Hotel Arden to miejsce tyleż wykwintne, co osobliwe. Tu między innymi toczy się akcja debiutanckiej powieści Fredericka Vergera, nauczyciela języka francuskiego. Hotel ten położony jest w księstwie Marsowii, co prawda fikcyjnym, ale czas akcji jest jak najbardziej realny. Nad Europą zbierają się czarne chmury i już niedługo zaczną się prześladowania Żydów, lada dzień wybuchnie II wojna światowa. Aleksander de Rocoule, zarządca hotelu, wkrótce stanie przed nie lada wyzwaniem.

W tym to właśnie niezwykłym miejscu schronienie znajdzie grupa klezmerów, wdowiec Salomon Lengyel, bliski przyjaciel Alexa, do którego przyjeżdża piękna córka Esther. Obu panów łączy miłość do operetki, zresztą razem napisali ich sporo, choć żadnej nie ukończyli. Poróżniły ich skutecznie różnice zdań w kwestii zakończenia wspólnych dzieł. Jednak sytuacja wymaga, by tym razem odłożyć na bok niesnaski, bo wspólna praca nad operetką może pomóc uratować kilka żydowskich istnień. Ale czy tak się stanie? Pikanterii sytuacji dodaje fakt, że cała hucpa będzie się odbywać w towarzystwie niczego nie świadomych Niemców odwiedzających hotel.

Mimo czyhających niebezpieczeństw przymusowi goście starają się żyć w miarę normalnie. Aleksander zakochuje się w Ester. Jego zaloty bywają komiczne (scena podglądania przez okno), ale też wkrada się w nie subtelny erotyzm. I taka jest cała powieść: grozę wojennej zawieruchy równoważy humor, liryczne opisy sąsiadują z tragicznymi wydarzeniami, groteska pozwala uciec od damoklesowego miecza. Momentami czułam się tak, jakbym trafiła do miejsc znanych z sennych obrazów Chagalla. Mieszkańcy hotelu żyją w swoistym uniwersum, mikrokosmosie zamieszkanym przez nietuzinkowe postacie. Trochę na uboczu i według własnych reguł, ale od wojny nie da się uciec.

Sugestywne opisy rozbawią czytelników z plastyczną wyobraźnią: Posiłki spożywaliśmy w największym pokoju, pełniącym funkcję jadalni i gabinetu dumania. Niemal w całości zajmował go ogromny stół, nakryty grubą niebieską ceratą, która wyglądała jak przyklejona i której nie śmieliśmy dotknąć, tak bardzo była lepka. Nieszczęśnik, którego dłoń niechcący do niej przylgnęła, z trudem ją odklejał, przy dźwiękach ssania i chrzęstów tajemniczego poszycia, chropowatej włókniny. Intrygującą postacią jest stara ciotka, żyjąca wspomnieniami, gawędziarka znająca ciekawe historie: Bez względu na to, co opowiadała, horrory czy idylle, jej zaśpiew brzmiał tak samo, była jak piegża wśród gałęzi, która ma gdzieś śmiech i szlochanie tych, którzy przechodzą pod drzewem. To dzięki niej czytelnik może poznać galerię licznych członków rodziny Rocoule i niecodzienne zwyczaje starszych pań.

Spodziewałam się przewidywalnej, standardowej historii o Zagładzie, tymczasem książce bliżej do klimatu filmów „Życie jest piękne” czy „Pociąg życia”. Owszem, od pewnych klisz nie da się uciec, ale autorowi z powodzeniem udało się połączyć realizm z fantazją. I choć to zmyślona, miejscami nieprawdopodobna historia, wciągnęła mnie i wzruszyła, oczarowała. Dziwna, nierzeczywista a jednak piękna. I ten wszechobecny niepokój o losy bohaterów, które chyba nie mogą skończyć się dobrze. Cóż, pomyliłam się również co do zakończenia. Moim zdaniem debiut powieściowy zasłużenie otrzymał wiele nagród i wyróżnień, w tym Nagrodę Goncourtów roku 2014. 

Magdalena Świtała

* Tytuł jest cytatem z książki.