No i wreszcie ktoś pochylił się nad tematem, który irytuje i zadziwia zapewne nie tylko mnie. Nad stadionowym antysemityzmem, który zawsze wydawał mi się czymś zgoła niepojętym. Bo jak można połączyć, znaleźć jakiś wspólny punkt dla tak różnych spraw jak szlachetny sport i ordynarne wyzwiska. Co ma pochodzenie do kopania piłki?

Rafał Rosół, autor „Chorągiewek z tałesu”, książki wydanej przez Wydawnictwo Pasaże i bardzo przeze mnie oczekiwanej, stara się dojść genezy takich zachowań i szuka jej w historii. Przegląda prasę i dostępne materiały z okresu dwudziestolecia międzywojennego, analizuje i dochodzi do wielu zależności i ciekawych, choć zarazem niepokojących konkluzji. Pokazuje, jak bardzo te antysemickie (ale też szerzej – rasistowskie) nastroje, prezentowane w stosunku do klubów sportowych i poszczególnych zawodników, odzwierciedlały zarazem postawy społeczne obserwowane na różnych innych polach działania w codziennym życiu. Było to samonapędzające się koło, toczące się z coraz większą prędkością. Boisko wchodziło do życia, a życie wbiegało na boisko.

Bez względu na to, w jaki sposób będziemy analizować i rozkładać na pierwiastki ten problem, jedno jest pewne, nienawiść, a szczególnie ta zapiekła, odgórnie często sterowana i kierowana do całych grup ze względu na ich odmienność, nigdy nie prowadzi do niczego dobrego, a bywa często początkiem wielkiej wendety, zapowiedzią przemocy.

Możemy przyjrzeć się wielu przykładom chuligańskich bójek, dewastacji, wulgarnych okrzyków i napisów na murach z polskiej, i nie tylko polskiej, historii – choć przecież to także nasza dzisiejsza codzienność, która już mocno wrosła w miejski koloryt Warszawy, Łodzi czy Krakowa oraz wielu innych polskich miast. Ale istnieją też przykłady, które przynoszą nadzieję, jak choćby rozgrywki przedstawicieli wspólnot religijnych w Niemczech. Przyznam, że nigdy o nich wcześniej nie słyszałam. Tylko czemu jest tego tak mało? Może warto byłoby bardziej spopularyzować tego rodzaju inicjatywy. Jest wówczas jakaś szansa, że dzieci nie będą nigdy więcej używały jako zamiennika piłki przedmiotów żydowskiego kultu religijnego, jak to zdarzało się przed wojną, ale także po niej. Dyskusja nad piłką nożną przeradza się tutaj w debatę nad tolerancją, nad zjawiskiem poszanowania drugiego człowieka z całą jego przeszłością, wiarą i tradycją, tak, jak i my chcemy być szanowani.

Rozszerza się także na temat będący, o dziwo, jeszcze do dzisiaj zarzewiem konfliktów. Myślę tu o Zagładzie, kwestii, która nie została porządnie i uczciwie rozliczona i omówiona, wokół której tworzą się coraz to nowe i dziwaczniejsze teorie spiskowo-odkrywcze, nie mające żadnego oparcia w faktach, za to ogromne w społecznych uprzedzeniach. Pamiętajmy, że z jednej strony, fakt bycia doskonałym sportowcem czy sędzią piłkarskim mógł uratować życie więźniowi w obozie koncentracyjnym, z drugiej zaś, że stadiony piłkarskie bywały zamieniane w obozy pracy przymusowej, albo w miejsca, gdzie dokonywano selekcji lub nawet egzekucji.

Rafał Rosół nie oszczędza czytelnika. Pokazuje mu boiska i bramki piłkarskie w różnych kontekstach, zarówno tym radosnym, związanym z beztroską zabawą i bieganiem po trawie z głośnymi okrzykami, jak i tragicznym, którego symbolem są bramki piłkarskie w obozie koncentracyjnym, tworzące zwodniczy pozór normalności, przeznaczony dla tych, którzy wyruszali właśnie w swoją ostatnią drogę, z rampy kolejowej do komór gazowych. Nie zapominajmy też o boiskach tworzonych na terenach, gdzie wcześniej były żydowskie cmentarze, o niegodnym wykorzystywaniu tałesu i cmentarnych macew. To monografia wstrząsająca, próbująca nas obudzić, pokazać nam, w jakim kierunku mogą potoczyć się wydarzenia, których już później nie będzie łatwo zatrzymać.

Każdy temat uważam za dobry, by przerodził się w ogólniejszą, poważną debatę dotyczącą poszanowania i empatii, wrażliwości i tolerancji. Akurat kwestia sportu, w tym piłki nożnej, wydaje się tu bardzo na miejscu. Autor udowadnia, że analogii, przykładów na niebezpieczeństwo przekroczenia granic możemy tu znaleźć całe mnóstwo.
Książkę przeczytałam dzięki portalowi: https://sztukater.pl/

No i wreszcie ktoś pochylił się nad tematem, który irytuje i zadziwia zapewne nie tylko mnie. Nad stadionowym antysemityzmem, który zawsze wydawał mi się czymś zgoła niepojętym. Bo jak można połączyć, znaleźć jakiś wspólny punkt dla tak różnych spraw jak szlachetny sport i ordynarne wyzwiska. Co ma pochodzenie do kopania piłki?

Rafał Rosół, autor „Chorągiewek z...