Jesteśmy społecznością, która kocha książki

Krzysztof Boczkowski – poeta, tłumacz literatury angielskiej, profesor medycyny, wielbiciel muzyki i Warszawy, ojciec. Kolejność dowolna, bowiem każda z tych ról była mu bliska, w każdej się spełniał i każda zarazem dopełniała jego życie. „Upadł Buk” jest książką-wspomnieniem, pożegnaniem córki z ojcem. Ma też dość zaskakującą strukturę, jakby drobnych kamyczków, jakie Małgorzata Sokorska przesypuje w dłoniach, wybierając na chybił trafił dowolny z nich, gdyż każdy jest równie istotnym powidokiem z przeszłości. Czymś, co zapamiętała lub tylko usłyszała, ale wydało jej się nieodłącznie związane z ojcem. Uzupełnieniem zaś, bardzo istotnym są fotografie, te dawne, sprzed wojny i te późniejsze, a także te, na których widnieją miejsca, krajobrazy, fragmenty architektury, a nawet poręcz schodów, wyślizgana przez jego dłoń. Więź łącząca córkę z ojcem rzuca się w oczy od pierwszych zdań i pobrzmiewa w każdym następnym, wspomnienia napływają szeroką falą, do życia budzą je drobiazgi. Obcy dzwonek do drzwi – nie tak zdecydowany jak jego, pusta ławka w Łazienkach, koncert w filharmonii, bez ojca już nie ten sam. Autorka przywołuje konkretne sytuacje lub też pisze ogólnie o ojcowskich upodobaniach. Czyni to w stylu charakterystycznym dla pamiętników, ale też i w poetyckim, a wtedy rzeczywistość zyskuje nadrealną głębie, jak tutaj: „mają przyczepione wstążki z podpisami – „od biurka w gabinecie ojca”, „Szafa mamy”. Ludzie odeszli. Klucze zostały.” Niejeden z nas zapewne uwewnętrzni jakoś ten wiersz, z jego nostalgicznym klimatem, tęsknotą i zdziwieniem nad porządkiem świata, przełoży go na własne doświadczenia i na własną pamięć minionego. Odejście bliskiej osoby spotkało przecież każdego człowieka, każdemu zostały jakieś klucze, listy i fotografie. I to nas zbliża. Te wiersze to także okruchy ocalałe z minionego czasu, tego ojcowego i tego wspólnego. Zaś część z nich stanowi osobiste odczucia autorki, intymne zapiski żałoby i przeżywania braku. Wiele fragmentów to pojedyncze obrazki prześwietlone na źrenicy oka i połączone w spójną całość: „Wyrzucał przez lufcik monetę. Kataryniarz kłaniał się w stronę okna. Papuga zakrzywionym dziobem uderzała w łańcuszek na nodze. Cygan grał na akordeonie. Połykacz ognia przychodził w piątki.” Widać od razu, że nie potrzeba zalewu słów, by wykreować atmosferę podwórka w kamienicy, którą od razu poczujemy i chętnie się w niej rozgościmy. Ale czy przyszło wam do głowy, że może to być wojenne podwórko, na którym później „sen przechodził w śmierć. Piosenki zastąpiły pogrzebowe salwy. Bomba „krowa” spadła przez cztery piętra. Uszkodziła pokój stołowy. Był wtedy z matką w piwnicy.” Życie przekuwał Krzysztof Boczkowski w poezję, za jej pomocą wyrażał to, co trudno sformułować słowami, co ulotne, a jednak miast ulecieć trzyma się pamięci. Te wiersze poruszają, są, podobnie jak proza córki, oszczędne, powściągliwe, choć w przekazie bardzo emocjonalne, podskórnie rozedrgane. „Najwięcej pytań w Getcie Zadają dzieci: Jak wygląda las Co to jest rzeka Co robią pszczoły Dokąd mrówka ucieka Dlaczego Bóg jest Niemcem?” Mnóstwo jest tych chwil szczęśliwych, migawek radosnych, drobniutkich, ale zapamiętanych na zawsze: „Dziadek rzeźbi łódki z kory. Rzuca kamienie po wodzie. Kamień odbija się od wody. Szczęście.” W tym całym minimalizmie słów tyle ważnych rzeczy powiedzianych jakby mimochodem, a jednak nie sposób ich nie zauważyć. Przy tym są najczęściej na tyle uniwersalne, że dobre na każdy czas, wszyscy możemy się z nimi utożsamić. Są niczym aforyzmy i bardzo łatwo układają się w pamięci: „Zdjęcia nakładają się na zdjęcia. Ludzie z fotografii mijają się.” Niezwykle piękne, uduchowione i szczere jest to wspomnienie córki o ojcu, o jego rodzinnej historii, o ulicach jego dzieciństwa i tych późniejszych, którymi lubił spacerować. Także te wspólne wyrywki z życia, spacery za rękę po parku, rozmowy, obiady w Lucieniu, Niedzicy, Rzymie i odrapane huśtawki na placu zabaw czy mlecze rozrastające się bujnie pomiędzy chodnikowymi płytami, po których kroczyli razem – ojciec i córka, Małgorzata i Krzysztof. I te słowa, tak prawdziwe: „Białe kartki papieru zapisane słabnącym ołówkiem Zgubione bilety, rękawiczki. To, co najpiękniejsze pozostawił z nami. Jest blisko jak poezja, muzyka i pszczoła zataczając kręgi nad nami.” Książkę mogłam przeczytać dzięki portalowi: https://sztukater.pl/