Czytelnicy cyklu "Zanim nadejdzie jutro" Joanny Jax na pewno pamiętają, że niektórzy bohaterowie tych trzech powieści, między innymi Błażej Piotrowski, siostry Kąckie czy rodzina Domosławskich z małą Lenką, pochodzili z Oszmiany, leżącej w województwie wileńskim, które to tereny do 1945 należały do Polski (dziś to teren Białorusi). Kiedy więc na stronach Bonito trafiłam na pozycję Stanisławy Wojciechowskiej-Soi "Na oszmiańskich rozstajach" postanowiłam stać się jej posiadaczką, licząc na ciekawą lekturę. Nie zawiodłam się.

Ta licząca 180 stron książka jest wspaniałym dokumentem, pamiętnikiem z życia rodziny Masalskich, powstałym w oparciu o ręczne zapiski, listy, notatki, przemyślenia Kazimierza Masalskiego, mieszkającego po wojnie w Malborku, gdzie zmarł 13 grudnia 1985 roku. To jego żona Ewa zadbała, aby te dokumenty nie przepadły w niebycie, aby znalazły swoje przeznaczenie, mówiąc niemal 15 lat po śmierci Kazimierza tymi słowami do autorki książki:
"Coś trzeba z tym zrobić. Szkoda, żeby świat zapomniał o utraconej arkadii przez Polaków w dawnym oszmiańskim powiecie. Szkoda, żeby umarła wieś Nowosiady, gdzie dzieci do wszystkich kobiet mówiły 'ciociu'. Szkoda, żeby w niepamięć odszedł cały dorobek pedagogiczny mojego męża. Coś trzeba z tym zrobić. Namawiał mnie do tego biskup olsztyński, który znał męża. Niech pani coś z tym zrobi."

I tak powstała wspaniała i bardzo ciekawa książka o życiu na Wileńszczyźnie w początkach XX wieku, kiedy obok siebie żyli zgodnie Polacy, Litwini, Rosjanie, Białorusini i Żydzi. Centralną postacią tych wspomnień jest Józef Masalski, ojciec Kazimierza, wykształcony na nauczyciela, cieszący się ogromnym autorytetem wśród mieszkańców, gotowy do rady i wszelkiej innej pomocy. Poznajemy jego rodzinę, sąsiadów, zwykłe codzienne życie, radości i tragedie dotykające jego najbliższych, a wszystko to na przestrzeni kolejnych zdarzeń historycznych; od obalenia caratu, walk z bolszewikami, powstania Polski, poprzez kolejne etapy II wojny światowej. Kiedy bezsporne stało się, że Wileńszczyzna nie pozostanie w obszarze Polski, rodzina Masalskich postanawia porzucić ukochaną ziemię rodzinną i wyjechać, nie chcąc pozostawać pod władzą sowiecką.
Książka stanowi ogromną wartość historyczną, bo opowiada autentyczne zdarzenia, nawiązuje do bardzo osobistych przeżyć Kazimierza Masalskiego, spisanych w formie wspomnień, notatek, zapisków. Wszystko to czyta się z niekłamaną ciekawością i zainteresowaniem, a jedynym mankamentem wydawniczym książki jest bardzo mała czcionka i duża ilość wersów na stronie, co nie ułatwia czytania. Niemniej polecam.

Czytelnicy cyklu "Zanim nadejdzie jutro" Joanny Jax na pewno pamiętają, że niektórzy bohaterowie tych trzech powieści, między innymi Błażej Piotrowski, siostry Kąckie czy rodzina Domosławskich z małą Lenką, pochodzili z Oszmiany, leżącej w województwie wileńskim, które to tereny do 1945 należały do Polski (dziś to teren Białorusi). Kiedy więc na stronach Bonito trafiłam na...