Jesteśmy społecznością, która kocha książki

Opis życia pod okupacją hitlerowską w Polsce przynosi obraz inny od tego z ostatnich seriali. Panowanie niemieckie prowadziło do rozprzężenia moralnego: żeby przeżyć trzeba było nielegalnie handlować; kwitło łapownictwo i kradzieże w pracy, rozluźnienie obyczajów i obojętność na przemoc. Komunizm wszedł na dobrze przygotowany grunt. Mimo czasami młodopolskiego stylu, to wciąż aktualna lektura. Książka opisująca życie w Generalnej Guberni (GG) w czasie okupacji, napisana przez młodego wówczas filologa, o świetnym piórze i wybitnym zmyśle obserwacji i analizy. Czasami pisze Wyka stylem młodopolskim, wówczas czyta się trudno. Ale jego opis życia w GG bezcenny, bo pisany na gorąco i z pierwszej ręki. Jest to obraz okupacji zupełnie inny od lansowanego w obecnej polityce historycznej i ostatnio kręconych serialach. Widać w tekście wpływy propagandy komunistycznej, ale mimo wszystko to niezwykle ważne świadectwo. Pokazuje Wyka, że okupacja stworzyła dwoistość życia: to oficjalne było na niby, to prawdziwe związane było z życiem rodzinnym i konspiracją. Przedstawia też skalę deprawacji moralnej narodu do jakiej doprowadziły rządy hitlerowców; widać, że rządy hitlerowców położyły solidny grunt pod panowanie komunistów. Fascynujący jest opis codziennego życia w GG. Oto w sferze gospodarczej Niemcy wprowadzili drakońskie przepisy zabraniając m.in. wszelkiego handlu produktami rolnymi. Przed ludnością: „ stanął prosty dylemat: albo zastosować się do tego, co wolno zjeść, i zdechnąć z głodu, albo — dać sobie jakoś radę.” Więc dawano sobie radę, hodując nielegalnie świnki i handlując nielegalnie żywnością na potęgę. Sprzyjało temu łapownictwo okupantów: „Niemcy okazali się fantastycznymi łapownikami. Brali wszyscy, od pionków po górę partyjną.” Opisuje tez Wyka dostosowanie klas społecznych do rzeczywistości okupacyjnej. I tak: „robotnik kradł i musiał kraść. Nie pomagała żadna kontrola, żadne niebezpieczeństwo.” Poza tym pracowano źle i wolno. Urzędnik i inteligent ratowali się handlem, zresztą handlowali wszyscy i wszystkim, Niemcy nie byli w stanie tego opanować, zjawisko było zbyt powszechne: „Społeczeństwo polskie za okupacji żyło i okupację przeżyło z handlu.” Bardzo ciekawie pisze Wyka o chłopach: w czasie pierwszego roku okupacji mocno im się poprawiło: ceny produktów rolnych poszły mocno w górę, a Niemcy nie nałożyli jeszcze kontyngentów, w efekcie: „Reakcja chłopska, powtarzam dosłownie, słyszałem ją z wielu ust, brzmiała: „Nareszcie nam słonecko zaświeciło, 20 lat myśmy cekali, aleśmy się docekali”.” Na szczęście Niemcy, darzący polskiego chłopa wielką pogardą, nie zauważyli tego i szybko dokręcili śruby, chłop to sobie zapamiętał: „Nikt nie pamięta tak mocno przyrzeczeń niespełnionych i mało kto kieruje się z równą konsekwencją gołym rozumowaniem według faktów jak chłop.” W efekcie okupacji nastąpił wielki upadek moralny narodu, pisze autor „widzimy, że psychologia gospodarcza inteligenta uległa za okupacji swoistemu zwyrodnieniu.” Dodajmy, nie tylko inteligenta, całego społeczeństwa. Komunizm wchodził na dobrze przygotowany grunt... Moim zdaniem z tym bagażem demoralizacji i deprawacji moralnej zmagamy się do dzisiaj. To znakomita analiza rzeczywistości okupacyjnej, wciąż aktualna i żywa. Ebooka ściągnąłem ze strony wolnelektury.pl. Mogę tylko powtórzyć za @Wojciech Gołębiewski: „Wolne Lektury” rewelacyjnie wywiązują się z edukacyjnej misji. Dziękuję!”