Jesteśmy społecznością, która kocha książki

Bardzo ciekawa książka. Od czasu do czasu lubię sięgnąć po literaturę faktu, literaturę historyczno-naukową. Niniejsza książka łączy w sobie kilka dziedzin, teologię, historię, nauki społeczne, historię literatury. Autor bada, analizuje dziedzictwo kulturowe judaizmu oraz wpływ tego dziedzictwa na naszą współczesność. Bardzo miło mnie zaskoczyła ta książka, nie byłem świadomy tego jak wielki wpływ judaizm ma na nasze współczesne życie. Na początku książki autor opisuje kontekst historyczny w jakim powstała tradycja judaizmu. Pismo oraz pierwsze miasta pojawiły się na bliskim wschodzie. Dzięki najstarszym dokumentom historycznym mamy wgląd w to jak wyglądał świat, jaka była tradycja kulturalno-społeczna w przededniu powstania tradycji judaizmu. Autor analizuje na opowieść, mity starożytnego Babilonu, Gilgamesz, wierzenia religijne jakie dominowały kulturę tamtego okresu. Mity, kultura, wierzenia, bóstwa oparte były raczej na samym człowieku, na hierarchii, w której człowiek odgrywał najwyższą rolę. Rytuały religijne oparte były na zaspokajaniu najprostszych i instynktów ludzkich, często zawierały element cielesności ludzkiej oraz seksu. Rozpowszechniona była monogamia, no a w hierarchii społecznej i religijne najwyżej stał człowiek. Dobrze znamy to też na przykład ze starożytnego Egiptu, gdzie faraonom przypisywano cechy boskie. Ludzie, stworzenia, nawet rzeczy martwe stały najwyżej w hierarchii religijnej oraz społecznej. To się zmieniło w momencie kiedy pojawił się judaizm. Judaizm zrewolucjonizował postrzeganie hierarchii społecznej, religijnej oraz światopogląd całej ludzkości. Autor analizuje też dość wnikliwie Stary Testament, szczególnie Księgi Mojżeszowe. Ważnym etapem w rozwoju judaizmu była podróż Abrahama z Mezopotamii do Palestyny. Abraham z pochodzenia był najprawdopodobniej osadnikiem, który wywodził się kulturowo z kultury Mezopotamii. Osiadł w Palestynie. Opowieść Abrahama jest o tyle ważna, gdyż właśnie jest świadectwem tego, iż pierwsi hebrajscy patriarchowie wywodzili się z kultury Mezopotamii i Babilonu. Można powiedzieć, że jedną nogą stali jeszcze w kulturze politeistycznej, opartej na człowieku, micie człowieka, drugą nogą stali w tradycji monoteistycznej, lub zaczynali tworzyć nową tradycję monoteistyczną opartą na ponadludzkim bogu. Kolejny patriarcha hebrajski Mojżesz to kolejna postać, która wpłynęła mocno na dalszy rozwój judaizmu. Mojżesz był też pod mocnym wpływem kultur "przedhebrajskich". Przecież został wychowany w starożytnym Egipcie, gdzie bogiem był człowiek. Co jeszcze zawdzięczamy Hebrajczykom? 10 przykazań. Kodeks etyczny oparty na ponadludzkich wartościach. Owszem wcześniejsze kultury i cywilizacje posiadały swoje kodeksy oraz swoje prawo. Jednak żadna inna wcześniejsza cywilizacja nie stworzyła tak prostego prawa jak dekalog. Co ciekawe, dekalog otwiera przykazanie o istnieniu ponadludzkiego boga, który jest ponad ludźmi, nie ma nic wspólnego z ludźmi. Sam dekalog to prawo nie ustanowione przez człowieka lecz przez wszechmogącego, jedynego boga. Fenomen dekalogu oraz tradycji hebrajskiej polegał również na tym, iż każdego człowieka stawia na równi ze sobą. Każdy człowiek jest równy przed ponadludzkim bogiem. Historia o wypędzeniu z raju dodatkowo wprowadza do tradycji judaistycznej boskim aspekt człowieka, prawo wyboru. Każdy człowiek może stanowić o własnym losie, ma prawo wyboru czynić dobro lub czynić zło. Autor podkreśla jak ważna jest właśnie ta tradycja dla współczesnego świata. Bez tego, iż właśnie judaizm ustanawia każdego człowieka na równi nie mielibyśmy dzisiaj demokracji, współczesnego, cywilizowanego, demokratycznego świata. Nie mielibyśmy praw człowieka, które właśnie mocno oparte są na darze jaki nam sprezentowali Hebrajczycy. Do takiego wniosku dochodzi właśnie autor. Ciekawym aspektem poruszonym przez autora jest również rola kobiet. Autor analizuje dość wnikliwie historię o Rut. Ta starotestamentowa historia tworzy obraz silnej, niezależnej kobiety. Można się pokusić o stwierdzenie, że już Hebrajczycy stworzyli feminizm. "Dary" Hebrajczyków można by tak dalej wymieniać. Analiza autora wykazuje, że po raz pierwszy w kulturze hebrajskiej pojawia się koncepcja wolność wyboru, wolności podejmowania decyzji, w jakimkolwiek kontekście, ba człowiek posiada nawet wolność do łamania zakonu i dekalogu. Kolejną ważną spuścizną Hebrajczyków jest obowiązek opieki na własnymi rodzicami. Autor przytacza, iż wcześniej niekoniecznie było to czymś normalnym. W czwartym przykazaniu zawiera obietnicę długiego życia w przypadku opieki nad rodzicami. To przykazanie to pewien rodzaju kontrakt między dziećmi i rodzicami. W tradycji hebrajskiej pojawia się też kolejna obietnica, obietnica dobrego życia w przypadku szlachetnego życia, spełnienia dekalogu. Judaizm wprowadził też ważną koncepcję – koncepcję poczucia jedność narodu, poczucia wspólnoty, narodu, który ma własne przeznaczenie, wspólny cel. Bardzo ciekawe dla mnie było to jak autor opisał to w jaki sposób judaizm wprowadził koncepcje poczucia czasu. Wcześniejsze kultury niekoniecznie rozgraniczały przeszłość, przyszłość. Mocno były skoncentrowane na teraźniejszości. Oczywiście, poczucie teraźniejszości i życie w teraźniejszości jest ważne. Ale nasze życie we współczesnym świecie było by bardzo powierzchowne, skromne gdyby nie świadome podejście do własnej przeszłości — zrozumienie, analizowanie własnej historii oraz postrzeganie przyszłości w ten sposób, iż to co jest teraz, teraźniejszość ma wpływ na naszą przyszłość. Autor w ten sposób formułuje tezę, iż nasi hebrajscy przodkowie, dążenie do długotrwałego postępu nie tylko w perspektywie najbliższej przyszłości, ale również przyszłości wybiegającej nieskończenie daleko, przyszłości, która ma na cepu dobro wszystkich kolejnych pokoleń, które mają się pojawić na ziemi. Bardzo fascynująca lektura. Zawiera spory ładunek wiedzy historycznej, teologicznej. Lektura ta również uświadamia jak ważne są pewne osiągnięcia cywilizacyjne. Myślę, że będę sięgał po inne pozycje tego autora, szczególnie zaciekawiła mnie pozycja o spuściźnie kulturowej Irlandczyków.