Fruwająca dusza

Abstrakcja typowa dla literatury azjatyckiej, jednak tym razem nie czerpałam przyjemności z lektury, całość była za nadto oniryczna. Z Tawadą mam spory problem - wyczuwam pewien zamysł w tych strumieniach myśli i wysnutych historiach, jednak finalnie, jako całość, jej książki do mnie nie przemawiają.

Abstrakcja typowa dla literatury azjatyckiej, jednak tym razem nie czerpałam przyjemności z lektury, całość była za nadto oniryczna. Z Tawadą mam spory problem - wyczuwam pewien zamysł w tych strumieniach myśli i wysnutych historiach, jednak finalnie, jako całość, jej książki do mnie nie przemawiają.

Pokaż mimo to

To cienka książeczka, choć opowieść narratorki obejmuje całe dziesięć lat jej życia, a z wspomnieniami jeszcze ze dwa. Od połowy byłam coraz ciekawsza, jak się ta historia szukania Drogi Tygrysa skończy. Muszę przyznać, że najpierw poczułam się nieco zawiedziona. Czego jednak miałam oczekiwać od uczennicy szukania ...drogi życia, mądrości życia, sposobu na życie? Przecież tego uczymy się w zasadzie całe swoje istnienie na tym świecie.
Te dziesięć lat mija w opowieści szybko. I wbrew pozorom - dużo się tu dzieje, sensacje gonią sensacje. Narratorka i zarazem bohaterka mówi o sobie, że jest raczej mało zdolna, bo nie zawsze rozumie wykłady i sentencje z Księgi. Może i tak, ale na pewno jest niezwykle wrażliwa. Dlatego sądzę, że pozostanie, jak wiele innych kobiet w szkole Księgi. Tu czasem znajduje zrozumienie dla swej wrażliwości, w świecie, z którego przyszła bardzo rzadko jej się to zdarzało.
Powieść przypomniała mi w pewnym momencie "Lot nad kukułczym gniazdem" i ten moment, gdy okazuje się, że część pensjonariuszy zamkniętego ośrodka dla psychicznie chorych jest tam dobrowolnie. Nie radzili sobie w swoim świecie, w którym się urodzili. A tu reguły były proste. Z niektórymi uczennicami szkoły za Lasem Medytacji jest chyba podobnie.
Powieść czyta się coraz lepiej wraz z kolejnymi stronami. Jak dla mnie mogłoby być ich więcej. Nie znudziłabym się.

To cienka książeczka, choć opowieść narratorki obejmuje całe dziesięć lat jej życia, a z wspomnieniami jeszcze ze dwa. Od połowy byłam coraz ciekawsza, jak się ta historia szukania Drogi Tygrysa skończy. Muszę przyznać, że najpierw poczułam się nieco zawiedziona. Czego jednak miałam oczekiwać od uczennicy szukania ...drogi życia, mądrości życia, sposobu na życie? Przecież...

więcej

mniej

Pokaż mimo to

Oczywiście nie jest żadnym odkryciem, że słowami kreujemy rzeczywistość. To, jakich słów użyjemy do opisu danej rzeczy, stworzy w odbiorcy określone wyrażenie i emocje. „Fruwająca dusza” Yōko Tawady zdaje się być wręcz studium takiego założenia.

Autorka twierdzi, że literatura nie potrzebuje powodu, żeby istnieć. I to też jest prawda. W tej książce nie ma sensu szukać powodu, jednoznacznych odpowiedzi czy – co najgorsze – zmory polskiej edukacji „co artysta miał na myśli”. Ta książka to swego rodzaju doznanie, któremu należy się oddać, pozwolić swojej duszy pofrunąć wraz z nurtem tego tekstu.

To, co jest to fascynujące, to warstwa słowna. Język tej książki jest niebywale plastyczny. Autorka posługuje się kreatywnymi środkami stylistycznymi, jej metafory są rozbudowane i sugestywne. Potrafi ująć w zgrabne słowa rzeczy zdawałoby się niewyrażalne, czasem miesza różne zmysły do określenia uczuć i wrażeń. Bawi się słowem, nieustannie odwołuje się do przysłów, powiedzeń, idiomów. Autorka sama twierdzi, że dużo bardziej interesujący jest język zepsuty i śmieszny, co doskonale możemy tutaj zaobserwować. Czasem użyte słowa są zupełnie nieoczekiwane, zbijają z tropu, wprowadzają dysonans i sprawiają, że poczucie odrealnienia narasta.

Istotą tej książki jest poszukiwanie swojej tożsamości. Nie ważne jest więc, czy możemy ufać Risui w opisie zdarzeń, bo nie ważne jest to, czy są one prawdziwe, bo ważne jest to, co one mówią o bohaterce. Poszukiwanie tożsamości jest istotnym tematem dla autorki, czego daje tutaj wyraz.

Innym istotnym elementem tej książki jest kobiecość i seksualność. Bohaterki tej książki to kobiety z przeróżną historią, ale połączone swoja kobiecością i potrzebą jej odkrywania i definiowania. Czasem jest w niej coś efemerycznego, czasem coś pierwotnego, czasem naturalnego, czasem wypaczonego. Seksualność jest tu też połączona z magią i prawami natury.

Tak szerokie spektrum kobiecości i kobiecej seksualność, o którym mówi się tak bezpośrednio, otwarcie i bez skrępowania, jest czymś tak świeżym i wręcz niebywałym.

Pozwolę sobie sobie sparafrazować autorkę: kiedy ludzie piszą poprawnie, zazwyczaj nie jest to nic ciekawego. Dla mnie dużo bardziej interesująca jest książka, która jest zepsuta i śmieszna. Jest w niej artystyczna intensywność.

Więcej na blogu: https://azjatyckapolka.wordpress.com/2020/12/04/yoko-tawada-fruwajaca-dusza/

Oczywiście nie jest żadnym odkryciem, że słowami kreujemy rzeczywistość. To, jakich słów użyjemy do opisu danej rzeczy, stworzy w odbiorcy określone wyrażenie i emocje. „Fruwająca dusza” Yōko Tawady zdaje się być wręcz studium takiego założenia.

Autorka twierdzi, że literatura nie potrzebuje powodu, żeby istnieć. I to też jest prawda. W tej książce nie ma sensu szukać...

więcej

mniej

Pokaż mimo to

Yōko Tawada urodziła się w 1960 roku w Japonii, a od lat mieszka w Niemczech. Początki kariery pisarskiej wiążą się z tworzeniem w języku ojczystym. Dopiero w 2004 roku zadebiutowała książką pisaną w języku Goethego. „Fruwająca dusza” jest jedną z pierwszych nowel autorki i jak do tej pory jedyną wydaną po polsku – najpierw w 2009 roku, a obecnie wznowioną w pięknej szacie graficznej przez Wydawnictwo Karakter. Za swoją twórczość pisarka otrzymała szereg istotnych wyróżnień, w tym Nagrodę Akutagawy, Nagrodę Tanizakiego czy całkiem niedawno National Book Award.

We „Fruwającej duszy” obserwujemy dziewczynę o imieniu Risui, która jest nie tylko bohaterką, ale też narratorką. To z jej relacji dowiadujemy się o tajemniczym liście ze Szkoły. Także ona opowie nam o Drodze Tygrysa, o wielkiej Księdze oraz o Kikyo – zarządzającej całym tym dziwnym miejscem. Risui opisze także zależności panujące w grupie uczennic, które jako żywo przypominają dualizm społeczny obserwowany na co dzień prawie w każdym kraju na świecie. Właściwe na tym skończą się rzeczy pewne, taki fundament fabularny musi nam wystarczyć. Reszta to już tylko sfera marzeń sennych, przeplatanych retrospekcjami, wizjami przyszłości i szczątkowymi odniesieniami do jawy. Co jednak jest prawdą, a co zafałszowaną rzeczywistością? Co się śni, a co dzieje naprawdę? Na to każdy czytelnik musi odpowiedzieć sobie sam.

Relacje snu i jawy są jednym z wiodących tematów książek Tawady. W jednym z później wydanych opowiadań autorki bohaterką jest dziewczynka, która śni w nieznanym jej języku, i aby rozszyfrować ukryte znaczenia wizji, musi udać się na specjalne szkolenie do innego kraju. We „Fruwającej duszy” dążenie do poznania prawdy jest na tyle silne, że protagonistka zaczyna łamać sztywny gorset zasad panujących w placówce Kikyo. Tym samym wymyka się bocznymi drzwiami z konserwatywnych reguł funkcjonujących w społeczności japońskiej. Siłą książki jest ukazanie mądrości Wschodu, bez silnego eksponowania tematu, a jednocześnie delikatne wyśmianie chociażby różnic klasowych i sposobu komunikacji między nimi. Właśnie słowa są dla Tawady bardzo ważne. W jednym z wywiadów powiedziała, że ​​język nie jest naturalny, ale raczej „sztuczny i magiczny”. Zachęciła też tłumaczy jej prac do zastąpienia gry słów w jej rękopisach, nową grą słów, w ich własnych językach. A tych gier, pomyłek, przejęzyczeń i klisz jest w tej książce bardzo dużo i pełnią swoją własną, odrębną funkcję.

Lektura „Fruwającej duszy” nie będzie dobrym pomysłem dla osób, które dopiero chciałyby poznać kulturę japońską. Jest tu całkiem sporo symboliki, niepewności i duszności, przez co książka jest trudna w odbiorze. Tawada unika akcji, fabuła jest tylko szczątkowa, brakuje żywych dialogów, postacie są jak mgliste kukły, o których nie możemy powiedzieć zbyt wiele. To przykład prozy subtelnej i pełnej kunsztu, czasami cielesnej i erotycznej, innym razem wymagającej skupienia i poszukiwania ukrytych znaczeń. Tawada pokazuje, jak rozmyty jest świat, w którym żyjemy oraz że odwieczne mądrości i reżim wychowawczy nie zawsze należy bezkrytycznie akceptować.

Recenzja ukazała się pod adresem http://melancholiacodziennosci.blogspot.com/2020/10/recenzja-fruwajaca-dusza-yoko-tawada.html

Yōko Tawada urodziła się w 1960 roku w Japonii, a od lat mieszka w Niemczech. Początki kariery pisarskiej wiążą się z tworzeniem w języku ojczystym. Dopiero w 2004 roku zadebiutowała książką pisaną w języku Goethego. „Fruwająca dusza” jest jedną z pierwszych nowel autorki i jak do tej pory jedyną wydaną po polsku – najpierw w 2009 roku, a obecnie wznowioną w pięknej szacie...

więcej

mniej

Pokaż mimo to

Dziwna to książka i równocześnie niezwykła. Nie jest jednoznaczna, jest senna i metaforyczna. O czym traktuje? Myślę, że o poznaniu siebie, o wyrobieniu sobie stosunku do otoczenia, o duchowej drodze, ale nie o podążaniu nią bezwolnie. Jeszcze o erotyzmie, narkotykach, postawach, naśladowaniu. Sam las, w którym znajduje się szkoła, może być symbolem wieloznaczności, ale nawet dotarłszy do celu, nie osiąga się wiedzy. To trochę przypomina książki Hermanna Hessego, w których bohaterowie starają się osiągać doskonałość duchową, ale najczęściej znajdują się zawsze w drodze do celu. Książka Tawady jest też nieco Kafkowska, bo bohaterka trafia do osobliwego miejsca, w którym panuje atmosfera o posmaku niesamowitości i grozy równocześnie, zaś zasady tam obowiązujące zmuszają główną bohaterkę książki do ustosunkowania się wobec nich. To walka "ja" z chcącym pochłonąć go ogółem. Na pewno trzeba tę książkę przemyśleć i jednocześnie odczuć, gdyż nie jest nigdzie powiedziane, że w "Fruwającej duszy" znajduje się wyjaśnienie. Posmak tajemniczości i niezwykłości oraz narracja prowadzona w pierwszej osobie, często przybierająca formę monologu wewnętrznego, stanowią o oryginalności książki.

Dziwna to książka i równocześnie niezwykła. Nie jest jednoznaczna, jest senna i metaforyczna. O czym traktuje? Myślę, że o poznaniu siebie, o wyrobieniu sobie stosunku do otoczenia, o duchowej drodze, ale nie o podążaniu nią bezwolnie. Jeszcze o erotyzmie, narkotykach, postawach, naśladowaniu. Sam las, w którym znajduje się szkoła, może być symbolem wieloznaczności, ale...

więcej

mniej

Pokaż mimo to

"(...) z wydarzeniami jest zupełnie tak jak z bambusem: młode pędy pojawiają się tu i tam nad ziemią, ale niezwykle trudno byłoby sprawdzić, jak wyglądają jego splątane pod ziemią korzenie."

Opowieść oniryczna, senna, powolna i niezwykle odrealniona. Czytając, poczujesz się jakbyś stąpał/stąpała po niewidzialnym gruncie. W świecie wykreowanym przez Yoko Tawadę, granica pomiędzy prawdą a urojeniem jest naprawdę cienka. Nasza główna bohaterka też nie jest zbyt dobrym przewodnikiem po świecie, w którym żyje. Sama gubi się we własnych zeznaniach, sama w tym świecie krąży po omacku. W tej opowieści nie ma dobrych doradców, osób, którym moglibyśmy zaufać co do przedstawianych wersji zdarzeń.
Ciężko uchwycić prawdę, ciężko uchwycić sens, znaczenie tego co ma miejsce. Sami czujemy się ogarnięci tym narkotycznym transem - tak jakbyśmy ciągle lunatykowali, wyobrażali sobie rzeczy, które w rzeczywistości nigdy nie zaistniały.
Taka jest właśnie ta opowieść. Nieuchwytna niczym ta fruwająca dusza, która jest ciągle w ruchu, która krąży i nie umie osiąść w jednym miejscu.
Tu ciężko znaleźć jakiś logiczny ciąg, tu zdarzenia przemykają przed oczami zbyt szybko by się im przyjrzeć, by trafnie ocenić czy to sen czy jawa.
Lektura na pewno robi wrażenie: autorka świetnie łączy wymyślne, zaskakujące metafory z dosadnością niektórych dialogów. Daje to bardzo przyjemną w odbiorze mieszankę. Ponadto, uwodzi też sam klimat opowieści, taki senny, taki nierzeczywisty. Przyciągają też postaci, które tak naprawdę przez całą lekturę pozostają dla nas nieodgadnione.
W tej opowieści jest coś wyjątkowego, co nie pozwala jej od tak po prostu odłożyć.
Trzeba mieć jednak na uwadze, że to jedna z bardziej specyficznych książek. Czyta się ją chyba bardziej dla klimatu, aniżeli konkretnej puenty... bo tu tak naprawdę nie dzieje się wiele, a to co ma miejsce ciężko też traktować w sposób śmiertelnie poważny. Taka historia przypominająca marzenie senne, coś co się nie dzieje, coś czego sensu uchwycić za bardzo nie sposób.
Chwilami ten brak logiki był nieznośny. Chwilami umysł domagał się jakichś konkretnych rozwiązań, dobrej puenty, która wyrwała by mnie jako czytelniczkę z tego letargu, z uczucia totalnego zagubienia w historii.
Mimo wszystko, książeczka niedługa, więc warto sprawdzić samemu, jakie wrażenie wywrze. Mi ocenę wystawić ciężko, bo uczucie po lekturze jest naprawdę dziwne, ciężkie do zdefiniowania.
Bardzo niecodzienna lektura!

"(...) z wydarzeniami jest zupełnie tak jak z bambusem: młode pędy pojawiają się tu i tam nad ziemią, ale niezwykle trudno byłoby sprawdzić, jak wyglądają jego splątane pod ziemią korzenie."

Opowieść oniryczna, senna, powolna i niezwykle odrealniona. Czytając, poczujesz się jakbyś stąpał/stąpała po niewidzialnym gruncie. W świecie wykreowanym przez Yoko Tawadę, granica...

więcej

mniej

Pokaż mimo to

Książka bardzo specyficzna. Jedna z tych, które albo się kocha albo żałuje straconego czasu!
Napisana poetyckim językiem, przepełniona japońskim klimatem i symboliką, historia kobiet. Można ją uważać za baśń. Ale moim zdaniem, przede wszystkim należy potraktować jako parabolę opisującą miejsca i role, jakie kobiety mogą zajmować w społeczeństwie.

Pięknie przedstawia psychologię kobiety. Rozwój jej świadomości oraz tożsamości od wczesnej młodości po starość. A także wzajemne relacje między kobietami. Psychologicznie bardzo ciekawa. I pomimo, że bardzo japońska, pełna odwołań do kultury i symboliki tego kraju, przekaz ma jak najbardziej uniwersalny. Jak dla mnie absolutnie mustread dla miłośnika literatury japońskiej

Książka bardzo specyficzna. Jedna z tych, które albo się kocha albo żałuje straconego czasu!
Napisana poetyckim językiem, przepełniona japońskim klimatem i symboliką, historia kobiet. Można ją uważać za baśń. Ale moim zdaniem, przede wszystkim należy potraktować jako parabolę opisującą miejsca i role, jakie kobiety mogą zajmować w społeczeństwie.

Pięknie przedstawia...

więcej

mniej

Pokaż mimo to

Różne są hogwarty. Ten jest jednym z dziwniejszych i bardziej okrojonych. Nie ma choćby tarć międzynauczycielskich, a to z tej prostej przyczyny, że mistrzyni jest tylko jedna. A może to nie Szkoła, lecz sekta? Bo często bywa wpółprzytomnie, a generalnie jest podkloszowo. A może to las w słoiku?

Risui prowadzi swoją narrację rzęsiście i feerycznie. Przed oczami czytelnika roztacza wszelkie uroki i aspekty rosochatych gałęzi, deszczu czy unoszących się w powietrzu zarodników grzybów. Ale zza tej arkady wyziera wszechogarniająca zazdrość z jej ogranymi przystawkami: podejrzliwością, próżnością, rywalizacją. Smrodek niezadowolenia też nie próżnuje. Przestrzeń definiuje licząca trzysta sześćdziesiąt tomów Księga. Podopieczne Kikyo dyskutują, czy fruwanie wymaga podmiotu, a także o suchości, sprzeczności, otchłani czy klasach, a czynią to całkiem urokliwie („Koncepcja klasy oznacza takie zorganizowanie rzeczywistości, aby dwie osoby znajdujące się tego samego dnia w tym samym miejscu się nie spotkały”). Za to pisarka od czasu do czasu mruga do nas okiem albo kreśli złote myśli, w których są i „kalosze niecierpliwości”, i „kości wody”, dzięki czemu ufam jej, że dobrze wie, co i jak nam zapodaje; że sama Drogą Tygrysa podążać nie zamierza, a ze swoich bohaterek dobrotliwie się naśmiewa. Czyta się to smakowicie, rozsiany erotyzm elektryzuje jak przyobiecano, a złoty karp rozbija bank.

I potem przychodzi ten moment, kiedy na kilkanaście stron przed linią mety rodzi się przeczucie, że za obstawienie końca innego niż przypadkowy bukmacherzy byliby gotowi zapłacić 30:1.

Różne są hogwarty. Ten jest jednym z dziwniejszych i bardziej okrojonych. Nie ma choćby tarć międzynauczycielskich, a to z tej prostej przyczyny, że mistrzyni jest tylko jedna. A może to nie Szkoła, lecz sekta? Bo często bywa wpółprzytomnie, a generalnie jest podkloszowo. A może to las w słoiku?

Risui prowadzi swoją narrację rzęsiście i feerycznie. Przed oczami czytelnika...

więcej

mniej

Pokaż mimo to

Czytanie 'Fruwającej duszy' wymaga cierpliwości i skupienia. Nie ma tu linearnie konstruowanej opowieści, wątki mieszają się, wydarzenia nie podążają za kolejnością czasową. Narratorka - dziewczyna przyjęta do elitarnej szkoły Drogi Tygrysa w lesie medytacji - dryfuje w strumieniach swojej świadomości i wspomnień, gdzie analiza psychologiczna i wątki filozoficzne przeplatają się z naiwnością i banalnością wypowiedzi.
Fruwająca dusza przesiąknięta jest symboliką odwołującą się do japońskich wierzeń i legend. Tym samym tworzy na pół baśniowy, na pół kulturowo pociągający klimat.

Z drugiej strony, były fragmenty do których wracałam kilkukrotnie i których nie mogłam zrozumieć mimo to.

Czytanie 'Fruwającej duszy' wymaga cierpliwości i skupienia. Nie ma tu linearnie konstruowanej opowieści, wątki mieszają się, wydarzenia nie podążają za kolejnością czasową. Narratorka - dziewczyna przyjęta do elitarnej szkoły Drogi Tygrysa w lesie medytacji - dryfuje w strumieniach swojej świadomości i wspomnień, gdzie analiza psychologiczna i wątki filozoficzne...

więcej

mniej

Pokaż mimo to

Japonia jest od nas bardzo daleko. Przede wszystkim pod względem kulturowym.
Wiele zagadnień jest dla nas niejasnych, inne tak odległe, że obce i właśnie to sprawia, że lektura "Fruwającej duszy" będzie dla statystycznego nadwiślańskiego czytelnika niepełna. Nie zauważymy niuansów, nie złapiemy wszystkich odniesień do współczesności, tradycji, zwyczajów, codzienności. Mimo to, choćby dla pobieżnego nawet dotknięcia kultury, warto przeczytać tę książkę.
Risui to młoda kobieta, która nie chce podążać tradycyjną drogą. Zamiast związać się z mężczyzną, mieć rodzinę, dąży do rozpoczęcia nauki u słynnej Kikyo, kobiety, która sama wybiera swoje uczennice. Szkoła, którą prowadzi umiejscowiona w odległym lesie, związana jest ze studiowaniem złożonej i niezbyt jasnej Drogi Tygrysa.
Risui po otrzymaniu listu ze szkoły (nie przeczytała go, więc nie wiemy czy zawierał zaproszenie czy odmowę) rusza w niezwykłą drogę, oniryczną, tajemniczą, w której nic nie jest oczywiste ani pewne.
Nie mamy pewności czy to co spotyka ją po drodze jest rzeczywistością czy może fragmentem imaginacji.
I tak będzie już przez całą książkę - czytelnik sam decyduje co jest prawdą, a co senną marą, co miało miejsce, a co mogło pozostać w sferze domniemania i refleksji.
Nie wiemy nad czym głowią się uczennice, tomów dotyczących Drogi Tygrysa jest tak wiele, że nie da się ich poznać przez jedno całe ludzkie życie. Studiując rozmyte, pełne frazesów i banałów księgi większość z uczennic nawet nie zadaje sobie pytań o ich sens. Są tak podekscytowane zaszczytem studiowania w szkole Kikyo, że nie starcza im refleksji na te jakże istotną resztę.
Zresztą zagadka księgi jest znamienna dla całej powieści. To tajemnica jest jej motywem przewodnim: pochodzenie kobiet, ich motywacje, ich duchowa przewodniczka, prowadzony przez nią dobór słuchaczek, sam sens studiowania, a także sny - ważna część fabuły, która roztacza ochronny parasol niedomówień nad całością.
To w czasie snów objawia się prawdziwa natura bohaterek, to sny przynoszą im odpowiedzi na pragnienia i potrzeby, zarówno egzystencjalne, jak i zmysłowe.
Sama Risui przez jakiś czas cierpi na bezsenność, stąd jej wizje zastępują poniekąd senne mary.
Wpadamy więc w ten oniryczny świat mocno osadzony jednak w realiach japońskiej rzeczywistości i próbujemy oddzielić prawdy od wizji.
Co jest prawdą, co jest rzeczywistością?

buchbuchbicher.blogspot.com

Japonia jest od nas bardzo daleko. Przede wszystkim pod względem kulturowym.
Wiele zagadnień jest dla nas niejasnych, inne tak odległe, że obce i właśnie to sprawia, że lektura "Fruwającej duszy" będzie dla statystycznego nadwiślańskiego czytelnika niepełna. Nie zauważymy niuansów, nie złapiemy wszystkich odniesień do współczesności, tradycji, zwyczajów, codzienności. Mimo...

więcej

mniej

Pokaż mimo to