"Przekrój dwóch planet" to poezja zmysłowa, skupiona na doznaniach i refleksjach kobiety, która prowadzi nas przez ten świat poetycki. Renata Iwaniec odkrywa przed nami wnętrze swojego podmiotu w trzech „rozdziałach”.

W "Przekroju", pierwszej części, kobiecy podmiot opowiada o sobie. To zbiór wierszy, które są jak kartki z intymnego pamiętnika. Już otwierający utwór przynosi wiele emocji. Bo oto wita nas wspomnienie dziecka – naiwnego, nieświadomego krzywdy, jaką się mu wyrządza.

Iwaniec wielokrotnie mówi w swojej twórczości o trudnym, ważnym i mało popularnym w poezji, doświadczeniu wykorzystywania seksualnego. Tu także kontrastuje bezbronność dziewczynki, jej ufność i wiarę w (dorosłego) człowieka z brutalnym światem oraz ludźmi, niepotrafiącym opanować swojej żądzy.

W bardzo ciekawy sposób poetka buduje napięcie liryczne. W zasadzie to tworzy sekwencję pewnych obrazów, na pozór niewinnych. Dopiero czytelnik, umieszczając je w odpowiednim kontekście odczytuje ich prawdziwe znaczenie.

"Przekrój" przynosi zatem pierwsze rozpoznania. To świat dziecka, bardzo trudny i od początku stawiający wyzwania. Wiele tu refleksji poświęconej kobiecości oraz jej społecznemu odbiciu. Iwaniec podkreśla nie tyle, że jej bohaterka to dziewczynka, ale że „nie urodziła się chłopcem”. Kwestia płci determinuje wszystko. Kobiecość wikła nas w relacje, często takie, jakich w ogóle nie chcemy. Wymusza na nas pewne sprawy, oczekuje od nas, stawia ultimatum.

Wreszcie – kobiecość nas także definiuje. A co, jeśli jest się „inną”, „bardziej jak chłopiec”? Czy pewne predyspozycje czy upodobania są zależne od płci? Jak w świecie tak wyraźnych i surowych podziałów ma się odnaleźć dziecko?

Obserwujemy stopniowe dojrzewanie podmiotu. Od wspomnień dzieciństwa kobieta płynnie przechodzi do spraw osoby dojrzałej. Widzimy więc jej osobisty świat z wielu perspektyw, m.in. kobiety (w ogóle),córki, matki, partnerki (kochanki).

Każda z tych ról naznacza. Najmocniej podmiot Iwaniec przeżywa to, co łączy się z emocjonalnością, ale i cielesnością. I w "Przekroju…" te dwie sfery mocno na siebie zachodzą. Trudne doświadczenia „naiwnego macierzyństwa” („głęboko upośledzona córka”, „łasy na zdrowe dzieci kręgosłup”) przenikają się z odprężającym i budującym przeżyciem intymnego aktu bliskości. Iwaniec pisze ciekawe erotyki, nieoczywiste, nienachalne. Charakteryzuje je oparcie na jakimś koncepcie, każdy na innym zamyśle. Dużo w tym też przewrotności, humoru, zabawy. Ale nie brakuje i nuty goryczy, prozy życia.

"Dwie planety" to najbardziej zmysłowa część zbioru. Tu mamy już do czynienia z napięciem o charakterze erotycznym. Dużo w wyzwaniach podmiotu także czułości, ale i… spokoju. Rozumiem go jako pewną harmonię. Kobieta miota się między życiem a marzeniami, ambicjami, potrzebami, ale równowagę odnajduje dopiero przy nim, z nim. Jednak czy o partnera chodzi, czy o ujście energii, którą podmiot w sobie kumuluje? A może o tę swoistą relację i iskrzenie na linii?

"Przez okno w pociągu" zamyka tom. W tej części wiele mówi się o pragnieniach, ale i rozczarowaniach. Podmiot szuka rozwiązań, analizuje sprawy przeszłe i bada możliwości tego, co przed nią. Tu znów pojawiają się rozmaite refleksje z wnętrza tej wrażliwej kobiety. „Chciałam zniknąć zmazać siebie”. To nieustanne miotanie się między tym, co trzeba a co by się chciało, szczęściem i spełnieniem a zawodem oraz poczuciem jakiejś straty, a także wolnością a (kontrolowanym lub wcale nie) zniewoleniem. I wreszcie – między miłością do siebie a rozczarowaniem sobą.

Iwaniec bawi się słowem, znaczeniem i skojarzeniem. Swobodnie przechodzi od tematu do tematu, czym nieco zwodzi czytelnika, ale i wymusza na nas czujność. To obnaża też pewne procesy myślowe – gdy skupiamy się na jednym temacie, to naraz wszystko wydaje nam się z nim powiązane. A tu psikus. Poetka puszcza do nas oko i bada poziom koncentracji.

A co, jeśli autorka "Czasem wieszam się z praniem" poszła w swojej poetyckiej grze z odbiorcą jeszcze dalej i w jej wielowymiarowym wierszu każde odczytanie jest właściwe? I to na poziomie podstawowym, a więc dosłowne, ale i to metaforyczne, a także i to skojarzeniowe?

Sporo w tej poezji także… poezji. Autorka gdzieniegdzie mruga do nas z uśmiechem, m.in. nazywając swój podmiot „Renią”, albo odsyłając nas do innego wiersza. „Ja” liryczne to także poetka. Stąd mowa o pisaniu jako formie swoistego oczyszczenia. Pisanie jest istotne, język to narzędzie poznania i opisu. Podmiot wiele rozważa więc o znaczeniach słów, o budowie przekazu, m.in. o „przymiotnikach”. Zdradza, że pisanie to życie, a życie jest poezją:

Opowiadam sobie jak każdy historie

różne w formie wersów



nie wiem gdzie kończy się świat

a gdzie zaczyna poezja

drepczę po cielesnych wyrazach

jestem naga

("kiedy we mnie zaglądasz" – fragm.).


Podoba mi się, że Renata Iwaniec mówi tym tomem naprawdę dużo, ale jednocześnie tak mało odkrywa wprost. Nawet poprzez formę wiersza, często dzięki składni (i kombinacjom w tym obszarze) jest w stanie zaakcentować elementy, na które prawdopodobnie byśmy nie zwrócili uwagi w typowym szyku. A okazuje się, że diabeł, jak zwykle, tkwi w szczegółach!

"Przekrój dwóch planet" przynosi dużo satysfakcji, zaspokaja wiele czytelniczych potrzeb.

"Przekrój dwóch planet" to poezja zmysłowa, skupiona na doznaniach i refleksjach kobiety, która prowadzi nas przez ten świat poetycki. Renata Iwaniec odkrywa przed nami wnętrze swojego podmiotu w trzech „rozdziałach”.

W "Przekroju", pierwszej części, kobiecy podmiot opowiada o sobie. To zbiór wierszy, które są jak kartki z intymnego pamiętnika. Już otwierający utwór...

Kompletna opowieść o kobiecej miłości we wszystkich jej aspektach - rodzicielskiej, do mężczyzny, partnera, świata, a przede wszystkim do siebie samej. To także podróż do wnętrza siebie, do zrozumienia kim jestem i dlaczego taka się stałam. Lektura obowiązkowa nie tylko dla kobiet, to w zasadzie jeden z podręczników do zrozumienia kobiety jako takiej, gdyż, jak zauważa sama autorka: "kobieta jest zbyt skomplikowana, żeby ogarnąć ją tylko dłońmi."

Kompletna opowieść o kobiecej miłości we wszystkich jej aspektach - rodzicielskiej, do mężczyzny, partnera, świata, a przede wszystkim do siebie samej. To także podróż do wnętrza siebie, do zrozumienia kim jestem i dlaczego taka się stałam. Lektura obowiązkowa nie tylko dla kobiet, to w zasadzie jeden z podręczników do zrozumienia kobiety jako takiej, gdyż, jak zauważa sama...

Bardzo dobre, niezwykle zmysłowe, kobiece wiersze.

Bardzo dobre, niezwykle zmysłowe, kobiece wiersze.