Wy na górze - my na dole

[z przedmowy Wilhelma Szewczyka]

Zanim książka Bernta Engelmanna i Güntera Wallraffa Ihr da oben - wir da unten ukazała się w Republice Federalnej Niemiec na półkach księgarskich, plotkowano o niej głośno w kręgach dziennikarskich i managerskich. Wietrzono skandal, zaś jeden z autorów, mianowicie Wallraff, oczekiwał procesu, ba, tęsknił za procesem, do czego jednak w końcu nie doszło. Na wszelki wypadek kolońskie wydawnictwo Kiepenheuer & Witsch zarządziło wszelkie środki ostrożności, żeby po ewentualnej przegranej Wallraffa nie ponieść zbyt wielkich strat. Już w czasie druku pierwszego wydania w roku 1973 w jednej z północnoniemieckich drukarń nie powierzało ono szpalt korektowych poczcie - jak się zaraz okaże, była to ostrożność wskazana - lecz specjalnym gońcom. Cały zaś wydrukowany pierwszy nakład składowano zrazu w Danii, aby uniknąć jego zajęcia.

Oto bowiem Günter Wallraff raz jeszcze postanowił zastosować przy gromadzeniu materiału
obserwacyjno - dokumentarnego do swoich społeczno - krytycznych reportaży specyficzną, znaną i budzącą postrach w RFN, literacko - dziennikarską technikę: aby opisać życie „tych na dole”, udawał się zawsze do zakładów pracy lub firm przemysłowych nie jako Günter Wallraff, lecz pod obcym nazwiskiem, z fałszywymi papierami, często odpowiednio ucharakteryzowany, w zależności od rodzaju pracy, jaką pragnął podjąć. Zastosował tę technikę także przy pisaniu swoich głośnych niepożądanych reportaży; zdając sobie sprawę z tego, że nie zawsze może to być zgodne z przepisami, stwierdza dla usprawiedliwienia: „Chodzę stale z tekstem ustawy zasadniczej (konstytucji) w kieszeni, ale nie zawsze mogę uwzględnić każdy szczegół jakiegoś zarządzenia policyjnego."

[...]

Engelmann i Wallraff utworzyli dobrą parę dla tematów rozwijanych w niniejszej książce. Ale także wtedy, gdy piszą z osobna, godni są naszej pilnej uwagi. Cieszyć się należy, że nie brak im czytelników, zarówno w Republice Federalnej Niemiec jak i daleko poza jej granicami. Historycy tego państwa nie będą mogli przejść obok ich książek obojętnie.