Jesteśmy społecznością, która kocha książki

Są tacy, "pełni zasłuchania", którym muzyka "idzie po duszy"...
.
Tutaj w Tuklęczy wszelkie marzenia rozrastają się, nabierając konturów i dźwięków. Szczególnie, że tych dźwięków właśnie dotyczą. Jak chmury po jesiennym niebie - przez głowę przewalają się myśli - "bure, pełne deszczu"- dlaczego muzyką żyć nie można, a ojciec "tylko by lampę zapalał". Chciałoby się zamknąć oczy na wszystko, co wokół - na gęstą szarość polskiej wsi (lata 70-te XX w.), na brak perspektyw, na rozżalenie. Tutaj "ciepłe i miękkie" jest tylko "drożdżowe ciasto, rosnące w drewnianej misce". Jak znaleźć przestrzeń na muzykę? Szczególnie kiedy z każdego kąta domu wyskakuje niechęć do dźwięków i wspomnienie o matce? A poczucie bezradności rozpełza po całym ciele?
.
"Wniebogłos" to opowieść o strachu przed zadawaniem pytań. Komu? Tym najbliższym, którzy powinni być wsparciem. Którzy powinni kochać i sami często nie pytać. To próba zrozumienia tego, że wiele rzeczy w nas zostaje- pomimo upływu czasu. Szczególnie złych, bo "wrastają w nas i gdzieś po cichu kiełkują". Wątpliwości wszelkie jak "czarna pierzyna" okrywają szczelnie i nie pozwalają złapać oddechu, a jednocześnie ciało drży z zimna zbyt mocno. To także rzecz o uciekaniu- w złość, agresję, drażliwość, MUZYKĘ oraz MILCZENIE, o determinacji w swojej bezradności, o tym, że można widzieć, ale nie wiedzieć. A często nie chcieć w ogóle patrzeć.
.
Początkowo "Wniebogłos" może lekko przytłoczyć. Lepki duszny klimat polskiej wsi i wiejska mentalność odbierają nadzieję na spełnienie marzeń dla głównego bohatera- 12 letniego chłopca. Są fragmenty, które potrafią jednak poruszyć. Całość urzeka kameralnością i wrażliwością. Z każdą kolejną stroną ta powieść wybrzmiewa coraz bardziej refleksyjnie, nabierając molowych tonów, ale sam finał może jednak zaskoczyć. Polecam.

Są tacy, "pełni zasłuchania", którym muzyka "idzie po duszy"...
.
Tutaj w Tuklęczy wszelkie marzenia rozrastają się, nabierając konturów i dźwięków. Szczególnie, że tych dźwięków właśnie dotyczą. Jak chmury po jesiennym niebie - przez głowę przewalają się myśli - "bure, pełne deszczu"- dla...

Rozwiń

Zwiń

"... tak bywa tylko w powieściach, a w życiu nigdy"-
że "jedna świeca będzie się paliła przez całe życie..."
.
Przy akompaniamencie poszeptów pędzącego pociągu płyną słowa, układające się w gorzką lekcję o miłości, namiętności i zazdrości - wypowiedziane bynajmniej nie szeptem, a krzykiem rozpaczy prosto z trzewi. Pierwsze takty tej sonaty nieśmiało i w miarowym tempie wprowadzają nas w niuanse męsko- kobiecej rzeczywistości, burząc niejeden pogląd i podważając niejeden stereotyp. Szczególnie w kontekście epoki, której dotyczą (XIX w.). Ale nastrój tej sonaty to odczuwalne crescendo, gdzie emocje potęgują się wraz z każdym wypowiedzianym zdaniem i łykiem esencjonalnego czaju... Zmierzając w kierunku takim, gdzie w duszy jest miejsce wyłącznie na żal i "szarpiące nią szatany". Bo można tworzyć elaboraty o "porozumieniu dusz", czuć i myśleć "najwznioślejsze rzeczy", ale w ostatecznym rozrachunku tą siłą, która wydaje się być nadrzędna jest ... potrzeba "drugiego ciała".
.
Spijając z Tołstojowskich liter gorycz "całej otchłani nieszczęścia i nikczemnego kłamstwa", które dotyczyć może instytucji małżeństwa - możemy poczuć ten ciężar, który zagościł w duszy głównego bohatera. Jego spowiedź- szczera, odważna, dosadna- to paleta emocji, gdzie przeplata się zazdrość, pożądanie, nienawiść. Tym, co stanowi tło dla okrutnych gestów dręczycielstwa obojga małżonków jest muzyka- "straszna rzecz", która zamiast działać uszlachetniająco- działa na duszę hipnotyzująco- przenosząc w świat urojeń.
.
Kameralna to powieść, która pomimo niewielkiej objętości ma w sobie pewną siłę rażenia. Obrazuje szaleństwo, wściekłość, rodzaj maligny będącej skutkiem braku zaufania i podszeptów wyobraźni. Po części uniwersalną, po części prowokującą do stawiania pytań o naturę pewnych sił i szans człowieka w walce z nimi... Polecam.

"... tak bywa tylko w powieściach, a w życiu nigdy"-
że "jedna świeca będzie się paliła przez całe życie..."
.
Przy akompaniamencie poszeptów pędzącego pociągu płyną słowa, układające się w gorzką lekcję o miłości, namiętności i zazdrości - wypowiedziane bynajmniej nie szeptem, a krzykiem...

Rozwiń

Zwiń

Márai potrafi kreślić światy "przeklęcie namacalnie", a ludzi "przeklęcie" ludzkich. Słowa układają się w głęboką treść i mienią się blaskiem rzeczy ważnych, determinujących los. Ale "życie" w tej odsłonie to wcale nie feeria barw- "prześlicznych zdobień jak z niedzielnego stroju". To mnóstwo pytań, wątpliwości, zaprzeczeń, poruszeń i następstw zderzeń pod powierzchnią skóry. Efekt "podatności" i wrażliwości na wszystko to, co pozornie niewidoczne i niedostrzegalne.
.
Rozwód w Budzie- w tej oazie tradycji, zwyczajów, praw i "zasad ludzkiej przyzwoitości"? To jak cios lub okaleczenie dla "cielesnego i duchowego jestestwa". Rozwód? "Rękami ignoranta" rozłączać tam, gdzie "wcześniej złączył Bóg i tylko On może rozłączyć"? Ale wyrok wydać trzeba. Czy jednak zgodnie z procedurą sądową- na sali rozpraw? I z sumieniem?
.
Márai "machinę" zwaną człowiekiem rozkłada na czynniki pierwsze. Instytucję małżeństwa- jeszcze dokładniej. Dotyka tych wszystkich "sekretnych śrub, niewidzialnych sprężyn i dźwigni", eksplorując nawet jego zakamarki. Sprawa rozwodowa to fasada, za którą kryje się inny rodzaj rozprawy, w którą przyjdzie nam się zanurzyć po końce palców i krańce naszej literackiej uważności. Rozważania natury egzystencjalnej i moralnej są jak dotyk na nerwach. Wygenerują jedno ważne pytanie o naturę miłości i zmysłowy jej charakter, burząc niejeden spokój...
.
Czy jednak SŁOWA są tutaj najważniejsze? I chociaż są takie, których ciężar Márai stara się zgłębić, wyeksponować, wyciągnąć z nich ich istotę i zawartą w nich prawdę wydestylować - to chyba też to, co decydujące- dzieje się pod powierzchnią. Rodzaj napięcia, nerwowości, drażliwości, które samym słowem ciężko wyrazić. Który określa specyficzny rodzaj aury osiadającej na duszach bohaterów.
.
Pociągnięciami literackiego pióra Márai potrafi wyartykułować sytuacje, którym jednocześnie nadaje podwójny sens. Każe spojrzeć na nie przez pryzmat subiektywnej prawdy bohaterów. Przy tym wymaga od czytelnika uwagi, skupienia i czasu. Odwdzięcza się przestrzenią. Grą psychologiczną rozgrywaną na oczach czytelnika. Polecam- szczególnie tym, którzy nie boją się, by "coś się wydarzyło"- "w kosmosie ich rozumu i czucia"...

Márai potrafi kreślić światy "przeklęcie namacalnie", a ludzi "przeklęcie" ludzkich. Słowa układają się w głęboką treść i mienią się blaskiem rzeczy ważnych, determinujących los. Ale "życie" w tej odsłonie to wcale nie feeria barw- "prześlicznych zdobień...

Rozwiń

Zwiń

Jeśli miłość jest lekarstwem na samotność, co jest później lekarstwem na miłość?
.
"Pierwsza miłość" traktuje także o starości. Ale raczej takiej, która zaczyna się już w głowie, a nie od ciała. Jest też o samotności - nie tej subtelnej, "szczęśliwej izolacji, wieży z kości słoniowej". Ale o tej parszywej, którą "widać w spojrzeniu, w chodzie, w ruchach". Która objawia się życiem "poza stadem", będąc traktowanym jak nosiciel jakiejś zakaźnej choroby . "Co się stało, czym zawiniliśmy?" W tym, że współ-czuć z innymi ludźmi i współ- egzystować ze światem nie potrafimy? "Czy ta wina rzeczywiście jest w nas?"
.
"Pierwsza miłość" jest kameralna, ale o człowieku wyraża wszystko- jego pragnieniach i deficytach. Może nieco patetycznie, często skarżąco, ale głosem przepełnionym szczerością i intymnością. Ma się wrażenie uczestnictwa w tej eksplozji prawd i zdumiewających refleksji. Czym zawinił ten, który w darze od losu dostaje "grom z jasnego nieba"? Nie prosił, nie jest gotowy- na ciągłe "spadanie i opadanie", "upojenie" i "odurzenie". Na cierpienie, wewnętrzny niepokój, egzystowanie na granicy obłędu. Na konieczność wyborów życiowych, gdzie nagroda za brak tchórzostwa może okazać się nad wyraz wątpliwa. Konsekwencje zaś ucieczki mogą się za człowiekiem ciągnąć przez całe życie. Na rojenia, balansowanie na granicy śmieszności i fasadowości...
.
Proza Márai jest głęboka, gęsta i duszna, okraszona niepokojem w budowaniu stanów emocjonalnych bohaterów i obrazami wewnętrznych walk, dylematów i pytań natury egzystencjalnej. Jednocześnie jest tutaj mnóstwo przestrzeni na własne interpretacje, analizy, poszukiwanie odpowiedzi i prawdy o życiu. Forma dzienników i pierwszoosobowa narracja sprawiają, że łatwiej współodczuwać, a wszelkie tezy i myśli żyłują czytelniczą duszę, zawłaszczając codzienność i zachwycając pisarskim warsztatem. Wybitna proza.

Jeśli miłość jest lekarstwem na samotność, co jest później lekarstwem na miłość?
.
"Pierwsza miłość" traktuje także o starości. Ale raczej takiej, która zaczyna się już w głowie, a nie od ciała. Jest też o samotności - nie tej subtelnej, "szczęśliwej izolacji, wieży z kości słoniowej". Ale...

Rozwiń

Zwiń

Powieść utkana z ciszy. I jej dźwięków.
Jak podróż gdzieś "poza czas" -
"w pożółkłe na słońcu wspomnienia".
.
Gdzieś we wschodniej, wyludnionej części Finlandii, na obrzeżach pewnego jeziora- dzieją się rzeczy pozornie mało skomplikowane. Świat ludzi i zwierząt to naturalny ekosystem, pogrążony w nostalgii i samotności.
.
Atutem tej mikropowieści jest rodzaj "magicznej aury" i "atmosfery pokornego spokoju". Pozwala nam to "wślizgnąć się w samotność" "zapadłej wioski" na brzegu jeziora, poczuć klimat tego miejsca i spojrzeć na jeden dzień z życia "w długim łańcuchu dni", korzystając z tego, co ma nam do zaoferowania. Prostota myśli i słów układa się w rodzaj uniwersalnej refleksji oraz celebracji "prostych czynności o prostym przeznaczeniu". Tytułowa "sielanka". Ale fragmentami ten świat Ollikainen przesłania "czerwoną kurtyną" uświadamiając nam prawdziwą naturę człowieka i Natury- jej "mroczniejszą od nocy ciemność". Przeszłość zawsze wyprzedza o krok- karmiąc się zgasłymi marzeniami i świadomością kresu. Nawet przyroda robi się coraz bardziej złowieszcza.
.
Znajdziemy tutaj trochę symboliki oraz nawiązania do Biblii, mitologii greckiej oraz nordyckiej. Są także nawiązania do literatury (Szekspir, Pessoa). Na niewielkiej przestrzeni widać próbę pokazania jednocześnie jasności i ciemności, młodości i starości, dobra i zła, czułości i chłodnego dystansu. "Sielanka" być może nie zachwyca, ale zaciekawia, zatrzymuje na chwilę, czasami koi, a czasami wzrusza. Fragmentami bywa mroczna, pokrywając krajobraz pod naszą powieką "cienką warstewką tuszu", pozostawiając po sobie jednak lekkie poczucie niedosytu- głównie z tego powodu, że tak krótka to powieść.

Powieść utkana z ciszy. I jej dźwięków.
Jak podróż gdzieś "poza czas" -
"w pożółkłe na słońcu wspomnienia".
.
Gdzieś we wschodniej, wyludnionej części Finlandii, na obrzeżach pewnego jeziora- dzieją się rzeczy pozornie mało skomplikowane. Świat ludzi i zwierząt to natur...

Rozwiń

Zwiń

Prawa człowieka i wolność prasy - te zasady zdają się w tym miejscu nie obowiązywać. Zamiast tego jest ciągły niepokój, rozglądanie się za siebie. Tak wygląda praca fotoreportera w Afganistanie. Mamy bowiem marzec 2013 r. i miejsce zdestabilizowane przez wojnę. Między innymi wojnę. Bo na tej afgańskiej ziemi wojna to nie jedyny problem.
"Tutaj widzi się cierpienie na każdym kroku",
a towarzysz dla fotoreportera to "zapach trotylu i kwaśny posmak z ust"...
.
"Monotonny krajobraz, piach i skały, skały i piach". Ten krajobraz wzmaga uczucie klaustrofobii i zagrożenia, stanowiąc tło dla zagadki zaginięcia polskiego fotoreportera. Ale obok jest także tło obyczajowe- wszystko to, co dzieje się w odległym od Afganistanu Krakowie. Porywy serca, rozliczanie przeszłości, naprawianie dotkniętych deficytami relacji. Przyjaźń, która pod powierzchnią kryje jednak coś więcej i popycha ku aktom odwagi. Sporo także o tym, że warto zawalczyć o siebie. Że jedna z form przemocy psychicznej wobec kobiety to także odczłowieczanie, uprzedmiotowienie, ograniczanie, kontrolowanie, umniejszanie, wciskanie w ramy odbierające rangę i prestiż temu, co stanowi treść jej życia, narzucanie ról, w których nie czuje się komfortowo. To także opowieść o pielęgnowaniu wspomnień, o tym, że wszystko w życiu ma swoje miejsce i czas, trzeba tylko mieć nadzieję i odwagę, by zawalczyć...
.
Powieść z pogranicza gatunków literatury obyczajowej i sensacyjnej, gdzie te proporcje są dobrze wyważone. Fabularnie może zaskoczyć. Napisana z lekkością, empatią, wyczuciem. Bardzo obrazowo. Bez przegadania, gdzie jest przestrzeń zarówno na emocje, jak i refleksję. Spora dawka dramatyzmu sprawia, że czyta się ją błyskawicznie.

Prawa człowieka i wolność prasy - te zasady zdają się w tym miejscu nie obowiązywać. Zamiast tego jest ciągły niepokój, rozglądanie się za siebie. Tak wygląda praca fotoreportera w Afganistanie. Mamy bowiem marzec 2013 r. i miejsce zdestabilizowane przez wojnę. Między innymi wojnę. Bo na t...

Rozwiń

Zwiń

Chrobrowicze na Wołyniu- Syberia- Nowa Sól. Malwy i Malwina- pewna dziewczyna. Która snuje pewną opowieść. Tutaj jawa przeplata się i miesza ze snem. Tutaj rzeczywistość otulona jest wspomnieniami, jak pajęczynami. Czy powtarzalność wszystkiego, a szczególnie ludzkiego losu "uchyla szczelinę tajemnicy istnienia"?
.
Ta powieść "pachnie smutkiem". Bo jest o ludziach, którzy kolekcjonują umarłych- żyjących życiem wiecznym w pamięci i wyobraźni. Z każdego kąta i starych rodzinnych albumów, z każdego wypowiedzianego słowa wychodzą zjawy i dusze zmarłych. Tworzą scenografię znikającego wołyńskiego krajobrazu, a także syberyjskiej tułaczki. Pomimo upływu czasu- bo kolejna linia czasowa to lata 90- te XX w.- zmienia się więc "scenografia"- ale "rekwizyty" zostają ciągle te same.
.
"Żywym nie miałam nic do powiedzenia,
z umarłymi mogłam milczeć " - stwierdza główna bohaterka i wciąga nas konsekwentnie w swój świat żywo- umarłych. Pyta o tożsamość - konkludując: "jestem znikąd. Jestem z Polski, z Wołynia", "zaczynam się od Końca". W rozumieniu rzeczywistości pomagają (i przeszkadzają) jej sny, jak pasażerowie na gapę. A umarli- zasiedlają życie głównej bohaterki, wygodnie się w nim moszcząc.
.
"Wypchana snami jak upolowane zwierzę"- bohaterka rozumie, że "nie potrafi żyć, nie umie". Z ciałem i duszą rozlaną między kiedyś, a teraz- stawia płoty z podwójnymi zasiekami, by odgrodzić się od rzeczywistości, którą oferuje jej życie i Polska- ta mniej piękna, szara i nieprzyjazna. Ta, która notorycznie rozczarowuje. Mami malwami, a odwdzięcza się snami. I frustracją.
.
Dojmujący jest zapach łagrów oraz uczucie głodu i chłodu. Depresyjny jest też obraz współczesnej ojczyzny. "Koniec" to proza przepełniona "łkaniem i łganiem"- że wszystko może będzie dobrze. Ale nie jest. I nie będzie. Fascynuje język- bogaty w słowną ekwilibrystykę. Gra słowem, symbolami, metaforami- budzi uznanie- ale też są fragmenty, kiedy ten język przygniata. Czułam się nieraz przytłoczona- nie tylko emocjami, ale też językiem. Odkładałam, szukając przestrzeni, bo duszny klimat nie pozwalał, by mocniej zaczerpnąć oddech. Finalnie jednak- intrygująca to proza.

Chrobrowicze na Wołyniu- Syberia- Nowa Sól. Malwy i Malwina- pewna dziewczyna. Która snuje pewną opowieść. Tutaj jawa przeplata się i miesza ze snem. Tutaj rzeczywistość otulona jest wspomnieniami, jak pajęczynami. Czy powtarzalność wszystkiego, a szczególnie ludzkiego losu "uchyla szczeli...

Rozwiń

Zwiń

Z nadzieją ostatnią w sercu konająca
Ogarniona nędzą, obłędem i ekstazą
Łkająca z cicha
Dusza wyczerpana głodem-
Raz korzy się przed Bogiem
By za chwilę strącić go w otchłań piekła.
.
Wyklina, złorzeczy, szlocha i szepcze
Dziękuje, pyta, zanosi błagania
W hektycznym stanie uniesienia
Za chwilę przygniatającego zmęczenia
Księgę żywota swego
Zamiast wiecznym piórem
Kreśli uczuciem głodu i biedy,
A potem szaleńczy swój monolog
Składa w swym włóczęgowskim darze
Ciemnym zaułkom Chrystianii...
.
"Głód" to studium przypadku
Pewnego upadku.
Oracja naznaczona "złudą gorączki",
Gdzie roztrząsa się wszystko bezradnie
Raz tonąc w bezczelności
A raz w naiwności i lekkomyślności.
Literat z mizernym dorobkiem
Ciągle na głodzie i w chłodzie
W wiecznym rozkroku między
Jedną a drugą jałmużną-
Tworzy osobisty sąd nad swoim losem
Który skwitować wypadałoby może:
"Trudno o większą hańbę"...
.
W mistrzowski sposób sportretowana
Różnorodność duszy bohatera-
Wszelkich niuansów jego pogmatwanej osobowości - oto atut tej egzystencjalnej prozy.
Od nędzarza na skraju wyczerpania
fizycznego oraz duchowego
do pyszałka-
to droga do przebycia dla nas- czytelnika.
Czuć nieco Dostojewskim,
a postać Raskolnikowa dobijała się parokrotnie
do drzwi mej literackiej pamięci.
Opublikowana w 1890 r. - nic nie straciła na swej uniwersalności. Osobista i metafizyczna.

Z nadzieją ostatnią w sercu konająca
Ogarniona nędzą, obłędem i ekstazą
Łkająca z cicha
Dusza wyczerpana głodem-
Raz korzy się przed Bogiem
By za chwilę strącić go w otchłań piekła.
.
Wyklina, złorzeczy, szlocha i szepcze
Dziękuje, pyta, zanosi błagania
W hektycznym stanie uniesienia
Za ch...

Rozwiń

Zwiń