Na Naipaula książki o Indiach poluję od dawna. Wśród moich wspomnień jest taka chwila, gdy twarz mi się rozjaśnia na widok "Jenseits des Glaubens", książki o islamie m.in. w Pakistanie, leżącej na zurichskim stoisku antykwarycznym lub moment, gdy podskakuję z radości widząc wśród rzeczy porzuconych przez turystów w bombajskim hotelu "Land der Finsternis. Fremde Heimat Indien". Mam szczęście do jego niemieckich tłumaczeń "Beyond Belief" i "An Area of Darkness". Nawet w Indiach.
Urodziwszy się na wyspie Trynidad w rodzinie indyjskich emigrantów, Vidiadhar Surajprasad Naipaul na podróż do Indii, obcej mu ojczyzny, zdecydował się już jako dojrzały, wykształcony w Anglii człowiek. W pierwszych relacjach z podróży w ostrych słowach wyraził swoje rozczarowanie Indiami. Ja zaczęłam poznawać Naipaula wizję Indii wczytując się już w jego późniejszy opis podróży z roku 1990. Szok, jaki Naipaul przeżył dwadzieścia sześć lat wcześniej, minął. Czytając nie czuję jego rozczarowania Indiami, raczej wnikliwą uwagę, z jaką się im przygląda, z jaką odsłania on ich problemy pokazane w losach poszczególnych osób. Szczegółowo przedstawiając ich wygląd, miejsca, w których mieszkają, z ciekawością dopytując się o losy ich rodzin, w opisach sięgając kilka pokoleń wstecz. Fascynująca lektura. Nic dziwnego, że Paul Theroux - ten od "Wielkiego Bazaru" i "Pociągu Widmo do Gwiazdy Wschodu" - napisał o tej książce: "Wszystko, co trzeba wiedzieć o Indiach".

Podróżujemy z Naipaulem przez Indie dziwiąc się tłumom na ulicach Bombaju świętującym urodziny najsławniejszego z dalitów Ambedkara, w tamilskim Madrasie w rozmowach z braminami i przedstawicielami ruchu antybramińskiego poznając konflikt między nimi, w Kaszmirze porównując zmiany, jakie zaszły w dolinie wokół jeziora Dal w ciągu trzydziestu lat dzielących dwie podróże Naipaula, w Pendżabie w opowieściach i policjantów i byłych ekstremistów ruchu sikhijskiego poznając historię separatyzmu sikhów, w szczegółach przedstawiony atak armii indyjskiej na obsadzoną bojownikami o Khalistan Złotą Świątynię w Amritsarze. Przestrzeń Indii przed nami. Uttar Pradesh z Lucknow i dramatycznie związaną z konfliktem miedzy hindusami a muzułmanami Ayodhyą, Kalkuta. Karnataka z miastem Bijapur i Mysore. Poznawane miejsca są przedstawiane w w powiązaniu z ich przeszłością, z czasu zniewolenia brytyjskiego, podbojów muzułmańskich, starożytnej świetności. Jednocześnie widzimy, jak teraz wyglądają i jak wyglądały kiedyś. Stają się one tłem dla losów poszczególnych osób: muzułmanów, dalitów, braminów, dżinistów. Wszystkich ich poznajemy z imion: Rashid, Kukusthan, Gopalakrishnan, Sadanand, Sugar, Subramanian, Ajit, Deviah. Dziesiątki ludzi. Minister, kapłan, gangster, terrorysta, naukowiec, biznesmen, wydawca kobiecych magazynów. Ludzie różnych zawodów, o skrajnych pozycjach, różniący się wyznaniem. Naipaul rozmawia ze wszystkimi. To jesteśmy w slumsach muzułmańskich Bombaju, to w pałacu maharadży w Mysore, przed świątynią w sikhijskim Amritsarze, czy w domu działacza dalitów. Opowieść każdej z tych osób poznawanych przez Naipaula w wielogodzinnych rozmowach mogłaby stanowić historię samą w sobie. Wszystkie razem składają się na opowieść o Indiach w całym ich bogactwie. Odmienności i wynikających stąd konfliktów. Do nich odnosi się Naipaul w tytule swojej książki. "India: a Milion Mutinies Now". Niemieckie tłumaczenie tego tytułu "Indien: Land des Aufruhrs" gubi słowo milion. Milion rebelii, powstań, buntów. Wśród nich to, które zaczęło ruch wyzwalania się z niewoli brytyjskiej - powstanie sipajów z 1847 roku.
Ale i inne rebelie: opisany w rozdziale "Cienie Guru" udaremniony ruch uniezależnienia się od Indii sikhów, podnoszenie głowy dalitów, bunt przeciw braminom, prostowanie pleców indyjskich kobiet. Ta książka w tysiącach - bardzo przekonujących, opisanych pięknym językiem - obrazów daje ogromną wiedzę o Indiach. I o ludziach, o tym, jak rozwija się historia ich życia, jak wpływają na nich losy ich rodziców, dziadków, jak się od nich uwalniają. W upadkach i wzroście poszczególnych osób widzimy to, co dotyczy całych grup społecznych, religijnych. Przemijanie i zakorzenienie się.
Gdy czytałam ją , marzyło mi się, by ktoś przetłumaczył tę książkę na polski. I oto jest! Z Naipaula opisów Indii przetłumaczono chyba tylko "Indie: zraniona cywilizacja", a przecież to noblista z 2001 roku.
Gorąco polecam tę książkę wszystkim, którzy lubią Indie i tym, którzy po prostu lubią czytać historie ludzi. Zastanawiając się nad własną.


1. Miejsce akcji: Bombaj
2. Opowiadanie sekretarza - wrażenia z indyjskiego stulecia
3. Wybuch (Goa, Karnataka)
4. Małe wojny (bunt antybraminów w Tamil Nadu)
5. Po bitwie (Kalkuta)
6. Koniec masztu z flagą (Lucknow, Ayodhya w Uttar Pradesh)
7. Era kobiety
8. Cienie guru (Pendżab - separatyzm sikhijski)
9. Dom nad jeziorem - powrót do Indii (Kaszmir)

Kopiuję tu moją opinię z blogu Zahry valley-of-dance i z mojej strony nietylkoindie.pl

Na Naipaula książki o Indiach poluję od dawna. Wśród moich wspomnień jest taka chwila, gdy twarz mi się rozjaśnia na widok "Jenseits des Glaubens", książki o islamie m.in. w Pakistanie, leżącej na zurichskim stoisku antykwarycznym lub moment, gdy podskakuję z radości widząc wśród rzeczy porzuconych przez turystów w bombajskim hotelu "Land der Finsternis. Fremde Heimat...