ATRYBUCJE. Podstawowe teorie, badania i zastosowanie

W jaki sposób wyjaśniamy przyczyny zdarzeń? To pytanie od stuleci nurtowało wielu myślicieli, a w psychologii stało się podstawą tak zwanego nurtu atrybucyjnego, którego czołowym przedstawicielem jest Friedrich Forsterling. W swojej książce rzetelnie, a zarazem interesująco omawia on obecny stan wiedzy na temat wnioskowania o przyczynach własnych i cudzych zachowań, a także o konsekwencjach rozmaitych atrybucji. Podkreśla przy tym, że wprawdzie każdy człowiek jest „naiwnym” badaczem rzeczywistości, a próbując interpretować zdarzenia w otaczającym go świecie, popełnia wiele błędów, lecz mimo to usiłuje zrozumieć siebie i innych oraz w „rozsądny” sposób wywierać na nich wpływ. Taki głęboko humanistyczny sposób myślenia o człowieku jest dodatkowym atutem tej książki.


"Pytanie, w jaki sposób wyjaśniamy przyczyny zdarzeń, od wielu stuleci wzbudzało zainteresowanie filozofów, a od kilkudziesięciu lat jest przedmiotem badań w różnych dziedzinach psychologii. Friedrich Főrsterling to jeden z czołowych badaczy nurtu atrybucyjnego, w którego ramach pojawiały się teorie orzekające o tym, jak ludzie interpretują zdarzenia w otaczającym ich świecie. Książka jego autorstwa stanowi bardzo dobre i kompetentne podsumowanie najważniejszych teorii i koncepcji atrybucyjnych. W konstrukcji tej pracy widać dużą dbałość o komfort czytelnika. Jej niekwestionowaną zaletą jest także logiczny układ treści ujmujących wielkie bogactwo materiału."

Książka rzetelnie i w interesującej formie prezentuje stan wiedzy na temat wnioskowania o przyczynach własnych i cudzych zachowań, a także o konsekwencjach rozmaitych atrybucji. Cały wywód opiera się na przeświadczeniu, że wprawdzie każdy człowiek jest "naiwnym" badaczem rzeczywistości i popełnia wiele błędów w swoim wnioskowaniu o przyczynach, lecz mimo to próbuje zrozumieć siebie i innych oraz w "rozsądny" sposób wywierać na nich wpływ. A takie myślenie o człowieku wcale nie jest dziś powszechne.

Z recenzji wydawniczej prof. Krystyny Skarżyńskiej

W publikacji omówiono kluczowe pojęcia, teoretyczne wyjaśnienia i klasyczne eksperymenty oraz ukazano, jak niektóre z najważniejszych zjawisk można zilustrować za pomocą prostych eksperymentów, które czytelnik może przeprowadzić sam, z przyjaciółmi lub grupą na uczelni. W tekście zamieszczono ponadto krótkie podsumowania najważniejszych tez oraz pytania i ćwiczenia sprawdzające przyswojenie i zrozumienie omówionych zagadnień.

Friedrich Försterling – profesor ogólnej psychologii eksperymentalnej Wydziału Psychologii Ludwig-Maximilians University w Monachium. Jego zainteresowania badawcze związane są z poznawczymi, a zwłaszcza atrybucyjnymi aspektami motywacji, emocji i uczenia się. Prowadził badania dotyczące przyczyn i konsekwencji atrybucji, społecznych i językowych reguł kierujących komunikowaniem atrybucji oraz możliwości zmiany naiwnych teorii w trakcie terapii i treningu.


I. Kluczowe pytania i podstawowe założenia.
1. Tematy badań atrybucyjnych.
2. Kiedy dokonujemy atrybucji?

II. Czynniki poprzedzające postrzeganej przyczynowości.
3. Heidera analiza psychologii naiwnej.
4. Czynniki poprzedzające przyczynowości fenomenalistycznej.
5. Czynniki poprzedzające atrybucji do intencji.
6. Wnioski dotyczące przyczyn oparte na współzmienności.
7. Koncepcje konfiguracyjne.
8. Błędy przypadkowe i systematyczne w procesie atrybucji.

III. Konsekwencje atrybucji przyczynowych.
9. Konsekwencje intrapersonalne.
10. Konsekwencje interpersonalne.

IV. Komunikowanie atrybucji.
11. Język a wyjaśnianie przyczyn.
12. Komunikacja pośrednia.

V. Zastosowanie zasad atrybucji.
13. Atrybucyjne przekwalifikowanie.

Bibliografia. Indeks nazwisk. Indeks rzeczowy.