Dla pasjonatów jest to zapewne pozycja ikoniczna, kultowa i kolejna mądrość nad mądrościami. Niestety, nie jestem przekonany do tego rodzaju dowodzenia racji dla swoich badań i poszukiwań. Manuel Rosa udowadnia, że Ziemia jest okrągła. Akurat udaje się to pochodzącemu z Azorów historykowi poddać pod rozwagę Czytelnika z niewymuszoną gracją jako że mógł tego dowieść Krzysztof Kolumb. Wydaje się niemal pewnym, że był tego świadomy tak jak i nieliczni z elit, którzy zachowywali podówczas wiele tajemnic dotyczących żeglugi, kartografii czy konstruowania okrętów. Rosa zajmuje się życiem Krzysztofa Kolumba od około 20 lat. Uchodzi za autorytet. Jego prace zyskują pochlebne recenzje, a on sam jest człowiekiem, który przedstawił wiele śmiałych hipotez oraz broni dowodów jakimi uzasadnia efekty swoich dociekań. Jednym z odkryć Manuela Rosy jest pochodzenie słynnego podróżnika i Admirała. Świat obiegła sensacja, która dawała o sobie znać wcześniej. Kolumb może być związany z polską krwią za sprawą ojca, którego upatruje się w królu Władysławie III Warneńczyku. Tajemnicze zniknięcie króla i miejsce pobytu cudem ocalałego z bitwy pod Warną w 1444 roku jest przez autora wykazywane poprzez kolejne przebadane przez niego dokumenty i logiczne dowodzenie racji dla swojego założenia. Znakiem tego niczym nić przewodnia pojawia się aż nazbyt często nawoływanie historyka do wiary w to, iż słynny żeglarz nie urodził się w Genui.

Niestety, książka jest niebywale nierówna, a jej układ sprawia wrażenie omówienia fizys Frankensteina. Ot, trzy części, kilkanaście rozdziałów, przypisy, ilustracje, aneks. Wydanie winno być zupełnie innego formatu, a i rozkład treści w kolejnych częściach mógłby wyraźniej się uzupełniać. Jest to o tyle ważne, że w przypadku sensacji sezonu czy roku, a nie mającej przy tym charakteru teorii spiskowej każda literacka próba spójnego przedstawienia danej rzeczy wymaga od zainteresowanych skupienia. "Kolumb. Historia nieznana" jest tego świetnym przykładem. Sensacja mająca stać się zweryfikowaną w przyszłości, jawi się jako zalążek prawdy nieco iluzorycznie. Manuel Rosa ma przy tym nieznośną manierę mnożenia bytów ponad potrzebę aczkolwiek doszukuje się zasadności zawsze i tego też oczekuje od Czytelnika. Gwoli prawdy zwraca uwagę, że badania wieków Renesansu czy Średniowiecza i starszych to wielce trudne zajęcie. Materiały źródłowe na których polega badacz są często nieczytelne, zaszyfrowane w swoisty sposób lub takowych nie ma mimo śladów na ich istnienie. Zatem mnogość wątków i hipotez jakie przedkłada Rosa jest niebagatelna ale najczęściej są to próby powiązania pewnych tropów, śladów i faktów, tylko wedle wiedzy i interpretacji autora. Zasadność zdaje się być rzadkim gościem z racji przykrojenia bogatego materiału dla potrzeb książki, której wydawca liczył nie bez przyczyny na osiągnięcie statusu bestsellera. Nie jest to tytuł zawierający właściwą i w taki sposób przedłożoną wiedzę fachową. Do wielu swoich odkryć zatem nie przekonuje i zbyt wiele pozostawia pod rozwagę Czytelnika sugerując swój, właściwy punkt widzenia i zdanie. Być może, że dla kogoś jest to świetny przykład stwarzania przestrzeni wśród problemów. Wiele z tych niedomówień zostaje opatrzonych przez historyka jako materiał pozostawiony do dyskusji środowisku akademickiemu. Chciałbym też zwrócić uwagę na możliwość słabego tłumaczenia. Tego akurat zarzucić nie mogę ale książka sprawia wrażenie odrobinę kanciastej. Chciałbym wierzyć, że taki jest styl Manuela Rosy, biegłego w siedmiu językach i z wyobraźnią doszukującego się niuansów we wszelakich archaizmach, dialektach i odmianach językowych, jakie były powszednie w wiekach minionych.

Genealogiczny galimatias jakiego można się spodziewać w badaniach historyka jest dość czytelnie zaprezentowany. Sporo dowodzenia koligacji kolejnych rodzin i prób negacji wcześniejszych ustaleń znawców jest przedkładana z pewnym stopniem skomplikowania ale bez zawikłania. Ilość owych powiązań jest spora i wymaga odrobiny wysiłku intelektualnego. Do tego dochodzą takie smaczki jak domniemanie przynależności Krzysztofa Kolumba do loży wolnomularskiej lub najciekawsze według mnie opisy polityki Portugalii dotyczące żeglarstwa i eksplorowania nieznanych lądów. Jak się okazuje wśród władców najsprytniejszym okazywał się być Jan II, który z powodzeniem udoskonalał kruczki prawne swych poprzedników. Wredny był to król. Żeglarze w czasach kiedy nosił koronę nie mieli nazbyt lekkiego życia. Chyba, że byli piratami.

Jan II rozszerzył zasadę mare clausum, która zakazywała jakimkolwiek śmiałkom pływać na szlakach afrykańskich. Portugalia pod jego panowaniem podnosiła do rangi tajemnicy państwowej wszelakie osiągnięcia techniczne związane z konstruowaniem okrętów. W przypadku zagrożenia utracenia okrętu w obce ręce kapitan zobowiązany był zatopić statek. Mapy i wiedza o nawigacji czy astronawigacji była wiedzą tajemną. Jan II był tak dalece złośliwym człowiekiem, że upowszechniał mapy zafałszowane, różniące się od stanu faktycznego. Przekłamywano też jednostki metryczne. Stopnie i jakiekolwiek inne pomocne przy pomiarach odległości punkty nie znajdowały pokrycia w rzeczywistości. Portugalia przykładała olbrzymią wagę do swoich tajemnic. Śmierć dla szpiegów przemysłowych czy tym podobnych śmiałków była dość oczywistą karą. Oczywiście, oprócz Krzysztofa Kolumba byli i inni żeglarze ale każdy z tych podróżników, handlowców czy posłańców musiał być poddany pewnej weryfikacji i uzyskać coś w rodzaju specjalnej licencji królewskiej. Poza tym, trudno jest nie uznać wobec faktów, iż słynny Admirał był szpiegiem. Być może niezwyczajnym ale jednak. Jego spore zaangażowanie w życie dworów panujących ze szczególną pamięcią o koronie Kastylii, wyraźnie o tym zaświadcza. Nie pominął przy tym Rosa kwestii rzekomej pomyłki Kolumba co do odkrycia lądów jakie nazywał Indiami. W zalewie kłamstw, dezinformacji i fałszu na użytek dobra Portugalii wydaje się to być jednym z wielu zabiegów przedsięwziętych w określonym celu. Przemawiają za tym dowody. Niekiedy wymagają wiary. Jednak od fałszywych map do sprokurowanego nieprawdziwego testamentu Kolumba upłynęło wiele wody, a polityka dezinformacji znajduje swoje potwierdzenie, choć pośrednie:

"(...) Pisze się również, że Kolumb zmarł w przeświadczeniu, że dotarł do prawdziwych Indii, i dlatego epitafium na jego grobie, głoszące: "Non confundar in aeternum", znaczy: "Niech nie pozostaję w błędzie na wieki", wyraża ostatnią próbę powiedzenia światu, że nie brał mylnie Ameryki za Indie.
Poprawnie przetłumaczone, zdanie to brzmi: "Nie będę mylony wiecznie". To znaczy: "Niech nie mylą mnie wiecznie z inną osobą", ponieważ sam żeglarz był świadom, że próbuje mu się zmieniać nazwisko i pochodzenie. (...)" - "Kolumb. Historia nieznana" aut. Manuel Rosa (s. 119)

Dla pasjonatów jest to zapewne pozycja ikoniczna, kultowa i kolejna mądrość nad mądrościami. Niestety, nie jestem przekonany do tego rodzaju dowodzenia racji dla swoich badań i poszukiwań. Manuel Rosa udowadnia, że Ziemia jest okrągła. Akurat udaje się to pochodzącemu z Azorów historykowi poddać pod rozwagę Czytelnika z niewymuszoną gracją jako że mógł tego dowieść...