Jesteśmy społecznością, która kocha książki

Wybór opowiadań Mehmeta Dilce, kurdyjskiego autora, pochodzącego z tureckiej części Kurdystanu, tłumaczony z oryginału, z dialektu kurmandżi. Dodatkowo mamy wyczerpujący wstęp o języku i sytuacji kultury tureckiej, na koniec wywiad z autorem oraz słowniczek wyrażeń związanych z codziennym życiem Kurdów. Poszczególne utwory pochodzą z trzech zbiorów, do tej pory tłumaczonych tylko na turecki. Czytelnika zaskakuje wielość stylów poszczególnych opowiadań. Mamy zatem historie na poły baśniowe i magiczne, realistyczne z okresu mniej więcej pierwszej wojny światowej, późniejsze jak i zupełnie współczesne, zaś niektóre w bliżej nieokreślonym czasie. Narracja jest przeważnie trzecioosobowa, ale czasem autor przedstawia swoją wizję oczyma młodego chłopaka czy dziewczyny. W jednym przypadku opowiadanie składa się z trzech części, w których narrator się zmienia, a akcję obserwujemy od końca, poprzez środek, aż do początku. Wszystkie utwory rozgrywają się w mitycznym regionie (coś na kształt małego powiatu w wizji autora) Asus, czyli okolicach Hezro, rodzinnego miasta Mehmeta Dilce, jeden głównie w Mêrdînie (turecki Mardin) z retrospekcjami w Izmirze. Kilkakrotnie pojawia się kwestia ludobójstwa Ormian – istnieją ruiny ich dawnych osad i świątyń oraz ludzie będący „synami chrześcijanina”, czyli potomkami Ormian uratowanymi z zagłady, ale już muzułmanami. Autor wprost pisze, że jego rodacy czynnie uczestniczyli w mordowaniu swoich dawnych sąsiadów i przejmowaniu ich majątku. Mimo to pomagają jednemu z potomków w odnalezieniu i pochowaniu ich kości (opowiadanie „Maria”). Kurdowie, jakich widzimy są zewnętrznie ultrakonserwatywni. Kobiece stroje z Izmiru są nie do pomyślenia w Mêrdînie. Opacznie i swoiście rozumiany „honor” nakazuje zabijać nie tylko wrogów, ale też własne żony czy córki, które rzekomo narażają mężczyzn na „hańbę” w ich środowisku. Broń ma prawie każdy a przemyt to normalka. Podobnie jak tureckie represje i próby wynarodowiania. Zatem czytamy wyłącznie o „państwie” i „języku urzędowym”, bez wskazywania o kogo chodzi (może to kwestia tureckiej cenzury?). Ale ten wiejsko-małomiasteczkowy konserwatyzm to oczywiście tylko dekoracja. Emocje, pragnienia i ich realizacje (w tym miłość pozamałżeńska) są takie same jak w każdym społeczeństwie. Tylko nie mogą wyjść na jaw. Świetne warsztatowo i niezwykle ciekawe opowiadania o ludziach zauważanych tylko przy okazji wojen na Bliskim Wschodzie. A przecież oni żyją tak samo jak wszyscy. Zdecydowanie warto przeczytać. Tym bardziej, że wydanie jest świetnie opracowane.