„To nie wrogowie, to ludzie. Das sind keine Feinde, sondern Menschen". Ewa Unger (1926-2020)

"Niniejsza książka jest owocem mojego wywiadu rzeki z panią dr Ewą Unger, przeprowadzonego w roku 2018. Pani Ewa miała wówczas 92 lata. Żałuję, że do naszej rozmowy nie doszło wcześniej, kiedy jej wspomnienia były świeższe. Znałyśmy się już od dawna, właściwie od 2001 r., kiedy przyjechałam z Berlina do Krzyżowej, aby podjąć współpracę z Fundacją „Krzyżowa“ dla Porozumienia Europejskiego. Ewa Unger pełniła wówczas funkcję przewodniczącej zarządu - międzynarodowego gremium, które społecznie kierowało projektem „Krzyżowa“.

Pani Ewa długo nie chciała rozmawiać o sobie. Zawsze była osobą od roboty, od tłumaczenia mnóstwa rozmów, później dokumentów, protokołów posiedzeń i narad. Wiedziałam, że ma za sobą traumatyczne doświadczenia z lat wojny: zsyłkę w głąb Związku Radzieckiego, pracę fizyczną ponad siły młodej dziewczyny. W 1940 r., kiedy wraz z rodziną została deportowana za Ural i pracowała przy wyrębie drzewa, miała 14 lat.

Znałam poszczególne fragmenty jej biografii, głównie związane z początkami jej pracy na rzecz porozumienia polsko-niemieckiego i działalnością w Klubie Inteligencji Katolickiej, ale dopiero po wielu latach znajomości wpadłam na pomysł, aby przeprowadzić z nią wywiad. Do rozmowy w 2018 r. doszło po tym, jak obroniłam doktorat na temat genezy Fundacji „Krzyżowa” i oczywiście zaprosiłam panią Ewę jako współzałożycielkę Fundacji na to wydarzenie. Znów nawiązałyśmy bliższy kontakt i odwiedzałam panią Ewę w jej mieszkaniu przy ul. Teatralnej we Wrocławiu. Wówczas sama zaczęła mi opowiadać o swoim dzieciństwie, o rodzicach, o żydowskim pochodzeniu, o całym swoim życiu. Pomyślałam, że nie mogę dopuścić, aby osoba tak wyjątkowa, w dodatku zasłużona dla Krzyżowej, dla Wrocławia i dla pojednania polsko-niemieckiego, odeszła z tego świata zapomniana. Zaproponowałam, abyśmy spisały jej wspomnienia i stworzyły książkę o jej życiu. (...)

Książka jest dwujęzyczna, tak jak dwujęzyczna była pani Ewa Unger".

Annemarie Franke