Do tej pory moja wiedza na temat Kurdów nie była nadzwyczajna. Wiedziałem tylko, że istnieje taki bliskowschodni naród, gdzieś w górach Turcji i Iraku, od lat bezskutecznie walczący o niepodległość. Znacznie wzbogaciła tę (nie)wiedzę lektura reportażu Witolda Repetowicza „Nazywam się Kurdystan”. Autor problematykę kurdyjską zgłębił w sposób imponujący. Jego znajomość historii tego narodu, kultury, problemów życia codziennego opiera się zarówno na lekturach, jak też, przede wszystkim, na licznych osobistych doświadczeniach. Repetowicz kilkakrotnie w ostatnich latach podróżował po całym tamtejszym regionie. Spotykał się z kurdyjskimi politykami, dziennikarzami, partyzantami z Peszmergi i mieszkańcami górskich wniosek. Wypada podziwiać odwagę i determinację, z jaką docierał, pomimo przeciwności i niebezpieczeństw, do wszystkich miejsc wartych uwagi. Dzięki temu możemy wraz z nim odwiedzić miasta znane już w czasach starożytnych, przyglądać się kurdyjskim zwyczajom i obrzędom, a także obserwować z bliska walkę z Państwem Islamskim.

Ogrom materiału, jaki Repetowicz zawarł na kartach swojej książki, wykracza poza ramy typowego reportażu. Jest to raczej połączenie formy reportażu z historycznym esejem, gdzie przedstawiane fakty odgrywają większą rolę niż odczucia i doświadczenia autora. W porównaniu choćby z podróżniczymi książkami Andrzeja Stasiuka czy Ryszarda Kapuścińskiego Repetowicz – narrator wydaje się nieco wycofany, niejako "schowany" za opisywanymi sytuacjami. Nie jest to wcale wada, raczej cecha charakterystyczna jego metody pisarskiej. Wadą natomiast jest niedostateczne uporządkowanie zebranego materiału, gdyż Repetowicz porusza się po kurdyjskim Bliskim Wschodzie ruchem konika szachowego, i to zarówno w czasie, jak w przestrzeni.

Już samo połączenie reportażu z obszernymi dygresjami historycznymi komplikuje kompozycję książki. Gdy dodamy do tego fragmentaryczne, naprzemienne relacjonowanie doświadczeń z kolejnych wypraw, otrzymujemy opowieść dość chaotyczną, w której trudno nieraz zorientować się w chronologii opisywanych zdarzeń. Na szczęście chronologia nie jest tu najważniejsza. Najistotniejszą wartością książki jest bowiem ukazanie Kurdów zarówno w skali indywidualnej, poprzez osobiste historie poznawanych przez autora osób, jak też dziejów całego narodu, od najdawniejszych do najnowszych.

Być może Repetowicz zbyt chaotycznie relacjonuje swoje doświadczenia z poszczególnych wypraw, ale za to bardzo klarownie i przenikliwie opisuje sytuację Kurdów w geopolitycznym, bliskowschodnim tyglu. Ich aspiracje, podziały i perspektywy. Widać, że jest pasjonatem tej tematyki, a w trakcie lektury jego pasja udziela się czytelnikowi. Zwłaszcza że tragiczne nieraz dzieje dzieje narodu kurdyjskiego wykazują sporo zbieżności z polskimi: krwawo tłumione powstania, zabory, dążenia niepodległościowe. A na co dzień spora zaradność i umiejętność sprawnego organizowania życia nawet w najtrudniejszych warunkach.

Po przeczytaniu książki Witolda Repetowicza dużo więcej zrozumiemy choćby z doniesień z frontu wojny z Państwem Islamskim. Dostrzeżemy też wyjątkową hipokryzję Turcji, bardzo wrażliwej w kwestii naruszania jej przestrzeni powietrznej i jednocześnie regularnie naruszającej iracką, aby bombardować tamtejsze obozy kurdyjskie. Takie książki mogą sprawić, że lokalne przysłowie: "Kurdowie przyjaciół nie mają" chociaż częściowo straci na aktualności.

Bogusław Karpowicz