Jesteśmy społecznością, która kocha książki

O Arystotelesie napisano już wiele książek, o filozofii politycznej również, ale niniejsza monografia ma tę zaletę, że temat ukazuje niezwykle przystępnie. P. Kłoczowski odniósł się do rozpalającego umysły uczonych i artystów XVII i XVIII wieku tzw. sporu starożytników z nowożytnikami, a sięgając po zaczerpniętą z twórczości Jonathana Swifta koncepcję bitwy książek, zestawił filozofię polityczną Arystotelesa z filozofią polityczną różnych filozofów nowożytnych. Autor bierze pod uwagę różne szczegółowe elementy nauki o polityce wypracowane przez Stagirytę, a przedstawiwszy je czytelnikowi, dokonuje ich porównania z przedstawicielami myśli nowożytnej takimi jak Smith, Kant, Monteskiusz, Marks i Kartezjusz. Trzeba Kłoczowskiemu przyznać, że dobrał bardzo instruktywne przykłady, które świetnie ilustrują myśl Arystotelesa oraz różnice (oraz przyczyny różnic) między nim a jego następcami po dwóch tysiącach lat. Świetnie wypadł w moim odczuciu zwłaszcza rozdział porównujący myślenie greckiego filozofa o ekonomii i zestawiający je z myśleniem Smitha i Marksa. Byłem zaskoczony tym, jak Autor pokazał, że mimo ogromnych różnic między ich poglądami, można zauważyć, że gdyby przyjrzeć się myśleniom dwóch z tej trójcy, biorąc za punkt wyjścia poglądy trzeciego, ich opinie wydają się bardzo zbliżone. Natomiast książka byłaby lepsza, gdyby Kłoczowski lepiej operował językiem greckim, bo tego elementu brakuje: jego wypowiedzi na temat słów greckich są nieraz nieprecyzyjne, a nawet błędne. Ogólnie rzecz biorąc, mamy tu do czynienia z udaną i przystępnie napisaną książką o filozofii politycznej, która pokazuje, jak - mimo wspólnego pochodzenia - bardzo różnią się od siebie myśl grecka i nowożytna.