Szalenie urokliwa, melancholijna i lekko kłująca w serce sztuka. Świat, którego już nie ma, świat, który za chwilę ma odejść. Wśród sporów własnościowych i obyczajowych wątków na pierwszy plan wysnuwają się tematy społeczne i ideologiczne. Majątek Raniewskiej przedstawia Rosję w pigułce, obrazując najważniejsze prądy intelektualne i polityczne tego okresu. Wspaniale prezentuje się lojalny sługa Firs, wciąż gęgający o fatalnej decyzji zniesienia pańszczyzny przez Aleksandra II, instynktownie przeczuwający, że okrutne rosyjskie jedynowładztwo opierało się na pewnych podstawach, których usunięcie równało się zachwianiu całego ustroju. Z drugiej strony postać najbardziej chyba komediowa – wieczny student Piotr Trofimowicz, snujący socjalistyczne wizje o zburzeniu starego porządku. Charakterystyczny elitaryzm Raniewskiej, która potrafi docenić tylko to, co nieprzeciętne, zderza się z racjonalizatorskimi zapędami na wskroś pragmatycznego Łopachina. Nie można powiedzieć, żeby socjologiczny komentarz Czechowa był zasadniczo oryginalny. Ujmuje natomiast swoją bezpośredniością, całościowym ujęciem oraz wyczuciem niektórych niuansów, oddaniem ducha danej problematyki. Polecam bardzo zapoznać się z tym tytułem, a zwłaszcza na deskach Teatru Polskiego w reżyserii Krystyny Jandy.

Szalenie urokliwa, melancholijna i lekko kłująca w serce sztuka. Świat, którego już nie ma, świat, który za chwilę ma odejść. Wśród sporów własnościowych i obyczajowych wątków na pierwszy plan wysnuwają się tematy społeczne i ideologiczne. Majątek Raniewskiej przedstawia Rosję w pigułce, obrazując najważniejsze prądy intelektualne i polityczne tego okresu. Wspaniale...

Niesamowity dramat. Moim pierwszym skojarzeniem było jakby Szekspir napisał tekst o sprzedaży rodzinnego domu (pod żadnym kontem nie trafiłem tym porównaniem lecz brzmi efektownie więc je zawarłem w recenzji). Czechow potrafi uchwycić niesamowity dramatyzm w takich dość prostych może nie błahych, ale bardzo zwyczajnych czynnościach. Rosyjski dramaturg postanawia za pomocą nie skomplikowanych czynników pokazać nam konsekwencje, skutki zniesienia pańszczyzny doprowadzającego do całkowitego upadku bananowej nie mającej żadnej umiejętności utrzymania się szlachty . Każdy bohater jest tu wprowadzony po coś staje się nośnikiem jakiejś postawy, idei przy nawet sporym przerysowaniu i pozornej infantylności okazuje się ważną i wiele wnoszącą personą nie mówiąc już o postaciach dostających więcej miejsca, których analizy zachowania oraz zakątki umysłu można byłoby analizować w grubych, pełnych treści esejach. Nie ma antagonistów ani protagonistów są po prostu ludzie z swoimi problemami i marazem kończącej się epoki zagubieni nie mogący się odnaleźć w nowym świecie, błądzący niczym dzieci, którymi właściwie są albo przeciwnie ci stający się nową elitą znający właściwie tylko pracę nie potrafiący zrozumieć sentymentów czy złudzeń.

Z najbardziej przełomowych dzieł pisarza opowieść powstała najpóźniej więc nie ma w niej aż tak wielu nowatorskich elementów nie występujących u niego wcześniej. Oczywiście wieloplanowość i polifoniczność nadal charakteryzuje jego sztuki. Czuć wpływ na późniejszych dramaturgów z bardzo różnych krajowych podwórek.

Właściwie jednym moim zarzutem jest gładkość Wiśniowego Sadu. Wszystko jest jakiejś takie wzorcowe grzeczne mało w tym gniewu, poczucia niesprawiedliwości, zawiści i wszystkich negatywnych cech jakie powinny się pojawić lecz się nie pojawiły. Ma się trochę wrażenie wizji nieco wyidealizowanej nie do końca realistycznej. Oczywiście autor miał prawo tak to ująć. Nie razi mnie specjalnie jedna rysa na pięknym wazonie choć pewnie innym całkowicie może zepsuć odbiór. Dlatego na pewno nie dla wszystkich aczkolwiek jeśli macie cierpliwość do wolnej, niespiesznej, niepozornej narracji skupionej z pozoru na bardzo przyziemnych, nie efektownych rzeczach warto. Może wtedy właśnie uda wam się uchwycić efektowność i wielkość w bardzo małym dramacie.

Niesamowity dramat. Moim pierwszym skojarzeniem było jakby Szekspir napisał tekst o sprzedaży rodzinnego domu (pod żadnym kontem nie trafiłem tym porównaniem lecz brzmi efektownie więc je zawarłem w recenzji). Czechow potrafi uchwycić niesamowity dramatyzm w takich dość prostych może nie błahych, ale bardzo zwyczajnych czynnościach. Rosyjski dramaturg postanawia za pomocą...

Znakomita pozycja.

Znakomita pozycja.

6,5/10

6,5/10

Świetny dramat, czuć tę rosyjską duszę!

Świetny dramat, czuć tę rosyjską duszę!

Wybrałem tę książkę z dwóch w sumie banalnych powodów. Raz, że nie miałem nic ciekawszego do czytania, a dwa to fakt, że po raz ostatni utwór dramatyczny czytałem prawie 4 lata temu. Pomyślałem, że przyda się odmiana.

Niestety za bardzo nie chwyciłem dramaturgii "utraconej przeszłości". W zasadzie największym pozytywem była scena zaręczyn, która mnie ubawiła.

Wybrałem tę książkę z dwóch w sumie banalnych powodów. Raz, że nie miałem nic ciekawszego do czytania, a dwa to fakt, że po raz ostatni utwór dramatyczny czytałem prawie 4 lata temu. Pomyślałem, że przyda się odmiana.

Niestety za bardzo nie chwyciłem dramaturgii "utraconej przeszłości". W zasadzie największym pozytywem była scena zaręczyn, która mnie ubawiła.

Ostatni z dramatów Czechowa tym razem o dominacji i zmianie. Upadek starego porządku i zasłużone od dawna zniszczenie honoru rodziny, która w swojej impotencji nie umiała reagować na twardą rzeczywistość pełną ludzi, którzy zawsze będą mieli na ciebie pomysł w razie gdyby tobie go zabrakło. Dobre ujęcie rozwlekłości i rozpadu w snobizmie i oderwaniu od rzeczywistości klasy próżniaczej, która nigdy nic konstruktywnego nie potrafiła z siebie wydać i żyła na kredyt w świecie urojeń przepłacając za doznania, by mieć poczucie życia w ułudzie. Jak uzależnieni od trwonienia - czasu, energii i majątku - skazywali i skazują się na nieuchronną społeczną degradację. Brutalna sprawiedliwość natury odziera z godności tych żyjących/nieżyjących i w zderzeniu z twardo stąpającymi ludźmi małej wiary stają się śmiesznymi wspomnieniami swojej niezasłużonej, dziedziczonej wielkości. Emancypacja ludzi nizin, która wynagradza ich za ciężką pracę i pragmatyzm woła o takt, ale zbyt dużo w niej chęci odwetu za wszystkie lata upokorzeń. Koniec końców jest to rodzaj społecznej wojny, w której nie bierze się jeńców. Wszystko tradycyjnie w jednym domu, z dużym, zapuszczonym wiśniowym sadem i starym służącym, który kocha swoich panów mimo że nie jest już nikomu potrzebny i mimo że panów w nowych czasach już nie ma.

Ostatni z dramatów Czechowa tym razem o dominacji i zmianie. Upadek starego porządku i zasłużone od dawna zniszczenie honoru rodziny, która w swojej impotencji nie umiała reagować na twardą rzeczywistość pełną ludzi, którzy zawsze będą mieli na ciebie pomysł w razie gdyby tobie go zabrakło. Dobre ujęcie rozwlekłości i rozpadu w snobizmie i oderwaniu od rzeczywistości klasy...

Do Czechowa potrzebne są czas i odpowiednia wrażliwość. Przede wszystkim do Czechowa trzeba dojrzeć, inaczej dupa - jak pytanie na polskim: co poeta miał na myśli. Lol

Do Czechowa potrzebne są czas i odpowiednia wrażliwość. Przede wszystkim do Czechowa trzeba dojrzeć, inaczej dupa - jak pytanie na polskim: co poeta miał na myśli. Lol

Antoni Czechow, chyba jak nikt inny, zrozumiał i odmalował schyłek pewnej epoki oraz po mistrzowsku sportretował ludzi, którzy do niej należeli, a potem wraz z nią przemijali. Na jego oczach.

Mowa oczywiście o rosyjskim ziemiaństwie przełomu XIX i XX wieku – o tych wszystkich ubożejących dziedzicach, melancholijnych inteligentach, rozmaitych pięknoduchach, dziwakach, birbantach. I o kobietach zawiedzionych w miłości.

Widzimy ich na moment przed katastrofą – pogrążonych w bezwiednym marazmie. Przebywają w jasno oświetlonym salonie albo na altanie w cieniu wiśni. Popijają czaj z samowara i toczą leniwe rozmowy o niczym. W tle słychać odgłosy gry na pianinie. Z oddali dobiega gwizd przejeżdżającego pociągu. W powietrzu unosi się nieokreślona tęsknota…

„Już państwu wiadomo, że wiśniowy sad będzie sprzedany za długi…” – słowa kupca Łopachina brzmią jak wyrok, ale właściciele majątku nie przyjmują ich do wiadomości. Zarówno dziedziczka Lubow Raniewska, jak i jej brat Lonia Gajew łudzą się, że wszystko jeszcze da się odwrócić: ciotka z Jarosławia przyśle pieniądze, które umożliwią spłatę wierzycieli, córka Raniewskiej Ania wyjdzie bogato za mąż, uzyska się jakieś protekcje, gwarancje...

Nic takiego się oczywiście nie zdarzy, bo logika nowych czasów jest nieubłagana. O miejscu na drabinie społecznej przestaje decydować pochodzenie. Tracą na wartości szlachecki etos i tradycja. Nie liczą się rodowe przywileje i koneksje. Świat stoi otworem dla ambitnych nuworyszów, którzy jeszcze niedawno byli pańszczyźnianymi chłopami.

Ci, którzy akceptowali odwieczny ład, spędzając życie na służbie we dworach – wymierają. Jednym z ostatnich jest stary, wierny lokaj Firs, który zniesienie pańszczyzny wprost nazywa „nieszczęściem”. Z rozczulającą naiwnością wspomina złoty okres sadu:

„Za dawnych czasów, jakie czterdzieści, pięćdziesiąt lat temu, wiśnie suszono, kwaszono, marynowano, smażono z wiśni konfitury, więc bywało, że... Bywało, że suszone wiśnie całymi wozami wysyłano do Moskwy i Charkowa. Co było pieniędzy!... A suszone wiśnie były wtedy miękkie, soczyste, słodkie, pachnące... Znano wtedy sekret...”.

Wszyscy karmią się złudzeniami i dodają sobie otuchy. Leonid częstuje Anię karmelkami i wygłasza „mówkę” do stuletniej szafy. Lubow upaja się szczęściem „powrotu do dzieciństwa”, choć myślami pozostaje w Paryżu, z którego uciekła porzucona przez kochanka. Guwernantka Szarlota rozwesela towarzystwo „sztuczkami”, mimo że wcale nie jest jej do śmiechu. Sąsiad Piszczyk opowiada kuriozalne anegdotki („Podobno któryś wielki filozof... radzi skakać z dachów... «Skaczcie», powiada, w tym cały sens życia”). A młodzież cierpi z powodu niewyjawionych tajemnic, niewypowiedzianych wyznań. Ponadto roi o wspaniałej przyszłości, której jedynym sensem będzie praca.

Kiedy Łopachin próbuje nimi wstrząsnąć i zachęca do ratowania majątku poprzez wycięcie sadu i wybudowanie domków letniskowych pod wynajem, gospodarze reagują oburzeniem:

Raniewska: „Wyrąbać? Mój drogi, proszę wybaczyć, ale pan nic nie rozumie. Jeżeli w całej guberni jest coś ciekawego, ba, nadzwyczajnego, to właśnie tylko nasz wiśniowy sad”.
Łopachin: „Nadzwyczajne w tym sadzie jest jedynie to, że jest bardzo duży. Wiśnie rodzą raz na dwa lata, a i wtedy nie wiadomo, co z tym robić – nikt nie kupuje”.
Gajew: „Nawet w Słowniku Encyklopedycznym jest wzmianka o tym sadzie”.

Ten krótki dialog dotyka istoty kluczowego w utworze problemu – konfliktu dwóch mentalności, dwóch obcych sobie porządków, skutkującego totalnym fiaskiem komunikacji. Wiadomo, która strona musi przegrać.

W literaturze rosyjskiej istnieje kategoria "lisznij cziełowiek" (człowiek zbędny) na określenie bohatera niezdolnego do działania i zazwyczaj udręczonego swą niemocą, mniej lub bardziej świadomego jej przyczyn. Typ ten reprezentują m.in. Oniegin Puszkina, Pieczorin Lermontowa, Stawrogin Dostojewskiego.

Bohaterowie kreowani przez Czechowa są do nich podobni (równie niepotrzebni),ale ich kondycja wydaje się jeszcze marniejsza. Zbyt łatwo godzą się ze swoim bankructwem (materialnym, egzystencjalnym),jakby nie zdawali sobie sprawy z jego konsekwencji. Wprawdzie opuszczają wiśniowy sad z żalem, ale żal ten wyzuty jest z buntu. Nie stać ich już na żaden przejaw oporu, są zbyt apatyczni, odrętwiali.

Jak potoczyły się ich dalsze losy? Nie wiemy, lecz znając historię, możemy się chyba domyślić… Ci, którzy jeszcze trochę pożyli, najpewniej zostali zgnieceni przez walec rewolucji. Ktoś z młodych przyjął może nową wiarę (spod znaku sierpa i młota). Niektórym udało się uciec i dołączyć do białej emigracji.

Zbigniew Herbert pisał o takich jak oni:

wieczorem do rodzinnych stacji
zawoził ich samowar z gwizdkiem

po paru latach mówiono
tylko o trojgu
o tym który zwariował
o tym który się powiesił
i o tej do której chodzili mężczyźni
reszta żyła na uboczu
i wolno obracała się w proch

["Przypowieść o emigrantach rosyjskich"]

Lubię myśleć, że jednak nie obrócili się w proch. Zatrzymani w czasie, z którego zostali wygnani… ocaleli w literaturze – jak w muszli albo w bursztynie...

Czechowowskie postaci są mi bardzo bliskie. Jakoś rozumiem rozpacz, która podstępnie, po cichu paraliżuje ich wolę. I nieobcy jest mi absurd tej komedii, którą muszą odgrywać. Jest to komedia tragiczna – jeśli się śmiejemy, to tylko przez łzy (mimo sporej dawki ironicznego humoru).

Pozostając w nastroju słodko-gorzkiej melancholii, wywołanym lekturą "Wiśniowego sadu", warto zastanowić się nad kwestią naszego wpływu na rzeczywistość. W jakim stopniu jesteśmy w stanie ją kształtować? Czy konfrontacja z losem nie przypomina walki z wiatrakami? Skąd czerpać siły do życia i działania? Co zrobić, żeby w myśl znanej wskazówki: "godzić się z tym, czego nie możemy zmienić, mieć odwagę, by zmieniać to, co możemy i odróżniać jedno od drugiego"?

Antoni Czechow, chyba jak nikt inny, zrozumiał i odmalował schyłek pewnej epoki oraz po mistrzowsku sportretował ludzi, którzy do niej należeli, a potem wraz z nią przemijali. Na jego oczach.

Mowa oczywiście o rosyjskim ziemiaństwie przełomu XIX i XX wieku – o tych wszystkich ubożejących dziedzicach, melancholijnych inteligentach, rozmaitych pięknoduchach, dziwakach,...

Typowy dramat ukryty za maską komedii i farsy. rozpad póz szlacheckich i degeneracja ziemiaństwa - upadek pewnej cywilizacji. powieść o wyborach i ich skutkach o przeżyciu i życiu w trudnych w tamtym czasie warunkach. Głęboki obraz przemian

Typowy dramat ukryty za maską komedii i farsy. rozpad póz szlacheckich i degeneracja ziemiaństwa - upadek pewnej cywilizacji. powieść o wyborach i ich skutkach o przeżyciu i życiu w trudnych w tamtym czasie warunkach. Głęboki obraz przemian