Na moich półkach w dużym rozproszeniu znajduje się kilka książek Mircei Eliade, choć czytałam z nich na razie tylko "Dziennik indyjski" i powieść "Majtreji". Słownik religii to kieszonkowe przedstawienie religii w pigułce. W 33 rozdziałach Mircea Eliade wraz z Ioanem Couliano pisze o różnych religiach począwszy od religii Afryki, skończywszy na zoroastryzmie. Właściwie w oparciu o "Encyklopedię religii" i "Historię wierzeń i idei religijnych" Eliade książkę skończył sam Couliano. Jeszcze tydzień przed śmiercią Eliade codzienne dyskusje ich obojga dotyczyły kształtu tej książki.
Lubię czasem przyjrzeć się, co stanowi pierwszą literę tekstu, co jest jego kropką. Książkę rozpoczyna zdanie: "W Afryce człowiek narodził się co najmniej pięć milionów lat temu". Kończą ja słowa: "Obecnie wszystkich wyznawców zoroastryzmie jest w świecie około 130 tysięcy, z czego 77 tysięcy w Indiach, 25 tysięcy w Iranie, 5000 w Pakistanie i 25 000 w Stanach Zjednoczonych".

Książkę czytałam z ciekawością, choć dłużej zatrzymałam się na buddyzmie, chrześcijaństwie, dżinizmie, islamie, hinduizmie i zoroastryzmie, a więc religiach Indii, w tym też tej, która jest mi najbliższą. Zdecydowanie zabrakło mi sikhizmu. Sposób widzenia chrześcijaństwa był mi chwilami bardzo obcy.
Gdy czytam, opatruje tekst notatkami. Poniżej chciałabym przedstawić miejsca, które mnie bardziej zainteresowały.
Np.

W BUDDYZMIE:
- "Droga buddyzmu jest drogą unicestwiania SIEBIE, a przez to świata zjawisk"
- o zakłopotaniu mnicha tym, że Budda głosi jednocześnie, że "świat jest wieczny i że świat nie jest wieczny, że świat jest skończony i że jest nieskończony, że dusza i ciało są identyczne i że nie są identyczne, że arhat istnieje po śmierci i nie istnieje po śmierci, że istnieje i nie istnieje po śmierci, że ani istnieje ani nie istnieje"; Budda go pouczył: "To tak jakby człowieka zatruła strzała. Kiedy rodzina i przyjaciele jak najśpieszniej chcą znaleźć lekarza, ten człowiek mówi: nie pozwolę sobie wyjąć strzały, dopóki się nie dowiem, czy ten, kto mnie zranił jest wojownikiem, braminem", czy jest wysoki czy niski, czarny brązowy, czy żółty..
- "Jest tylko Cierpienie,
nie ma cierpiącego.
Nie ma tego, kto czyni,
jest tylko uczynek.
Jest Nirwana,
lecz nie ma tego lub tej, kto jej szuka.
Droga istnieje, lecz nie istnieje
ten, lub ta, kto po niej idzie"
(Wissudhimagga)
- "Przejście od hinajany do mahajany jest naznaczone zmianą ideału doskonałości. Podczas gdy adept buddyzmu hinajanistycznego dąży do tego, by zostać arhatem, czyli istotą, która nie wyjdzie już że stanu nirwany, by powrócić do znienawidzonej sansary, czyli cyklu reinkarnacji, to adept mahajany pragnie zostać bodhisattwą, czyli istotą, która osiągnąwszy Przebudzenie poświęca swoje dobro na rzecz dobra ludzkości i woli być obecnym w świecie niż usunąć się w nirwanę". On nie milczy, ale pomaga nieszczęśliwym, przemawia, działa, To nowa perspektywa odkryta dzięki hinduskiej pobożności (bhakti).
- przed podróżą do Indii i Nepalu chciałabym więcej dowiedzieć się o buddyzmie tybetańskim, a tymczasem tu tylko o zróżnicowaniu na żółte i czerwone czapki, imię Milarepy i o wpływie tantryzmu.

czy

W DŻINIZMIE
Dźina - zwycięzca. Nazwa twórcy. 2 tradycje - odziani w powietrze, więc nadzy (digambarowie) i swetambarowie ubrani w biel. Ci mniej radykalni. Podział miedzy nim i nastąpił w w 79 r.n.e
Z kraju Magadhy (dziś Bihar) ruszyli oni na południe i wschód. Dziś pozostało ich w Indiach tylko 3 milionów, z racji ahimsy zajętych pracą w handlu. Ich idee wpłynęły w młodości na Gandhiego.
Mahawira, ich wielki bohater, twórca religii. Współczesny Buddzie. Według legenda poczęty w Biharze w bramińskiej rodzinie. Bóg Indra przeniósł embrion do macicy księżniczki.Jak Budda miał żonę i córkę. Jest 24 tirthankarą, tzn. twórca brodu, budowniczym mostów, tym, kto pomaga innym przejść przez wodę rzeczywistości uzyskując świadomość siebie. W 30 roku Mahavira porzucił rodzinę, odszedł w Indie głosząc życiem skrajną ascezę, nagi zgodnie z zasadami nazwanym potem Mahawrata (wielkie ślubu mnichów dżinijskich). Zgodnie z nimi wyznawca dżinizmu wyrzeka się zabijania, kradzieży, kłamstw, seksu i gromadzenia dóbr. Po 12 latach ascezy, letnią nocą na brzegu rzeki pod Mahavira doznał oświecenia. Teraz już wiedział w pełni co było, jest i będzie w jego życiu i w życiu świata. Według niektórych wzniósł się ponad wszelką nieczystość tj. nie musiał już, by żyć trawić i wydalać. Zanim w 72 roku życia (527 p.n.e. - 467) osiągnął nirwanę, nauczał właściwej wizji świata (samjagdarśana) właściwej wiedzy (samjadźniana)i właściwego postępowania (damjakczariyra).


Dżinijska wizja świata (darśana) obejmuje Wielkie Śluby dla mnichów i mniszek i małe dla świeckich. Ślubują oni ahimsę (niestosowanie przemocy, asteję (uczciwość),prawość, brahmę (wstrzemięźliwość od zakazanych stosunków seksualnych) I aparigrahę (wyrzeczenie gromadzenia bogactw).
Podobnie jak hinduizm i nierzadko buddyzm dżinizm też wierzy w koło wcieleń zależnych od karmy - ilości dobrych i złych uczynków. Wyzwolić się z niego można za pomocą ascezy, czasem w swej skrajności posuniętej do samobójstwa poprzez zagłodzenie się (samlekhana). Jednocześnie życie innych istot należy chronić: nikogo nie zjadać, wyjaławiać wodę i nie spożywać posiłku nocą, bo przez nieuwagę można zjeść owada.
W zamierzchłych czasach, gdy mnisi i mniszki dżinijscy wędrowali po krainie zwanej Magadha (dziś Bihar) czas monsunu przeczekiwali oni w grotach z czasem wzbogaconych uwięzionymi w kamieniu wizerunkami ich tirthankarów, tych którzy swoich wyznawców przeprowadzają przez wody życia, pomagając im wyzwolić się z pęt ego.

Na moich półkach w dużym rozproszeniu znajduje się kilka książek Mircei Eliade, choć czytałam z nich na razie tylko "Dziennik indyjski" i powieść "Majtreji". Słownik religii to kieszonkowe przedstawienie religii w pigułce. W 33 rozdziałach Mircea Eliade wraz z Ioanem Couliano pisze o różnych religiach począwszy od religii Afryki, skończywszy na zoroastryzmie. Właściwie w...