażu dyskursu i realiów przyrodniczych z kulturowymi jest zadaniem niemal beznadziejnym. Pozwala on co najwyżej na zbudowanie zbioru ogólników, a i tak wymaga ostrożności by nie popaść w banał. Tej pułapki nie ustrzegł się Robert Wright. "Nonzero. Logika ludzkiego przeznaczenia" jest do tego napisana dość nudnym, rozwlekłym językiem. Autor nie przekonał mnie do podstawowych hipotez stanowiących istotę narracji książki. Co prawda kilka obserwacji wydało się ciekawych, a przywołane fakty z historii ludzkości po części trafne i dające do myślenia, jednak ostateczne przesłanie i zaproponowana wersja ‘kosmicznego dramatu’ z człowiekiem w roli głównej, nieprzekonująca.

Wright powiązał przemiany kulturowe ostatnich setek tysięcy lat cywilizacji i przyrodnicze (w perspektywie milionów lat) w ramach języka doboru naturalnego z eksploatowanym ostatnio mechanizmem z teorii gier, gdzie rozpatruje się podejmowane decyzje z punktu widzenia korzyści o zerowej i niezerowej sumowalności. Śledząc historię łowców-zbieraczy, ustrukturyzowanego wodzostwa i państwa, postawił tezę o istniejącym kierunku cywilizacyjnych przemian ku lepszemu, bardziej złożonemu, coraz bardziej świadomie kreowanemu i kontrolowanemu światu. Posiłkując się wynalazkami historycznej zmienności – wojnami, rolnictwem, religią, pismem, specjalizacją nowożytną, rozwojem kapitalizmu, prawami obywatelskimi i cyfrowym stanem informacyjnym współczesności – starał się wykazać, w ramach modelu psychologii ewolucyjnej, społeczne nieuchronności. Według Wrighta to niezerowa sumowalność, jako potencjał do pozytywnych przemian, realizuje ‘logikę ludzkiego przeznaczenia’. Świadomie unikając rozważania moralnych dylematów, meandrów konkretnej historii skupionej na faktach i wodzach wojskowo-politycznych, zaoferował perspektywę z mało odkrywczą hipotezą.

Dokładając do historyczno-kulturowej dominanty komponent biologicznej zmienności w ramach doboru naturalnego, stworzył z reguły niestrawną dla mnie mieszankę opowieści z ukierunkowaniem ziemskiego życia ku możliwej do ekstrapolacji przyszłości. Nie mogę rozpisywać się o banałach (te najbardziej drażniące znalazłem na stronach 37, 45, 51, 169, 323),w których dowodził autor uniwersalności prawa przemian, korelacji między prawdopodobieństwem pojawienia się wynalazków a polepszaniem się komunikacji czy stopniowości ewolucji kulturowej. Szkoda czasu i miejsca na ich analizy. Ponadto, zaprezentowana przez autora technika wskazywania sensowności formułowanych idei, to dla mnie kolejny kłopot w odbiorze. Dużo z kluczowych składowych narracji wydała mi się co najwyżej jedną z alternatyw (w szczególności założony kierunek wynikania procesu ‘przyczynaskutek’ wzmocniony dyskusyjnymi wyborami elementów korelujących przemiany). Ważnych przykładów wątpliwych spekulacji wynotowałem kilka – od założonej jednokierunkowości przejścia od łowców do rolników (*) po bardzo niejednorodne procesy obserwowane w średniowiecznej Europie, które Wright solidnie ‘spłaszczył’ by spełniały rolę wspierającą założony azymut przemian (str. 165-178).

Nie wszystko było u mnie ‘na nie’. Fragment o roli pisma i wynalezieniu druku, analiza zamknięcia się Chin w XV wieku, przedyskutowanie postępu w ciekawej perspektywie utylitaryzmu i poszerzających się relacji gospodarczych w wyniku przemian kulturowych czy wewnątrzgatunkowe wyścigi zbrojeń (nie tylko u Homo sapiens),to zastanawiające obserwacje. Jest też ciekawa krytyka poglądów wpływowego Stephena Jay Goulda (str. 298-315),który z perspektywy paleontologicznej wątpił w hipotezę postępu kierunkowego w ewolucji biologicznej. Sam Wright, zwolennik tej koncepcji jako łącznika miedzy darwinizmem a kulturą, zasadnie wypunktował słabości stanowiska Goulda.

„Nonzero” to dziwna książka. Przegadana, zbyt rozbudowana w przypisy, bez ciekawego podsumowania. Wprowadzone pod koniec rozważania o świadomości, Punkcie Omega i krytyczna dyskusja o boskim planie na stworzenie, nie wpłynęły już na moją niską ocenę. Wright z ‘poglądami niedowiedliwymi’, których ziarno poprawności tkwi w ogólnikach, a sporo z zaprezentowanych przez niego detali pozostaje dość luźnymi obserwacjami, wpisał się w rolę wtórnego wobec Diamonda popularyzatora nauki. Niemal wszystko co przekazał, można było zrobić prościej, krócej, staranniej i ciekawiej. Szkoda. Liczyłem na więcej od znanego mi już autora (**).

Czytanie tej książki dla 10% treści jest stratą czasu, szczególnie że przez pozostał 90% brnie się w stanie zmęczenia, zniecierpliwienia czy dezorientacji didaskaliami.

MIERNE – 5.5/10

=======

* Nieco pogłębiona analiza formowania się rolnictwa, głównie z przykładami z Mezopotamii, podważająca tezy Wrighta, znajduje się w pracy J.C. Scotta „Jak udomowiono człowieka” (PWN 2020).

** Dość interesująca wydała mi się jego książka „Ewolucja Boga” (Prószyński i S-ka 2010).

Nudnawy i zawiły obraz cywilizacji.

W jakim stopniu ludzkie postrzeganie świata pozwala na ogólne wnioski o regularnościach, celowości, kierunku zmian? Według mnie poszukiwanie odpowiedzi w mariażu dyskursu i realiów przyrodniczych z kulturowymi jest zadaniem niemal beznadziejnym. Pozwala on co najwyżej na zbudowanie zbioru ogólników, a i tak wymaga ostrożności by nie...

Myśleć (budować modele przeróżnych zjawisk) można na trzy sposoby: redukcjonistycznie, systemowo i teoriogrowo. Myślenia redukcjonistycznego uczeni jesteśmy w szkole, jest ono powszechne i to od dawna. Dwa pozostałe rodzaje myślenia to stosunkowo świeże wynalazki, powstały bowiem dopiero w XX wieku.

Książka "Nonzero. Logika ludzkiego przeznaczenia" jest wprowadzeniem do myślenia teoriogrowego. Autor analizuje jednocześnie ewolucję kulturową i ewolucję biologiczną. Wniosek z tej analizy jest taki, że obydwoma tymi procesami rządzi ta sama logika i te same prawa ogólne. Analiza dokonywana jest przez pryzmat teorii gier - głównie gier o sumie niezerowej (stąd tytuł "Nonzero"). Ewolucja, zdaniem Wright'a, jest procesem ukierunkowanym i prowadzi do rozszerzenia współpracy, przynoszącej korzyści wszystkim stronom.

Wniosek ten, jak wiemy z Fizyki Życia, jest jednak zbyt pochopny, kierunkowość ewolucji biologicznej składa się bowiem z dwóch wymiarów: agregacji współpracy i eskalacji konfliktu.

Kilka cytatów z Nonzero: http://physicsoflife.pl/bibliografia/cytaty/9788374690287.html

Inne, warte polecenia, książki tego autora: "Ewolucja Boga"

Myśleć (budować modele przeróżnych zjawisk) można na trzy sposoby: redukcjonistycznie, systemowo i teoriogrowo. Myślenia redukcjonistycznego uczeni jesteśmy w szkole, jest ono powszechne i to od dawna. Dwa pozostałe rodzaje myślenia to stosunkowo świeże wynalazki, powstały bowiem dopiero w XX wieku.

Książka "Nonzero. Logika ludzkiego przeznaczenia" jest wprowadzeniem do...

Jestem pełna podziwu dla erudycji autora oraz jego umiejętności udowadniania i przekonywania czytelnika do nieprawdopodobnie karkołomnych tez bez popadania przy tym w radykalizm czy demagogię. Zakończenie przekonało mnie już dużo mniej, acz nie mogę powiedzieć, żeby mnie rozczarowało.
Polecam wszystkim, których zainteresowania oscylują na pograniczu nauk przyrodniczych i społecznych, zwłaszcza biologii i historii.

Jestem pełna podziwu dla erudycji autora oraz jego umiejętności udowadniania i przekonywania czytelnika do nieprawdopodobnie karkołomnych tez bez popadania przy tym w radykalizm czy demagogię. Zakończenie przekonało mnie już dużo mniej, acz nie mogę powiedzieć, żeby mnie rozczarowało.
Polecam wszystkim, których zainteresowania oscylują na pograniczu nauk przyrodniczych i...

warto. dobra analiza historyczna

warto. dobra analiza historyczna

Cały świat wepchnięty – czy się mieścił, czy nie – w jedną, nieco odgrzewaną teorię powleczoną stylem usiłującym przypodobać się czytelnikowi. Ciekawe i daje trochę do myślenia przez może pierwsze sto stron; później można spokojnie odłożyć.

Cały świat wepchnięty – czy się mieścił, czy nie – w jedną, nieco odgrzewaną teorię powleczoną stylem usiłującym przypodobać się czytelnikowi. Ciekawe i daje trochę do myślenia przez może pierwsze sto stron; później można spokojnie odłożyć.