Książka Jasmin przenosi czytelnika w magiczny świat Orientu, pełen niezwykłych opowieści, nieznanych barw, smaków i zapachów, zwyczajów tak bardzo różnych od naszych, europejskich, że aż niewiarygodnych. A przy tym jest tak ogromnie prawdziwa, prawdziwa aż do bólu... Nie jest bowiem fikcją literacką, ale historią, która wydarzyła się naprawdę i ukształtowała kilka pokoleń kobiet w jednej z irańskich rodzin.

Autorka jest córką Iranki i Niemca o polskim pochodzeniu i, chociaż urodziła się w Iranie, wychowana została w Stanach Zjednoczonych, dokąd uciekła jej rodzina. Ponieważ nie dogadywała się z matką - wierną muzułmańskim, surowym tradycjom i wolała być, jak sama pisze „amerykańską dziewczyną”, mieszkała daleko od rodziców. Dopiero po śmierci ojca, pomagając uporządkować mieszkanie przed przeprowadzką, odkryła matczyny sekret...Pomiędzy bibelotami odnalazła jej ślubne zdjęcie, na którym, ku ogromnemu zaskoczeniu, zobaczyła zupełnie obcego mężczyznę oraz matkę, wyglądającą na bardzo młodą, wręcz dziewczynkę… Mama nie chciała na ten temat rozmawiać, ale jakiś czas później całą historię nagrała na dziesięciu kasetach i wysłała Jasmin. Tak narodziła się ta książka.

„Irańska córka” opowiada historię trzech kobiet – Kobry, Lili i Jasmin, czyli babki, matki i córki – autorki książki. Pokazuje tym samym świat zupełnie inny od tego, który znamy. To świat, w którym kobiety są całkowicie zależne od mężczyzn, za których są wydawane jako bardzo młode dziewczęta, a nawet małe dziewczynki. Często nie mają wpływu na wybór małżonka, nie mogą go też opuścić, ponieważ to mężczyzna rozwodzi się z kobietą. A jeśli już to uczyni, rozwódka jako nieczysta i skalana musi wrócić do domu rodziców, stając się dla nich przyczyną wstydu. Kobra i Lili wyłamują się z tego schematu. Pierwsza z nich przez lata tuła się między domem rodziców i niewiernego męża, gotowa na każde poświęcenie dla córki Lili. Ta, wydana bardzo wcześnie za mężczyznę brutalnego i nieprzewidywalnego, postanawia się od niego uwolnić i wyjechać z kraju. Rozpoczyna nowe życie, po starym zostaje jej zdjęcie, które wiele lat później odnajdzie jej córka. Ale czy tylko?..

Książka Jasmin Darznik wyłamuje się z wszelkich schematów i stereotypów, w które popada zdecydowana większość publikacji o Wschodzie i kulturze islamu. Ukazuje całą panoramę ludzkich postaw i zachowań – poznajemy kobiety wierne tradycji, poddane mężczyznom, cierpiące, przerażone, ale i silne, zdeterminowane i gotowe na poświęcenia, jak główne bohaterki. Są mężczyźni okrutni i nieczuli, niewierni, pijacy i jednocześnie dobrzy, troszczący się o swoje żony i córki. Czasem robią to w tajemnicy, by nie razić społeczeństwa przyzwyczajonego do innych norm...

Podczas lektury możemy też obserwować jak wszelkie normy zmieniały się przez lata i jak owe zmiany były przyjmowane. Sama rewolucja dotycząca ubioru, zwłaszcza strojów kobiet, jest doprawdy fascynująca! Choć europejskim czytelnikom wydaje się szokujące, że zabraniano kobietom opuszczania domów bez zasłoniętej twarzy, kiedy nakaz ten zniesiono, to one same były najbardziej oburzone! Co więcej, nawet kiedy zakazano zasłaniania twarzy, i tak robiły to tak często, jak tylko mogły. Podobnie szanowano zwyczaje i tradycje irańskie na emigracji, którą wielu wybierało z powodu sytuacji politycznej kraju.

Wiele można pisać o tej książce, ale każde kolejne zdanie będzie jej pochwałą. Uważam, że jest to lektura, po którą warto sięgnąć z kilku powodów. Poza niezwykłą historią, którą opowiada, bohaterskimi kobietami, które opisuje i stereotypami, które łamie, warto zwrócić uwagę na szczegóły – opisy tradycji. To właśnie one są tym, co absolutnie mnie urzekło w „Irańskiej córce”. A znajdują się tutaj opisy życia codziennego, zalotów, zaręczyn, ceremonii zaślubin i nocy poślubnej, pogrzebu... Wszystko jest tak odmienne od naszej codzienności, wręcz magiczne, że trzeba to poznać. Dlatego książkę polecam każdemu, bez wyjątku.

Katarzyna Marondel