W opinii na temat „My zdies' emigranty” napisałam jedno zdanie, które idealnie odzwierciedla mój stosunek do twórczości Manueli Gretkowskiej. Mianowicie to, że ta pisarka zawsze pozostanie dla mnie tajemnicą. Czemu? Czytasz „Kabaret metafizyczny” i myślisz sobie „co to ma być? Co autorka miała na myśli, pisząc tak prowokującą książkę?”, a weźmiesz do ręki taką „Europejkę” i widzisz, że twórczyni „Namiętnika” prywatnie (ale na pewno w tej pozycji) jest bardzo zwyczajną, ale bezpośrednią kobietą, która, mimo bogatego doświadczenia życiowego, zawsze dziwi się otaczającej ją rzeczywistości. Właśnie to drugie oblicze Manueli Gretkowskiej najbardziej mnie fascynuje, dlatego nie mogłam przejść obok „Kosmitki” obojętnie.

Kolejna, obok wymienionej już „Europejki”, „Polki” i „Obywatelki”, pozycja o charakterze autobiograficznym, tym razem koncentruje się na burzliwych latach 2015-2016, kiedy w Polsce oraz na świecie zachodziły zmiany o różnorodnym charakterze, które miały ogromny wpływ na kształtowanie się współczesnej Polski, Europy oraz całego świata. Wśród tych zawirowań politycznych, społecznych, kulturowych oraz religijnych toczy się codzienne życie Manueli Gretkowskiej, jej najbliższej rodziny (córka Pola od razu zdobywa sympatię) oraz przyjaciół. Pisarka nie zapomina o niektórych wydarzeniach z przeszłości, kiedy dorastała w Łodzi, oraz o losach emigrantki. Czyżby w tym świecie Manuela Gretkowska czuła się jak tytułowa kosmitka?

Mam słabość do książek przypominających dzienniki, pamiętniki czy autobiografie. Te gatunki kojarzą mi się z próbami zatrzymania określonych chwil w życiu, utrwalenia ich tak, aby można je było wspominać takimi, jakie w tamtym czasie były. Czy dobre, czy złe, nie ma to najmniejszego znaczenia. Manuela Gretkowska w „Kosmitce”, stylizowanym na dziennik, jeszcze bardziej dziwi się temu, co wokół niej się dzieje. I jest to prędzej rozczarowanie niż pozytywne zaskoczenie. W porównaniu do „Polki” czy „Europejki” ta książka jest bardziej nostalgiczna – pisarka często wspomina przeszłość, która niekiedy jawi się jako lepsza od tego, co przedstawia teraźniejszość. Jeżeli jednak ktoś pomyśli, że „Kosmitka” to przede wszystkim zapiski wyobcowanej w rzeczywistości kobiety, to myli się w zupełności. Poza epizodami, gdzie dominuje gorzki spojrzenie na świat (jak w przypadku zakazu aborcji czy wiadomościach o zamachach terrorystycznych), w książce znajdują się również zabawne sytuacje (kiedy Pola pyta mamę, czy jest podmiotem literackim w „Polce” czy kwestia haluksów) oraz rzeczy nie z tego świata (szamani, biofeedback). Manuela Gretkowska przedstawia swój własny obraz świata – słodko-gorzki, pełen niesprawiedliwości, ale też fascynujący w swojej nieprzewidywalności. Inaczej mogłoby być nudno, nieprawdaż?

„Kosmitka” to ciekawa pozycja – opinie Gretkowskiej o rzeczywistości, niekiedy bardzo bezpośrednie, od razu trafiają do czytelnika. Od razu widać, że dla autorki „Miłości po polsku” pisanie tej pozycji nie było żadną katorgą, ale przyjemnością, jak sama o tym wspomina. Co prawda, okładka może zniechęcać, ale zawartość to z całą pewnością zrekompensuje. Bo nie jest taka czarno-biała, jakby można było sądzić. Manuela Gretkowska udowadnia też, to, że każdy z nas jest kosmitą we współczesnym świecie. Wystarczy, że jeszcze potrafimy się dziwić.

Anna Wolak