Bardzo dobra książka napisana pięknym językiem.

Bardzo dobra książka napisana pięknym językiem.

Melchior Wańkowicz "De profundis"
Około ośmiu godzin czytania.

Wańkowicz musiał uciekać przed Niemcami z Polski, bo jakoś nie lubili go za "Na tropach Smętka". Kiedy Niemcy przyjacielsko weszli do Rumunii musiał uciekać i stamtąd. Trafił na Cypr a potem prawie dwa lata spędził w Palestynie nie mając praktycznie nic do roboty (w polskiej armii go nie chcieli, gdyż uważali go za zbyt piłsudczykowskiego - a Sikorskiemu z Piłsudskim nie było za bardzo po drodze).

Pan Melchior nie umiał już nie pisać. Miejsce samo nasuwało temat: Żydzi. Powstały z tego dwie książki a miały powstać trzy.

"De profundis" jest historią początków syjonizmu. A tak naprawdę początków Żydów jako narodu. XIX wiek był okresem rodzenia się i rozwoju świadomości narodowej dla większości narodów europejskich. Dlaczego te nacjonalizmy (w pozytywnym i negatywnym sensie słowa "nacjonalizm") rozwinęły się akurat wtedy - tego trudno jest mi dociec. Natomiast w przypadku Żydów można dość dokładnie prześledzić przyczyny i przebieg powstawania narodu (w dzisiejszym znaczeniu słowa "naród"). I o tym jest ta książka.

Co może być zaskakujące, to że nacjonalizm żydowski jest poniekąd dziełem jednego człowieka: Teodora Herzla. I także o nim jest ta książka.
Jest to przy okazji poniekąd książka o rozwoju antysemityzmu co jest trudne do oddzielenia bo syjonizm jest "dzieckiem" antysemityzmu. Bez antysemityzmu nie powstałby Izrael.

O ile książki Wańkowicza, które czytałem, pokazywały wielką erudycję autora, ale ta książka momentami jest przytłaczająca. Odwołuje się do tak bogatej literatury, we wszelkich językach, którą musiał zazwyczaj czytać w oryginale (bo tłumaczeń często nie ma do dziś),że to wydaje się nie do ogarnięcia. Łatwość z jaką operuje on cytatami, źródłami, odniesieniami dało mi odczuć, że jest to zakres dla mnie nieosiągalny. Próbowałem nawet ustalić w ilu językach Wańkowicz potrafił czytać poważne dzieła albo przynajmniej z grubsza je rozumiał. Póki co nie udało mi się to jednoznacznie, ale niewątpliwie poza polskim władał biegle rosyjskim, niemieckim i angielskim. Wydaje mi się, że także i francuskim. Znał białoruski i najprawdopodobniej litewski. Oczywiście łacina. Cytuje teksty węgierskie w oryginale. Po hebrajsku na pewno nie pisał bo korzystał z tłumacza ale piąte przez dziesiąte coś chyba rozumiał. Z tekstu mogę wnosić, że i rumuński nie był mu obcy.
A do tego musiał przeczytać jakieś nieprawdopodobne ilości książek. Ale nie tylko książek. W "Anoda - katoda" cytuje nawet dokumenty królów z dynastii Jagiellonów.

To jest tak imponujące, że wręcz mnie zniechęca bo na takim poziomie nie mogę się nigdy znaleźć...

Melchior Wańkowicz "De profundis"
Około ośmiu godzin czytania.

Wańkowicz musiał uciekać przed Niemcami z Polski, bo jakoś nie lubili go za "Na tropach Smętka". Kiedy Niemcy przyjacielsko weszli do Rumunii musiał uciekać i stamtąd. Trafił na Cypr a potem prawie dwa lata spędził w Palestynie nie mając praktycznie nic do roboty (w polskiej armii go nie chcieli, gdyż uważali...