Książka mnie miło zaskoczyła ponieważ w tempie ekspresowym pochłonąłem ją do ostatniej strony. Zetknąłem się dotychczas z tuzinem podobnych publikacji, w których opisy setek manewrów grup armii, armii, korpusów, batalionów, dywizji gwardyjskich, pancernych, SS i innych z informacjami, co znajdowało się na prawej flance, a co na lewej potrafiło skutecznie mnie zniechęcić nie dalej niż po pierwszych 50 stronach. "Pancerz i krew" stosuje podobną narrację, ale Dennis Showalter umiejętnie balansuje na ostrzu pomiędzy koniecznością rzetelnego opisu ruchów wojsk a ryzykiem utraty czytelnika. Miałem wrażenie że celowo pomija masę szczegółów związanych z manewrami wojsk a treść urozmaica ciekawymi rodzynkami w postaci intrygujących szczegółów. Książka pobudza wyobraźnię czytelnika, który wizualizuje (z trudem, ale jednak) przebieg bitwy na łuku kurskim. Potrafi wyobrazić sobie przypominające blok żelbetonowy defensywne struktury sowietów i niesamowite możliwości przełamania doborowych dywizji waffen SS. Opisy skuteczności i zawodności poszczególnych pojazdów bojowych oraz samolotów są tymi informacyjnymi kroplami rosy, które utrzymują przy wytrwaniu wycieńczonego opisami ruchów wojsk czytelnika.
Po raz kolejny zdumiewają mnie w tej opowieści zachwyty nad geniuszem bojowym dowódców obu adwersarzy. Mainsteina, Klugego i Modela po jednej stronie oraz Watutina, Rokosowskiego i Rotmistrowa po drugiej. Toczyli nie swoimi rękoma jedną z największych bitew w dziejach a jej rezultat jest wypadkową ich błędów, uporu, przypadku i opieszałości. Posyłali na śmierć tysiące żołnierzy opierając się na błędnie zinterpretowanych danych wywiadowczych, kreśląc nierealne plany i utrwalając je własnym bezwzględnym uporem wobec podwładnych. Bitwa przypominała próbę przepołowienia gigantycznego, litego bloku żelbetowego za pomocą pary przecinaków i młotków. Skąd więc te absurdalne plany, aby zaatakować najbardziej umocniony odcinek frontu? Lokalne sukcesy Mainstein zawdzięczał nie tyle sobie, co jak sam wielokrotnie przyznał, determinacji i fanatycznej sile bojowej dywizji w czarnych mundurach. Opisy skuteczności możliwości bojowych takich dywizji jak Das Reich, Totenkopf, Großdeutschland a w szczególności Leibstandarte SS Adolf Hitler budzą mimo wszystko duży szacunek, szczególnie z uwagi na to, że musiały sobie radzić z determinacją, brutalną przewagą liczebną i tężejącym oporem sowietów.
Zaskoczyły mnie w książce opisy sprawności niemieckich ekip remontowych i możliwości odtworzeniowych uszkodzonych pojazdów pancernych. Wieczorem w dywizji SS, po dniu walki, ze 120 pojazdów bojowych nieuszkodzonych było 20, a nad ranem ponownie 80 naprawionych pojazdów było gotowych do walki. W warunkach polowych, pod ostrzałem, w deszczu przywracano do sprawności 80% trafionych czołgów, często wcześniej wypłukując szlaufem krwawą miazgę, jaka została z poprzedniej załogi bojowej. Skuteczność bombowców nurkujących JU87 oraz szturmowych, niepozornych i powolnych HS 129 robią ogromne wrażenie.
Jednak niekwestionowany podziw budzi opis możliwości bojowych Panzerkampfwagen VI Tiger. Tygrys był panem pola walki. Doskonałe działo 8.8 cm KwK 36 wraz z precyzyjnym celownikiem niszczyło wszystko począwszy od dystansu 1500m. Solidne opancerzenie czyniło go bardzo trudnym do wyeliminowania. Oczywiście, uszkadzane i eliminowane były wielokrotnie, ale w większości przypadków bardzo szybko przywracano im w warunkach bojowych sprawność bojową. Dość powiedzieć, że w całej bitwie na łuku kurskim bezpowrotnie utracono jedynie dziesięć tygrysów, przy stratach sowieckich sięgających dwóch tysięcy pojazdów pancernych. Pokiereszowane, reperowane ciągle ruszały do boju, gubiąc po drodze części, ale zachowując siłę bojową.
Podsumowując, nie będąc ekspertem w dziedzinie, mogę stwierdzić, że książka ta rozbudziła moją wyobraźnię i wzbogaciła o liczne informacje, więc z czystym sumieniem Wam ją polecam.

Książka mnie miło zaskoczyła ponieważ w tempie ekspresowym pochłonąłem ją do ostatniej strony. Zetknąłem się dotychczas z tuzinem podobnych publikacji, w których opisy setek manewrów grup armii, armii, korpusów, batalionów, dywizji gwardyjskich, pancernych, SS i innych z informacjami, co znajdowało się na prawej flance, a co na lewej potrafiło skutecznie mnie zniechęcić...