Naddniestrze. Terror tożsamości (2018)

Ciekawa, dobrze napisana książka. Gdyby tytuł był mniej jasny, jak to często bywa w przypadku pozycji wydawnictwie Czarne, alternatywny podtytuł mógłby brzmieć: Zrozumieć Naddniestrze.

Autor (rocznik 1986), który odwiedzał Pridniestrowie kilkakrotnie, odbył staż na lokalnym uniwersytecie i pracował na miejscu jako korespondent, przybliża nam historię regionu, opowiada o genezie para-państwa, mechanizmach jakie nim sterują, niuansach gospodarki, polityce, lokalnej tożsamości*, i roli jaką odgrywa jako zachodni bastion Rosyjskiej Federacji, twór poza zasięgiem organów prawa międzynarodowego, oraz cierń w ciele Mołdawii. Przytacza niezliczone kurioza, dzięki którym NRM funkcjonuje i ma się dobrze, oraz długo jeszcze nie przejdzie do historii.

Za wyjątkiem odniesień do prozy Sienkiewicza i wspomnieniem kabaretu Tey na domknięciu, nie ma w książce odwołań do polskich realiów, nie ma tu nieprzetłumaczalnych gier słownych ani zbędnych udziwnień, język jest czysty i klarowny – tym samym stanowi idealny materiał dla tłumacza. Zachodni autorzy nie rozumieją rzeczywistości postradzieckiej tak dobrze jak polscy historycy czy reportażyści, nie drążą tak skutecznie i wiele im umyka, dlatego książką Oleksego byłaby dla tamtejszych odbiorców interesującym opracowaniem, przydatnym w zrozumieniu tego co dzieje się na peryferiach ich świata.

Podsumowując: dużo faktów, obiektywne spojrzenie, dystans i przyjazna, przystępna forma – świetna, aktualna książka która odkłamuje popularny mit Skansenu ZSRR.



* Naddniestrzańska tożsamość, rozumiana jako przywiązanie do pewnych idei, określonego stylu bycia, jednocześnie hamuje lokalny rozwój jak i przyczynia się do bytności republiki, stąd taki a nie inny podtytuł.

Naddniestrze nie ma innej tradycji, więc pozostało przy radzieckiej – to jednak tylko otoczka wizualna, kwestia pewnego smaku i estetyki, a nie pielęgnowanie komunizmu, wraz z jego ideami i celami. Tutaj normalnie odbywają się wybory, dochodzi do regularnych zmian na stołkach, a gospodarka rządzi się morderczymi prawami kapitalizmu. Idzie bardziej o prorosyjskość. W takim ujęciu terror tożsamości jest ograniczeniem wynikającym z identyfikacji rusko-radzieckiej, „internacjonalistycznej”, w tej wersji internacjonalizmu w której ruski robi za język międzynarodowy – poczuwanie się do bycia częścią tzw. ruskiego mira, co w oczywisty sposób przekłada się na ciepły stosunek do Imperium, które w tej narracji było po prostu inną formą ZSRR, gdzie inaczej rozłożono akcenty, a obecnie do Federacji Rosyjskiej, która jest kolejną mutacją). Plus zadeklarowaniu uznania dla konserwatyzmu obyczajowego, rozgraniczenia ról wedle kryterium płci, przywiązania do lokalnego kolorytu, prawosławia. Temat rzeka.


UWAGI do I wydania (2018): str. 94 – liczbę (liczbą); str. 98 – możliwe, niemożliwe – stylistyka; str. 167 – wielki (wielkie); str. 211 – „Albo tak chciał to pokazać” – tak chciał się zaprezentować, za taką osobę uchodzić, itd.; str. 236 „ [naddniestrzański, a może statystyczny?] Pięćdziesięciolatek przeżył tutaj pół życia” – mógł się urodzić nad Dniestrem, przyjechać mając zaledwie kilka lat, albo później... zabrakło tu kilku słów doprecyzowujących tę kwestię; str. 246 – zadaje (zdaje); str. 280 – swą (swe). Dopracowany tekst.



BONUS – materiały audiowizualne:


(2015)

Naddniestrze 1/2 "Co to jest, gdzie, dlaczego i po co?" | Ryczek opowiada (#4)
https://www.youtube.com/watch?v=Y9coPXF9njw

Naddniestrze 2/2 "A jak to wygląda wewnątrz?" | Ryczek opowiada (#4)
https://www.youtube.com/watch?v=k0rfSF4kGeo


(2018)

Państwa których nie ma na mapie - Naddniestrze
https://www.youtube.com/watch?v=vH44DH5dWg8

Nieistniejące państwo - Naddniestrze
https://www.youtube.com/watch?v=ImABN8nGiOI

Naddniestrze - cerkiew, parada, lunapark
https://www.youtube.com/watch?v=cJIDjhFTKO8

Naddniestrze - granica, kołchoz, statek
https://www.youtube.com/watch?v=Li7P8qTDFzw

Naddniestrze - jaskinie, Rybnica
https://www.youtube.com/watch?v=wc6uAgdpgYY&t=948s

Naddniestrze - Dzień Niepodległości
https://www.youtube.com/watch?v=HmRCjcfl6N4&t=186s

Wywiad z Romanem - Naddniestrze
https://www.youtube.com/watch?v=yhWY2eEGt-A


(2017)
Mołdawia: kraina wina i tanków #4 Naddniestrze - Bendery - Marian na świecie
https://www.youtube.com/watch?v=YNNma7nzcvI

Mołdawia: kraina wina i tanków #5 Naddniestrze - Tyraspol - Marian na świecie
https://www.youtube.com/watch?v=1ACYGPaeWvA

Mołdawia: kraina wina i tanków #6 W drodze - Marian na świecie
https://www.youtube.com/watch?v=KN6xKhm-_04


(2014)

Plastikowe monety w Naddniestrzu
https://www.youtube.com/watch?v=ceOsOi9g_28


(2018)

(film propagandowo-promocyjny)
Документальный фильм "28 фактов о Приднестровье"
https://www.youtube.com/watch?v=aZckG5y2d9g

(materiał patriotyczny, ku pokrzepieniu serc)
Военная приемка. «Наши в Приднестровье». Часть 1
https://www.youtube.com/watch?v=iVFF6pDXZiU


+ inne nagrania, bo jak się okazuje ostatnimi czasy filmów przybywa

O Naddniestrzu można również poczytać w reportażach Hugo-Badera, w książce „Gorsze światy. Migawki z Europy Środkowo-Wschodniej”, „Granicach marzeń. O państwach nieuznawanych” oraz w zbiorku reportaży „Europa.Stop.Wschodnia.Stop.” – warto też zajrzeć do pozycji z obszernej bibliografii, ale nie będzie to zapewne tak przyjemna lektura jak przy powyższych tytułach.

Naddniestrze. Terror tożsamości (2018)

Ciekawa, dobrze napisana książka. Gdyby tytuł był mniej jasny, jak to często bywa w przypadku pozycji wydawnictwie Czarne, alternatywny podtytuł mógłby brzmieć: Zrozumieć Naddniestrze.

Autor (rocznik 1986), który odwiedzał Pridniestrowie kilkakrotnie, odbył staż na lokalnym uniwersytecie i pracował na miejscu jako korespondent,...