Roman Loth

Jak napisać biografię człowieka, po którym nic nie zostało? Nigdy nie pracował, nie działał społecznie, nie tworzył, nie ożenił się; zostawił po sobie tylko anegdoty i kilka fotografii. Data urodzin - data śmierci, a pośrodku wielkie NIC. Postać Franca Fiszera nie jest mi jako warszawiance obca, znam go choćby z książek Izabeli Czajki Stachowicz, którymi się jako dziewczynka zaczytywałam. Czajka była jego wielką przyjaciółką. Byłam jednak - ze względu na nazwisko i formę imienia - przekonana, że był Żydem. Tymczasem Franciszek F. pochodził z dawno spolonizowanej rodziny niemieckiej i po śmierci ojca odziedziczył pokaźny majątek. Przehulał go w kilkanaście lat i odtąd żył  - trafiwszy w środowisko artystyczne Warszawy - na koszt innych. Jako dowcipny erudyta miał bowiem znajomych na pęczki. Był pożądaną ozdobą legendarnych literackich stolików kawiarnianych (z nich pochodzą słynne karykatury Fiszera kreślone na serwetkach i karteluszkach; potężny, z wielka brodą, w binoklach, z goździkiem w butonierce - aż się prosił o sportretowanie). Zimował jak klasyczny pieczeniarz na wilegaturze w zaprzyjaźnionych majątkach szlacheckich, ciepłe miesiące spędzał w Warszawie. Nie zostawił po sobie nic materialnego, został tylko we wspomnieniach (zajmują lwią część książki - jedne się czyta z przyjemnością, inne niestety nużą),brawa dla Romana Lotha, że je zebrał dla nas, potomnych. Chapeau bas również za próbę rekonstrukcji filozofii Fiszera - ten bon vivant bowiem nie tylko sypał anegdotami (jest ich w książce przytoczonych ponad 100, w rozdziale " Fiszeriana"; wiele funkcjonuje do dziś, choć rzadko mamy świadomość, kto był ich autorem),snuł także metafizyczne teorie na tyle wartościowe, by ich autor znalazł się w słownikach Tatarkiewicza i Kołakowskiego. Polecam zwłaszcza zainteresowanym przedwojniem. I szukającym odpowiedzi na pytanie, czy determinizm paliatywny w kategoriach absolutu antycypuje w apercepcji aspektów retrospektywnych, respective przekrojów horyzontalnych introspekcji formikularnej antynomij fekalnych, i jeżeli tak, to dlaczego?