Zgadzam się z opinią na okładce książki, że jest to nowy rodzaj krytyki literackiej. Dodałabym jeszcze, że dużo bardziej zjadliwy i trafiający do czytelnika. Rozmowa jest w istocie rozmową, a nie jej udawaniem, a Wiesław Myśliwski rzeczywiście mówi ważne rzeczy, które dotyczą jego książek. Ciekawy układ pozycji: dzielona na pół (cześć to rozmowa, a cześć - wypowiedzi z innych wywiadów, w innym czasie). Czyta się ją więc nielinearnie, a fragmentami. Zdecydowanie warto poznać tę osobliwą publikację.

Zgadzam się z opinią na okładce książki, że jest to nowy rodzaj krytyki literackiej. Dodałabym jeszcze, że dużo bardziej zjadliwy i trafiający do czytelnika. Rozmowa jest w istocie rozmową, a nie jej udawaniem, a Wiesław Myśliwski rzeczywiście mówi ważne rzeczy, które dotyczą jego książek. Ciekawy układ pozycji: dzielona na pół (cześć to rozmowa, a cześć - wypowiedzi z...

Pomysłodawca tego arcyciekawego wydania „około-Myśliwskiego”, Tomasz Bocheński, zwie je, bardzo adekwatnie, palimpsestem. I takie też ono jest: to dialogi-rozmowy prowadzone przez obu panów w auli Wydziału Filologicznego Uniwersytetu Łódzkiego w 2019 roku, wzbogacone o inne wypowiedzi Wiesława Myśliwskiego oraz innych twórców i krytyków plus fragmenty tekstów, z których większość zdobyła już miano ponadczasowych cytatów, motta definiującego najważniejsze zjawiska. Tak, tak, mimo całej swej uroczej skromności pisarz nie może wszak temu zaprzeczyć

I choć książeczka to cieniutka, trochę ponad 150 stron licząca, to w treść przebogata i aż ciężka od przemyśleń. Podobnie jak do powieści pisarza, tak i do tych jego wypowiedzi można powracać wiele razy, ciągle widząc w nich jeszcze coś nowego, co wcześniej nam umknęło.

W obu rozmowach objawia się nam bardzo osobisty Wiesław Myśliwski, dzielący się z nami, za pośrednictwem Tomasza Bocheńskiego i jego mądrze wnikliwych pytań, swoim spojrzeniem na to, czym jest powieść, co w ogóle uznać możemy za literaturę, co jest naszym wewnętrznym językiem, który czyni każdą twórczość indywidualną i „jeśli to on tworzy zdanie, to on tworzy w taki sposób to zdanie, żeby to zdanie nie było początkiem i końcem, lecz żeby otwierało się na następne zdanie, i na następne, i na następne.” I znów możemy wypisać z tekstu stwierdzenia, które są niczym punkty graniczne, ważne, do zastanowienia i komentowania, niekoniecznie do pełnej akceptacji, ale do dyskusji z pisarzem, którą ten bardzo sobie ceni, a z której wyjdziemy bogatsi o przemyślenia.

Czy zdanie, że „powieść jest formą bez zasad, że jest to forma jednorazowego użytku” nie jest prawdą, gdy weźmiemy pod uwagę rozmaitość powieści, jakie ukazują się współcześnie, te wszystkie mniej lub bardziej udane eksperymenty literackie, niosące czasami kompletnie nową jakość? Choćby „Szczelinami” Wita Szostaka, który łączy prozę z poezją, miesza czasy i miejsca, nie zachowując żadnego porządku, pozwalając nam na zupełną dowolność, która niesie mnóstwo niespodzianek i pozwala każdemu stworzyć własny porządek i chronologię, a nawet nie jedną, a wiele.

Rozmowa rozwija się w niezwykle interesującym kierunku, ciekawym nie tylko dla wielbicieli twórczości Myśliwskiego. Zagadnienie procesu twórczego, „stawania się” powieści, owego pierwszego zdania, bo jak pisze Myśliwski, a wielu się z nim zgadza: „W zasadzie w pierwszym zdaniu jest książka”, to wszystko ważne jest też dla pozostałych czytelników, a co dopiero mówić o debiutujących pisarzach.

Widzimy często, jak wiele pozostawia z siebie autor w swoich książkach. Czasem bywa to hamulcem, który nie pozwala powieści łatwo się narodzić, ogranicza, zamiast stać się bodźcem, wydaje się być obciążającą kłodą. Ta kwestia wybrzmiała również i tutaj, w dodatku dość przewrotnie, wystarczy przytoczyć jedno zdanie: „Literatura wymaga tego, żebyśmy nasze życie zdradzali z każdym zdaniem.” Pisanie to przygoda, ponieważ odkrywa się po trosze siebie, choć nie zawsze jesteśmy na to gotowi.

Refleksje Wiesława Myśliwskiego to kopalnia możliwości do rozważania dla nas, a jak już się w te rozmyślania wciągamy, to prowadzą nas one dalej i dalej… nie chce się tego przyjemnego procesu przerywać.

Tak wiele tutaj pokory, przyznawania się do niewiedzy, do stopniowego oswajania w sobie cierpliwości, do zmagania się z pustą kartką papieru, żmudnego, codziennego, niekiedy bez sukcesu. A my sobie myślimy, iż nie wiedzieliśmy, że te skończone, pełne, nie do ruszenia zdania wymagają tyle skupienia, tyle pracy, skreśleń i wywlekania się na drugą stronę, by napisać to, co szczere, nie stworzone, a wydobyte. Ale jeśli nawet wiele to autora kosztowało, to podarował nam kawałek siebie, pozwolił się poznać i przejrzeć w sobie.

Nie do przecenienia jest też prowadzący rozmowę Tomasz Bocheński, który swego Witkacego odnalazł także w Myśliwskim. Tym bardziej ciekawa teraz jestem rozmów Tomasza Bocheńskiego, jakie przeprowadził z Józefem Henem i Stefanem Chwinem, których czytam regularnie i niezmiernie szanuję, choć każdy z nich inny, i w tej inności swej równie prawdziwy.

Mnóstwo znaczeń odkryłam dzięki lekturze tej książki w powieściach Wiesława Myśliwskiego. Cała opowieść o snuciu historii, od tego najważniejszego pierwszego zdania, które nie musi wcale występować jako pierwsze w powieści, ale od którego się ona zaczęła, zagnieździła i narodziła, przez przechodzenie od szczegółu do uogólnienia, od przedmiotu do śladu człowieka w nim, wchodzenie w element tematu traktatem wręcz, rozpisanym szeroko, wiele rzeczy mi odsłoniła, wręcz czuję potrzebę sięgnięcia do twórczości mistrza ponownie, by odkryć ją po raz kolejny, a może i nie ostatni.
Książkę przeczytałam dzięki portalowi: https://sztukater.pl/

Pomysłodawca tego arcyciekawego wydania „około-Myśliwskiego”, Tomasz Bocheński, zwie je, bardzo adekwatnie, palimpsestem. I takie też ono jest: to dialogi-rozmowy prowadzone przez obu panów w auli Wydziału Filologicznego Uniwersytetu Łódzkiego w 2019 roku, wzbogacone o inne wypowiedzi Wiesława Myśliwskiego oraz innych twórców i krytyków plus fragmenty tekstów, z których...

To nie do końca rozmowy Bocheńskiego - to rozmowy z nim plus zbiór wypowiedzi Myśliwskiego z rozmów z innymi osobami oraz fragmenty artykułów i książek tego pisarza. Układ zresztą byłby dość ryzykowny w przypadku innego bohatera: kolejne fragmenty wypowiedzi często koncentrują się wokół tych samych wątków, co wypowiedzi poprzedzające - oczywiście, często je pogłębiają, tłumaczą, rozszerzają. Nie wygląda to na naciąganie, tylko na dopełnienie. A że czasem trafiają się proste powtórzenia? Dla mnie to nawet przyjemne - pozwala lepiej zapamiętać.
Nie będę tu cytował Myśliwskiego - po co odbierać przyjemność z czytania oryginału, w większej formie.

To nie do końca rozmowy Bocheńskiego - to rozmowy z nim plus zbiór wypowiedzi Myśliwskiego z rozmów z innymi osobami oraz fragmenty artykułów i książek tego pisarza. Układ zresztą byłby dość ryzykowny w przypadku innego bohatera: kolejne fragmenty wypowiedzi często koncentrują się wokół tych samych wątków, co wypowiedzi poprzedzające - oczywiście, często je pogłębiają,...

Punkt wyjścia do rozmów o literaturze i szeroko pojętym literackim wszechświecie stanowi spostrzeżenie, że literaturą może być wszystko, list lub notatka w kalendarzu, „lecz mało co jest literaturą”. Zdaniem autora „Widnokręgu” literatura jest przede wszystkim językiem, bowiem to język ustanawia świat książki. Podzielam ten pogląd.

Współtwórcą każdej książki jest czytelnik, musi bowiem użyczyć swojej wyobraźni, swojej wrażliwości, swojego doświadczenia, aby książka zaczęła żyć, a jedyną kategorią poznawczą pozostaje „wewnętrzna przestrzeń człowieka”.

„Literatura jest przecież niczym innym, jak rozmyślaniom człowieka o sobie, świecie, innych ludziach. […] ciągłym stawianiem pytania, jak żyć.” / Wiesław Myśliwski

Autor „Ostatniego rozdania” boleje nad tym, że cywilizacja jest w konflikcie z naturą i wycinamy stare drzewostany, przytacza rownież anegdotę o Julianie Przybosiu, wielkim poecie awangardy polskiej, który przed laty, po literackim debiucie Myśliwskiego, w tonie życzliwego, starszego, doświadczonego pisarza powiedział znamienne słowa: „Panie Wiesławie, pisarz, kiedy pisze książkę, powinien się zastanowić czy na tę książkę warto będzie ściąć sosnę”.

Punkt wyjścia do rozmów o literaturze i szeroko pojętym literackim wszechświecie stanowi spostrzeżenie, że literaturą może być wszystko, list lub notatka w kalendarzu, „lecz mało co jest literaturą”. Zdaniem autora „Widnokręgu” literatura jest przede wszystkim językiem, bowiem to język ustanawia świat książki. Podzielam ten pogląd.

Współtwórcą każdej książki jest...

Pociecha dla stęsknionych wielbicieli twórczości Wiesława Myśliwskiego. Trochę powtórzeń, sporo cytatów, a ponadto zebrane wypowiedzi mistrza języka polskiego. Czym jest pamięć, proces twórczy i oczywiście czym jest słowo. Bardzo miła lektura.

Pociecha dla stęsknionych wielbicieli twórczości Wiesława Myśliwskiego. Trochę powtórzeń, sporo cytatów, a ponadto zebrane wypowiedzi mistrza języka polskiego. Czym jest pamięć, proces twórczy i oczywiście czym jest słowo. Bardzo miła lektura.