Jesteśmy społecznością, która kocha książki

Nasamprzód trzeba zwrócić uwagę na fakt, że tytuł książki został nie najlepiej przełożony. Nie uwzględniono w nim przymiotnika "occidentale", który wyraźnie ogranicza tematykę tej książki do zachodniej tylko części świata śródziemnomorskiego. W istocie bowiem Heurgon przedstawił w tej pracy dzieje tego obszaru przed wybuchem wojen punickich, a więc podjął się opisania okresu niezbyt dobrze znanego. W sumie nic dziwnego: do wielu miejsc historia dociera dopiero wraz z Rzymianami. Nie wszędzie jednak. Autor dużo miejsca poświęca problematyce kolonizacji fenickiej i greckiej, a także swojej ulubionej bodaj tematyce, tj. Etruskom. W porównaniu z tą problematyką zdecydowanie na uboczu znajdują się partie książki poświęcone Galii oraz Półwyspowi Iberyjskiemu. Dużo ciekawych uwag zamieścił Heurgon w rozdziale o Rzymie królewskim, w którym to - nie dziwota - podkreślił zwłaszcza rolę Etrusków. Oryginalna jest forma tej pracy. Część pierwsza nosi tytuł "Stan naszej wiedzy" i zawiera narrację o najważniejszych wydarzeniach i procesach. Z kolei część druga zatytułowana "Zagadnienia i kierunki badań" zwraca uwagę na kilka obecnych w literaturze naukowej lat 60. pomysłów i kontrowersji badawczych. Nie mogło tu zabraknąć kwestii pochodzenia Etrusków (tu wszak różnili się w opiniach już starożytni, czego dowodem sprzeczne domysły Herodota i Dionizjusza z Halikarnasu),czy chronologii kolonizacji greckiej. Odniosłem wrażenie, że Heurgon lubi zwracać uwagę na związki i kontakty, wskazuje na wpływy kulturowe (wyodrębnia tu "zewnętrzne źródła kultury") - to ciekawe spojrzenie na tytułową tematykę. Myślę, że jego praca dobrze uzupełnia bardziej skupione na historii wydarzeniowej podręczniki dziejów Grecji czy Rzymu. Tomasz Babnis