Opowiadanie po części oparte na prawdziwych wydarzeniach, historii Urbana Grandier, proboszcza Loudun, który na skutek własnej niefrasobliwości i uknutej przeciw niemu intrygi ostatecznie znalazł śmierć na stosie. Jarosław Iwaszkiewicz wziął wszakże na warsztat wydarzenia chronologicznie późniejsze i osadził akcję w Polsce, dzięki czemu Surin stał się Suryniem, a Loudun Ludyniem. Wiodącym tematem jest tutaj opętanie tytułowej Matki Joanny, przeoryszy miejscowego klasztoru Urszulanek, do którego wspomniany na wstępie ksiądz miał się przyczynić za sprawą sprawowanych przez siebie czarów. To jednak tylko tło rzeczywistego dramatu, który rozegra się między Matką Joanną a Suryniem. Iwaszkiewicz stawia bowiem fundamentalne pytania o naturę wiary i świętości. Opętanie jest tylko pozorem, za którym rozpoczyna się gra z ludzką świadomością, poszukiwanie prawdy o naturze ludzkich namiętności, pragnień i wyborów. Nie jest to więc żadną miarą historia religijna. Katolicka tradycja posłużyła Iwaszkiewiczowi do stworzenia swego rodzaju kulturowej perspektywy. Tak samo opętanie i egzorcyzmy stanowią zaledwie pretekst do postawienia kwestii bardziej fundamentalnych, z całą pewnością nie są to cele same w sobie. Jest to problem z grubsza znany, gdyż zarówno samo opowiadanie, jak i jego filmowa adaptacja (reż. Jerzego Kawalerowicza) wzbudziły swego czasu spory sprzeciw Episkopatu i samego Kardynała Wyszyńskiego.

Opowiadanie po części oparte na prawdziwych wydarzeniach, historii Urbana Grandier, proboszcza Loudun, który na skutek własnej niefrasobliwości i uknutej przeciw niemu intrygi ostatecznie znalazł śmierć na stosie. Jarosław Iwaszkiewicz wziął wszakże na warsztat wydarzenia chronologicznie późniejsze i osadził akcję w Polsce, dzięki czemu Surin stał się Suryniem, a Loudun...