"Pierwszorzędny pisarz drugorzędny" - taki bon mot ukuto dla Henryka Sienkiewicza i właśnie przy "Rodzinie Połanieckich" przypominał mi się on najczęściej. Uczciwość każe jednak dodać, że jeśli Sienkiewicz był istotnie "pisarzem drugorzędnym", to daj nam Boże takich dzisiaj. "Rodzina Połanieckich" jest po prostu nieskazitelna warsztatowo i, co bardzo ważne, mimo ewidentnej programowości i nie ukrywanej pedagogiki, niezwykle barwna i zajmująca.
Powieść nie przetrwała jednak w moim odczuciu próby czasu i jest świadectwem rzeczywistości definitywnie i nieodwracalnie minionej. To taki trochę literacki skansen realiów i obyczajów. Jednak w przeciwieństwie do wielu innych - rzeczywiście drugorzędnych - powieści swojej epoki, nie jest pozbawiona akcentów uniwersalnych. Po raz kolejny, czytając rzecz powstałą przed odzyskaniem przez Polskę niepodległości dostrzegłam tę niesłychaną mobilizację w utrzymywaniu wartości, które pozwoliły narodowi przetrwać, zachować tożsamość i odbudować państwo. Bohaterowie Sienkiewicza są zaprzeczeniem relatywizmu - także politycznego - a jednym z najważniejszych kryteriów ich wyborów jest dobro wspólne, dobro Polski. Jestem jak najdalsza od idealizowania przeszłości, jednak czytając "Rodzinę Połanieckich" kolejny raz uświadomiłam sobie, że tzw. postęp ma wiele twarzy i nie zawsze oznacza zmianę na lepsze.

"Pierwszorzędny pisarz drugorzędny" - taki bon mot ukuto dla Henryka Sienkiewicza i właśnie przy "Rodzinie Połanieckich" przypominał mi się on najczęściej. Uczciwość każe jednak dodać, że jeśli Sienkiewicz był istotnie "pisarzem drugorzędnym", to daj nam Boże takich dzisiaj. "Rodzina Połanieckich" jest po prostu nieskazitelna warsztatowo i, co bardzo ważne, mimo ewidentnej...