Jesteśmy społecznością, która kocha książki

Czytając tę książkę, czasem czułam wręcz zmysłami opór przed przyjmowaniem cudzego cierpienia. Aż po ścisk w brzuchu i wysychanie gardła. W takiej sytuacji można wybrać jedną z dwóch postaw: chcieć wiedzieć albo chcieć nie wiedzieć. I często wolimy odwrócić twarz od czyjegoś cierpienia. Akcja tej książki rozgrywa się w stanie Uttar Pradesh. Ma on opinię równie dzikiego i surowego, jak Bihar, w którym w ostatnich latach dochodziło do mordów na chrześcijanach. Można go poznawać w takich książkach jak "Serce Indii" Marka Tully, czy takich filmach jak "Omkara", "Ishqiya" czy "Mathrubhoomi". Brutalny świat, w którym mała Phoolan wielokrotnie przekracza rzekę Jamunę, za każdym razem coraz bardziej zraniona, zbrukana, nieufna wobec ludzi. To książka o tym, jak dziewczynkę przemieniono w oszalałą ze wstydu i grozy ofiarę wielokrotnych gwałtów, dokonywanych także przez tych, którzy powinni byli ją chronić, przedstawicieli prawa. O tym, jak z ofiary wyrosła przywódczyni bandytów, idol mediów, kłopot dla władzy, legenda dla biednych ludzi widzących w niej wcielenie przywracającej sprawiedliwość Durgi. Autobiografia ta nie przedstawia już tej części jej życia, gdy z niepiśmiennej więźniarki Phoolan Devi przeistacza się w posłankę do parlamentu walczącą o prawa upokarzanych kobiet. Mamy tu przed sobą jej życie, dwa lata nagrywane na kasetach. Wybrane z dwóch tysięcy stron. 11-letnia żona. 15-letnia porzucona. 16-latka porwana przez bandytów. Osiemnastoletnia wdowa po bandycie i przywódczyni bandy. Dwudziestoletnia więźniarka. Na końcu książki Phoolan ma 31 lat. Wychodzi właśnie z więzienia. Czeka ją jeszcze 7 lat walki o godność kobiety. Kim jest? Żądną krwi mścicielską sławną z masakry w dniu świętego Walentego? Ucieleśnioną Durgą wymierzająca sprawiedliwość wobec ludzi wyższych kast zabijających i gwałcących niższe kasty? Bojowniczką o prawa kobiet? Bandytką z dorobioną do mordu ideologią? Wymieniają ja na stronach netu wśród kobiet, które zrewolucjonizowały świat. W "kto kim jest w Azji Południowej" - określono ją jako dakoita/polityka i przedstawiona m.in. obok takich polityków jak Indira i Sonia Gandhi, piosenkarki Norah Jones czy pisarki Arundhati Roy. Książka jest autobiografią spisaną z nagrań niepiśmiennej Phoolan. Ile tu legendy i zafałszowań prawdy tworzonych przez nią, ile przez opracowujących nagrania Francuzów? Tego się nie dowiemy. Niemniej los bardzo skrzywdzonej Phoolan, która wzięła sprawiedliwość, a nawet zemstę w swoje ręce dojrzawszy w więzieniu do walki parlamentarnej o zmiany w Indiach - porusza. Podobnie jak zrealizowany o niej bardzo kontrowersyjny film Shekhara Kapura "Bandit Queen". Phooolan Devi protestowała przeciwko jego projekcji nie chcąc, abyśmy na ekranie oglądali obrazy najintymniejszego łamania jej praw w sytuacji gwałtów. Książka napisana prostym, poruszającym językiem, z dużą szczerością i realizmem jest też jednym z obrazów Indii. Tych mroczniejszych. CYTATY "Przerażona, ogłuszona działaniem systemu, jak wszyscy ludzie z mojej kasty, biedni i wyzyskiwani. Tylko nieufność i strach pozwalają nam stawić czoła światu. Niewiedza jest o wiele okrutniejsza od głodu". (str 149) "Ponieważ ci ludzie żyją w strachu, to trzeba ich straszyć. Stosują przemoc, trzeba więc być silniejszym od nich". (str 156) Zhańbiona gwałtami: "Tylko jeden mężczyzna, mąż mógłby mnie uratować od strachu i upokorzenia. Traktuje się mnie jak prostytutkę. Bez mężczyzny jestem słabsza niż zając w łapach tygrysa"(str 161) O domu rodzinnym: "U mnie krzyczy się zamiast mówić, bije zamiast wyjaśniać, a podstawowym celem jest zdobycie jedzenia. Albo unikanie kija thakura." (str 189) "You can call it rape in your fancy language. Do you have any idea what it's like to live in a village in India? What you call rape, that kind of thing happens to poor women in the villages every day. It is assumed that the daughters of the poor are for the use of the rich" "The fear of a gun is a powerful thing." HISTORIA PHOOLAN DEVI 1.NARODZINY BHURI Phoolan jest jedną z trzech dziewczynek w domu. Razem ze starszą siostrą Rukmini i młodszą Chhoti lepią z łajna krowiego placki na opał, pomagają w domu. Żyjąc w glinianej chatce ze strzechą, z krowami za ścianą. Bawiąc się w rzece Jamunie. Phoolan swoje imię zawdzięcza temu, że urodziła się w Święto Kwiatów. Ojciec jej, Diwidin został przez przyrodniego brata ograbiony z ziemi. Przeciwko bogaczowi nikt z wioski nie chce zeznawać, więc rodzina często cierpi głód. Małą Phoolan dopytuje się ojca , gdzie przebywa Bóg – w dżungli, czy w rzece Jamunie, do której są wrzucane prochy zmarłych. Ojciec tłumaczy jej, że Boga może odnaleźć w medytacji i modlitwie. On sam modli się. Jego żona – buntuje się na Boga. Także z tego powodu, że daje jej czwartą dziewczynkę – Bhuri. Dziękują za nią jednak w świątyni. Phoolan wierzy, że posągi bogów w odpowiednim momencie zamieniają się w ludzi, by ukazywać drogę zagubionym. 2. W ZAKOLU RZEKI Wioska Phoolan to przede wszystkim studnia, do której posyłana jest po wodę, dwie świątynie, panczajat, szkoła. Bita w niej Phoolan nie zdążyła się nauczyć czytać. Musiała pomagać rodzicom w gospodarstwie. Wysyłana po opał, po wodę żyła w ciągłej czujności. Matka wciąż kazała się swoim córkom wystrzegać się chłopców i mężczyzn w z wyższej kasty thakurów. Gwałty na dziewczynkach z niższej kasty nie były rzadkością. Odebrałoby im to szansę na zamążpójście. Zhańbiona gwałtem dziewczyna, bez ochrony męża w rozumieniu wiosek należy do wszystkich. 3. STOS KUSUMI Życie Phoolan przebiega między zabawą nad rzeką, a pracą czy pobiciem przez matkę. Oprócz zabaw w śluby dziewczynki bawią się też w pogrzeby. Podczas jednej z takich zabaw przypadkiem podpalają przyjaciółkę. Kolejne pobicie przez matkę. 4. ZAMORDOWANE DRZEWO Umiera brat ojca Bihuri, który ograbił rodzinę Phoolan z ziemi. Jego syn Majadin nie tylko nie oddaje sprawiedliwości rodzinie zwracając zagrabiony grunt, ale jeszcze pod ukryciem nocy na ziemi Diwidina wycina miodlę, drzewo, które sprzedane miało zabezpieczyć posag Phoolan. Dziewczynka po raz pierwszy buntuje się. Jawnie i zuchwale przeciwstawia się krzywdzie. 5. POPIOŁY DZIECIŃSTWA Zamężna Rukmini wyjechała i jej obowiązki spadły na teraz najstarszą Phoolan. Pewnego razu uznała ona, że ma prawo zebrać trochę cieciorki z pola odebranego jej rodzicom przez stryja. Ku oburzeniu jego syna panczajat przyznał jej prawo do tych zbiorów. Chcąc się pozbyć zuchwałej w mowie Phoolan, kuzyn Majadin przyczynia się do sfinalizowania małżeństwa 11-letniej dziewczynki z 35-letnim wdowcem Putti Lalem. 6. CZYJA ŻONA? Zmęczona uroczystościami ślubnymi dziewczynka dowiaduje się, że wbrew prawu i mimo płaczu rodziców, Putti Lal nie chce czekać pozostawiając Phoolan u rodziców do 16 roku życia. Potrzebuje jej już teraz. Wygląda na to, że kupił dla siebie i swego ojca 11-letnią niewolnicę do prowadzenia domu. W dodatku mu za to jeszcze zapłacono. Wywieziona do domu męża, nic nie rozumiejąca dziewczynka wyśmiewana jest przez jego krewnych. Z dala od rodziny czuje się zagubiona i przestraszona. 7. MĘŻCZYZNA Z WĘŻEM Mimo sprzeciwu swego ojca Putti Lal strasząc nożem gwałci dziewczynkę. Gdy zalana krwią ucieka z jego domu na wieś, nikt jej nie broni. Żona należy do męża. 8. POWRÓT NA ROWERZE Po walcząca o życie, chorą Phoolan przyjeżdża jej ojciec. Dziewczynka wyrzuca cały swój żal opowiadając mu o krzywdzie, jaką zrobił jej mąż. Mimo przeżytego upokorzenia, strachu i nienawiści zostaje zmuszona przez ojca i swą zamężną siostrę do powrotu do męża. Znów, już nie broniona przez teścia, gwałcona nocą przez Putti Lala. Bezsilna myśli tylko o zemście. 9. ZASNĘŁAM Rodzina matki porywa dręczoną Phoolan, ale jej mąż domaga się zwrotu dziewczynki. Zgodnie z tradycją żona należy do męża. Ojciec Phoolan ze strachu staje po tronie jej męża, broni jej tylko matka. Gdy oddaje ona Patti Lalowi podarowaną ślubną biżuterię, panczajat decyduje, ze dziewczynka ma zostać z rodzicami. Na widok 11-letniej dziewczynki wobec której złamano prawo, decyzję potwierdza sprowadzona przez Patti Lala policja. 10. ZŁUDNE WYTCHNIENIE Po dwóch latach spokojnego życia w domu rodzinnym , Putti Lal przychodzi po swoją własność. Matka nie ma siły jej obronić. Żona kuzyna pociesza Phoolan, że Putti Lal wziął sobie jeszcze jedną żonę, starszą od niej kobietę. Dzięki temu będzie mogła spokojnie przesypiać noce służąc tylko w jego gospodarstwie. 11. NA PIASKACH JAMUNY Przyprowadzona siłą przez Putti Lala 13-letnia Phoolan zostaje służącą w jego domu. Codziennie głodzona i bita przez jego kobietę, Vidję. Gdy pewnego razu nie wytrzymuje i zaczyna się bronić przeciwko biciu, Putti Lal pozbywa się jej porzucając ją niedaleko jej wioski na brzegu Jamuny. W przerażeniu spędza tam noc czekając aż ktoś ją odnajdzie. 12. NAUCZ SIĘ MÓWIĆ"NIE" Matka publicznie ściera sindur z głowy córki, zdejmuje z niej ślubne bransoletki pozbawiając ją znaków małżeństwa z Putti Lalem. 15-letnia Phoolan zostawszy w rodzinie pracuje na budowie. Doświadczenie cierpienia pozbawiło ją strachu, nauczyło ją buntu. Zuchwała to sprytem, to groźbą potrafi sprawić, że nie śmieją jej odmówić zapłaty za pracę. Ale mimo starań matki nikt nie chce za żonę dziewczyny porzuconej przez innego. 13. BUNT Phoolan w obronie matki uderza pradhana (naczelnika zgromadzenia kilkunastu wiosek),w zamian cała rodzi zostaje pobita, grozi jej podpalenie chaty. 14. ZŁAMANIE TABU Piętnastoletnia buntowniczka zyskuje w wiosce opinię zuchwałej. Przeciwstawiając się bogaczowi z wyższej kasty ucieszyła upokarzanych biedaków, ale i wzbudziła tym ich lęk. Inność odrzucono. Nie ma jej kto bronić. Nie chroniona przez męża staje się łupem syna naczelnika wioski. Phoolan na oczach rodziców przeżywszy zbiorowy gwałt nie chce milczeć jak inne dziewczęta skrzywdzone przez mężczyzn z wyższych kast. Spragniona zemsty sprowadza na rodzinę naczelnika jego wroga z innej kasty. Skazana decyzją panczajatu na poślubienie starca zależnego od rodziny naczelnika, Phoolan ucieka. 15. DAKOIT WRACA Mimo strachu przed obcymi mężczyznami Phoolan udaje się dojechać do wioski siostry Rukmini. Obawiając się śmierci głodowej swojej czwórki dzieci Rukmini usuwa piąte dziecko. W tym samym czasie upokorzony naczelnik oskarża Phoolan o kradzież. Ogłosiwszy ją dakoitem policja aresztuje jej rodziców. By zapewnić im wolność, Phoolan powraca do wsi. 16. TAK, SAHIBIE Niesłusznie oskarżoną Phoolan zamknięto razem z ojcem w celi. Na jego oczach obnażono ją z sari i w sąsiedniej celi przez trzy doby była gwałcona przez policjantów. Marząc o skoku w studnie i o spaleniu swoich krzywdzicieli. Mimo tego, że matka dostarczyła dowodu, iż w dniu rzekomej kradzieży Phoolan była z siostrą w ośrodku aborcyjnym, przewieziono ją na rozprawę sądową. Policja grożąc jej spaleniem rodzinnej chaty, nakazała milczenie. 17. NIEWIEDZA Zastraszona przez policję Phoolan przyznaje się do winy, ale dzięki zeznaniom matki wypuszczona za kaucją, wraca przerażona do wioski. 18. TAHAKUROWIE I MALLAHOWIE Gwałty uczyniły z Phoolan w oczach wioski upadłą dziewczynę. Cała wieś uznaje ją za nieczystą, niedotykalną. Nie wolno jej się zbliżyć do studni. Pewnej nocy zostaje zgwałcona przez bandę thakurów z wyższej kasty. Na policji nawet nie chcą przyjąć jej skargi. Marzy o śmierci. Wściekłość czyni ją zuchwałą. Już nie ma czego się bać. Zaczyna straszyć ludzi budząc lęk. 19. ŚRAWAN W bandzie dakoitów, która na zlecenie wrogów Phoolan porwała dziewczynę, dochodzi do sporu. Zabić? Zgwałcić? Dakoici dzielą się wg kast. Phoolan broni Wikram z tak samo niskiej kasty jak ona. Babu z thakurów jest za zgwałceniem jej i zabiciem. 20. ŁUP JEDNOOKIEGO W rozgrywce o Phoolan Wikram zabija Babu. Także dlatego, że gwałcąc psuje on w wioskach reputację dakoitów. Godzi to w ich potrzebę oparcia w okolicy zapewniającej im wyżywienie i informacje o ruchach policji. 21. SZOH ZNACZY MIŁOŚĆ Phoolan liczy na to, że Wikram obroniwszy ją przed gwałtem Babu, pozwoli jej wrócić do rodziny, ale on decyduje, że ma zostać w dowodzonej przez niego bandzie. Phoolan zgadza się poślubić go widząc w nim jedynego mężczyznę, który jej broni i rozmawia z nią o tym, co przecierpiała. 22.PRAWO LATHI Poślubiwszy go Phoolan zostaje przedstawiona jego rodzinie. Zaskoczona dowiaduje się, że Wikram ma już jedną zonę i dziecko. Obie żony akceptują siebie. Kolejnym krokiem jest zemsta na Putti Lalu. Wikram umożliwia Phoolan pobicie go, wykastrowanie i pozostawienie związanego z kartką: "Taka kara spotyka tych, co poślubiają dzieci" 23.SZCZĘK BRONI Phoolan krzepnie nadążając za mężczyznami w biegu przez dżunglę. W ucieczce przed policją. Uczy się strzelać. Stęskniona za rodzicami odwiedza z Wikramem swoją wioskę. Rodzice mimo, że policja utrudnia im życie, błogosławią związek bandyckiej pary. Jednocześnie Wikram planuje zemstę na Mansukhu, mężczyźnie, który podpuścił policjantów do gwałtu na Phoolan. Ona sama po raz pierwszy w życiu zabija nazywając to sprawiedliwością. 24. BOGINI WSI Po zabiciu Mansukha cała wioska z pradhanem i rodzicami Phoolan przyszła błagać uzbrojoną w karabin i megafon królowę bandytów o litość. Phoolan wściekła pali rupie, którymi jej krzywdziciel chce ją przebłagać i rozgoryczona słucha słów wychwalających ją jako boginię ("Kiedy byłam zwyczajną dziewczyną, mówiliście, że jestem zła, a teraz kiedy jestem złą, nazywacie mnie boginią?"). W domu jej rodziców pojawia się też znienawidzony kuzyn Majadin. Wikram powstrzymuje Phoolan przed zabiciem go ocalając honor rodziny, zgodnie z którym nie można przelać krwi krewnych. Wbrew woli Phoolan bierze od Majadina rupie na przebłaganie jej gniewu. Ojciec Phoolan zgadza się, by zastraszony Majadin z kilkudziesięciu ukradzionych akrów ziemi zwrócił mu zaledwie kilka. Nie chce więcej. Ojciec widząc córkę ogarniętą szałem zemsty prosi ją, by błagała Boga o dar wybaczenia. 25 RUDY ŚRI LAM Wikram wbrew woli Phoolan wziął rupie od jej wroga, by móc wpłacić kaucję za swojego guru, poznanego w więzieniu bandytę Śri Rama. Wikram darzy go wielkim szacunkiem i chce, by po wyjściu z więzienia to on przejął władzę nad bandą, ale reszta ludzi mu nie ufa. Śri Ram jest thakurem, gardzi bandytami z niższej kasty mallahów, pożąda Phoolan. Próbuje wzbudzić w Wikramie nieufność wobec niej. Wkrótce Wikram przekonuje się, że zrobił błąd sprowadzając thakurów do bandy. Wrogość między kastami rośnie. Tym bardziej, że Wikram walczący po stronie niższych kast wobec wyzyskujących ich tkakurów jest legendą okolicznych wiosek. Phoolan i Vikram wciąż trzymają przy sobie broń spodziewając się lada moment strzału. I strzał pada. Ranny w plecy Wikram z trudem uchodzi z życiem. 26.OBŁAWA Phoolan wędruje po rodzinie Wikrama domagając się zwrotu pozostawionych na przechowanie pieniędzy.Wszyscy wierzą gazetom, w których napisano, że Wikram został zabity. Nikt nie oddaje jej pieniędzy koniecznie potrzebnych na jego leczenie. Phoolan idzie więc do własnej wioski, by tam wykorzystać strach, jaki budzi. Udaje jej się dostać pieniądze. W miedzy czasie jednak wszędzie trwa obława na nią i na Wikrama. Policjanci zabijają najbliższych mu ludzi. M.in. jego przyjaciela, Madhava ze względu na którego Wikram został bandytą. Madhav zakochał się kiedyś w kobiecie z wyższej kasty, za co jej rodzina zabiła mu ojca. O pomoc w zemście poprosił Wikrama. I tak siedemnastolatek został wyjętym spod prawa bandytą.Teraz ten kuzyn nie żyje, a Wikram bardzo przeżywa jego śmierć, ciesząc się jednak że nie udało im się złapać Phoolan. Oboje wyjeżdżają na leczenie do Nepalu. W Himalajach Phoolan nareszcie może przez jakiś czas zakosztować zwyczajnego życia. Bez strachu przed policjantami i thakurami, bez dziesiątków kilometrów wędrówki przez dżunglę, napadów po wioskach. Cieszy się obecnością ukochanego mężczyzny. 27. PRZECZUCIE Phoolan nie udaje się namówić Wikrama, by porzucił bandyckie życie w dżungli, by osiadł z nią w mieście. Wikram chce rozliczyć się z rodziną, która odmówiła mu rannemu pomocy. Zabrania ojcu nazywać go synem. Doprowadza do starcia z policją, by w zuchwałej akcji udowodnić kłamstwo ogłoszenia go martwym. W bandzie pojawia się wdowa po zabitym kuzynie, Kusuma. Budzi niepokój uwodząc mężczyzn, dążąc do poróżnienia ich ze sobą. Wiąże się z przyjętym znów do bandy (wbrew oporom Phoolan) Śri Ramie, thakurze, który go postrzelił. W bandzie znów napięcie między mallahami i thakurami z wyższej kasty.Sri Ramowi nie podoba się, że Wikram domaga się od niego zwrotu pieniędzy dzięki, którym wyszedł on z więzienia. Nad Jamuną w rozmowie z Phoolan, Wikram ma przeczucie zbliżającej się śmierci. Prosi Phoolan o przebaczenie za to, że uczynił z niej bandytę. Mimo to nie zgadza się z pomysłem Phoolan, by uprzedzić atak zabijając thakurów we śnie. 28. ŚMIERĆ Zmęczeni Phoolan i Wikram wbrew zasadom bezpieczeństwa zasypiają koło siebie. Budzą ich strzały. Są odurzeni chloroformem, rozbrojeni. Śri Ram strzela raz po raz do Wikrama, ale Phoolan oszczędza. Obnażoną, bitą kolbami, kopaną, rzuca w kłujące krzaki, a potem wozi od wioski do wioski rzucając thakurom. Zdając ją na wielokrotne gwałty. Upokorzona, obolała nie czuje już swego ciała. Słyszy, że ma być wydana policji. Na razie we wszystkich wioskach podziwiających Wikrama jej wróg ogłasza, że to ona zabiła legendarnego dakoitę biedaków. Pewien bramiński starzec ryzykuje swe życie pomagając jej uciec. 29. WĘŻU, KIM JESTEŚ? Wykończona, głodna,bojąc się zasnąć Phoolan chce się poddać. Powstrzymuje ją przed tym spotkanie z wężem. Od dziecka bawiąca się wśród wężów tego, który nieruchomo zatrzymał się przed nią traktuje wyjątkowo. Wydaje jej się, że zamiast zaatakować ją, patrzy on na nią ze współczuciem. Phoolan wyrzuca przed nim żal ze swego serca. Gdy wąż odpełza, spragniona Phoolan znajduje wreszcie źródło. Szukając schronienia u ciotki trafia na grupę umundurowanych mężczyzn. Wydaje jej się, ze to znajoma banda dakoitów odkupujących od policjantów mundury. Zawoławszy do nich swoje imię z trudem wydostaje się z obławy. Jest sama, zamęczona, z jedną kulą w karabinie, ale to właśnie tego dnia rodzi się legenda nieuchwytnej Phoolan, królowej bandytów, Durgi, zwyciężającej demony. Buntowniczki Uttar Pradesh. 30. WŁADZA MEŻCZYZN Po przeżyciu obławy policyjnej pielęgnowanej przez żonę pasterza Phoolan udaje się wrócić do zdrowia. Pojawia się w bandzie Balwana, z kasty pasterzy (gadariyów). Po wspólnej akcji z nim, ma już karabin automatyczny i może sobie wybrać ludzi do własnej bandy. Ogłasza wszystkim, że przestaje być kobietą, nie potrzebuje męskiej ochrony, sama będzie przewodzić własnej bandzie. Wybiera do niej ludzi z kast podobnie niskich jak ona i z muzułmanów. Po porwaniu dla okupu bogatych jubilerów i wydostaniu się z obławy policyjnej wielu uznaje, że przeznaczeniem Phoolan jest przetrwać, że przy niej innym się też poszczęści. Sama Phoolan czuje się chroniona, ostrzegana przez Durgę. Wiele z akcji jest atakiem na bogaczy wykorzystujących każdy dług biedaków, zastraszanych, milczących wobec gwałtów na ich córkach. Zrabowane im pieniądze są też rozdawane między biednym, oddawano im zabrane przez bogacza dokumenty własności ziemi. Sława Phoolan walczącej o biednych rośnie. Jednocześnie ze sławą mścicielki gwałtów. Tych, których bogactwo i przynależność do wyższej kasty uczyniły bezkarnymi i którzy mieli za sobą gwałty biednych dziewczyn, a nawet dziewczynek potrafiła kastrować i ćwiartować na części. Przed świątynią Durgi. Na ofiarę. 31. ŚWIAT WG WIKRAMA To Wikram uczył niepiśmienną wieśniaczkę, która nie widziała nic poza światem swojej wioski wszystkiego. Uczył ją nie umiejącą liczyć rozpoznawania wartości pieniądza. Czytając jej na głos gazety i "Ramajanę" tłumaczył, czym są Indie, opowiadał o świecie. Sama z siebie szesnastoletnia Phoolan myślała, w radiu są zmniejszeni, zamknięci ludzie, płakała nad umieraniem słońca znikającego w wodzie podczas zachodu słońca. Przede wszystkim od Wikrama uczyła się tego, czego nigdy nie nauczył jej ojciec, świadomości, że może się nie bać i ma prawo do swojej godności, do swojego głosu. Wspominała go z miłością, nie mogąc zrozumieć, dlaczego nie pozwolił jej uprzedzić ataku Sri Rama, mówiąc " nie zabija się śpiącego". 32. PEWNA WIOSKA Dowiedziawszy się od informatora, że Śri Ram, na którym szuka zemsty za śmierć Wikrama przebywa w Behmai, Phoolan wkracza do wioski. Śri Ramowi udaje się uciec, ale mężczyźni tej wioski, thakurowie płacą za to, że w swoim czasie zbiorowo zgwałcili przywiezioną im przez Śri Rama Phoolan. Po zabiciu 22 mężczyzn w wiosce zostają prawie tylko dzieci, wdowy i starcy. O Phoolan zaczyna być jeszcze głośniej. Z jej powodu premier stanu Uttar Pradesh podaje się do dymisji. Mimo licznych obław nie udaje się jej znaleźć. Nadal każe sławnych w okolicy gwałcicieli z wyższych kast obcinaniem członków, informatorów policji obcinaniem nosów. 33. OSOBISTOŚCI W okolicy pojawiają się osoby rabujące w jej imieniu, podające się za Phoolan. Ona sama kradnąc lubi rozdawań pieniądze biedakom upajając się okrzykami "Niech żyje Phoolan Devi, Królowa Bandytów!". Jednocześnie wiedząc, że za jej głowę wyznaczono już nagrodę 100 tysięcy rupii, nie ufa nikomu, tylko swojemu stenowi i wewnętrznemu głosowi - małej dziewczynce, która ją ostrzega. 34. BITWA W GULOLI Wydani przez pandita, Phoolan z dwoma innymi bandytami, w tym swoim zastępca Manem Singhem przez trzy dni wyślizgują się obławie policyjnej. Wg Phoolan 1000 policjantów zorganizowano decyzją Indiry Gandhi wzburzonej masakrą w Behmai. Ocaleni, wdzięczni muzułmańskim mieszkańcom wioski Guloli za to, że ich nie wydali, dziękują Bogu za to w świątyni. 35. SAMOTNOŚĆ BANDYTY Phoolan osaczana wciąż przez policje zostaje sama z Manem Singhem. Rodzina namawia go do poddania się policji, więc Phoolan przez trzy miesiące wędruje przez dżunglę sama, unikając ludzi żywiąc się owocami. Stopniowo jednak odtwarza bandę i przeprowadza akcję, by podważyć prawdziwość pogłosek o jej samobójstwie. Ziemia jednak pali się jej pod nogami, policja aresztuje jej rodziców, by zmusić ja do poddania się. Phoolan opuszcza stan Uttar Pradesh przechodząc do Madhya Pradesh. Tam dowiaduje się, że Śri Ram, o zemście na którym marzy nie żyje, został zabity przez swojego brata w kłótni o kobietę. Coraz bardziej znana, chociaż wiele akcji, które jej przypisują robią na jej konto inni. Cena za jej głowę rośnie tak wysoko, że nawet najwierniejsi dają się skusić zdradzie. W bandzie coraz częściej pada słowo: "Atma samarpan" - kapitulacja. Policja chce przyjąć kapitulację innych bandytów pod warunkiem, że dołączy do nich Phoolan. Ona sama coraz sławniejsza w gazetach zastanawia się, czemu nie pisano o niej tyle, gdy cierpiała, była maltretowana, gwałcona "Czyż mówi się tylko o zbrodniach biednych ludzi, a nigdy o ich nieszczęściach?" (str 289) 36.KAPITULACJA? Phoolan je jedzenie przynoszone przez mieszkańców wiosek, ale przedtem oni muszą je popróbować. Czujność w obawie przed zatruciem. Nadal wszyscy mówią o kapitulacji. Pewnego dnia spotyka się z oficerem policji Radżandrą Czaterwedi. Z Madhya Pradesh. Woli się poddać tu niż w Uttar Predesh, gdzie spodziewa się śmierci. Jej warunki - ziemia i ochrona dla rodziny przeniesionej z UP do Madhya Pradesh i 8 lat więzienia - zostają przyjęte. Phoolan poddaje się, by skończyć z terroryzowaniem jej rodziny. Przy okazji styka się z dziennikarzami. Po latach, w których bezpieczeństwo zapewniała jej niewiedza, jak naprawdę wygląda, zrobiono jej zdjęcie, opublikowano w gazecie. 37. ZDAĆ BROŃ 6 dni, które pozostały do ustalonego zdania broni przed premierem Madhya Pradesh Phoolan spędza ciesząc się jeszcze swoją władzą królowej, wędrując po wioskach, wysłuchując historii skrzywdzonych, rozdając pieniądze. Wg niej "Być dakoitem to przywracać sprawiedliwość. Zabrać bogatemu, dać biednemu, ukarać zdrajcę lub złego pana, ukarać męża, gwałciciela, zmusić go, by zrozumiał, że kobieta też ma swoją godność". Przed samym złożeniem ogarnia ją strach przed tym, że jak tylko odda karabin, zastrzelą ją. Oddaje go premierowi pod portretami Gandhiego, Durgi i Vinody Bhawego, człowieka, który wprowadził zasady kapitulacji dla dakoitów. Zawieszając girlandę kwiatów na szyję premiera i Durgi. W myślach swych składając broń tylko przed Durgą. Zdenerwowana broni się przed dziennikarzami na konferencji prasowej, bojąc się nawet nieznanej jej kamery. Oburzona wie, że napisali o niej potem, iż jest brzydka, głupia, nie ma w sobie nic z królowej bandytów. Szukając tylko sensacji, nie chcą znać prawdy o niej. W trakcie przewożenia Phoolan do więzienia w Gwalior, przeżywa zamach. 38. SPECJALNY ODDZIAŁ Zamknięta w więzieniu w Gwaliorze Pholan nie może się pogodzić się swoim nowym życiem, smrodem latryn, jedzenia. Brakuje jej biegu przez dżungle i wąwozy, brakuje jej wolności. Wkrótce wybudowano dla niej oddzielny domek. Męczą ja jednak częste wizyty ludzi chcących zobaczyć sławną królową bandytów. Wściekają ją zdjęcia, filmy wykrzywiające jej życie. Zdumiewają propozycje małżeńskie od sikha, Francuza, dżinisty. 39. NIECHAJ DURGA WYSŁUCHA MOJEJ MODLITWY Przebywająca od lutego 1983 roku w Gwaliorze w więzieniu uczy się życia. Poznaje dakoitów, którzy handlowali kobietami. Phoolan odbywa dwa strajki głodowe. Opłakuje śmierć Indiry bojąc się, że teraz nikt nie uzna jej umowy z rządem, Także więźniowie wyśmiewają się z niej, gdy Ardżun Singh, któremu się poddała, przestaje być premierem Madhya Pradesh wyjeżdżając do Pendżabu. Przestaje być na innych prawach, namawiana przez niego do nauki czytania. Z powodu czekającej ją operacji wrzodu żołądka wysłano ją do Delhi. Jedzie zrozpaczona, bojąc się nowego więzienia Tihar. Pociągiem. Nikomu nieznana, w czerwonym sari. Pociesza ją śpiewana przez żebraka modlitwa do Durgi. "Durga pomoże ci przejść przez wodę" Odzyskuje nadzieję. I rzeczywiście w więzieniu w Delhi styka się z Kiran Bedi, kobietą, którą widząc w telewizji podziwiała, nieprzekupną, walczącą o sprawiedliwość, pełniącą funkcję generalnego inspektora więziennictwa. Obiecuje jej wolność. I rzeczywiście, wkrótce po 11 latach zamknięcia brama więzienia w Tihar otwiera się przed nią. Przemieniona, wyzwolona z pragnienia zemsty Phoolan wychodzi na wolność. W podsumowaniu mówi: "W mojej wsi powiadają, że jeśli demon Kans przeszyje gromem dziewczynkę tuż po urodzeniu i zabije ją, to dziewczynka idzie do nieba i sama staje się piorunem. Demony uderzyły we mnie, więc ja też stałam się dla innych piorunem" (str 327) W więzieniu w Gwalior Phoolan zaprzyjaźnia się z pisarką z Uttar Pradesh Malą Sen. Po wielu rozmowach Mala Sen pisze o niej w 1991 książkę "India's Bandit Queen" w oparciu o którą powstaje film Shekhara Kapura "Bandit Quenn" (1995),tak wstrząsający, że po obejrzeniu go, jedna z deputowanych brytyjskich zaproponowała ją do... Nagrody Nobla. Odsiedziawszy 11 lat więzienia bez wyroku, wychodzi na wolność w 1994 za sprawą ówczesnego premiera stanu Uttar Pradesh, Mulajama Singha Jadawa, przywódcy lewicowej partii Samajwadi (Partii Socjalistów),podobnie jak ona pochodzącego z niskiej kasty. Phoolan przechodzi na buddyzm (choć w jej domu obok portretu Buddy będzie miejsce na twarz Durgi i Jezusa) i poślubia Umaida Singha. To on będzie ją opłakiwał, gdy po kilku latach działalności politycznej (w 1995 - założenie partii dla najniższych kast Eklavya Sena, walczącej szczególnie o edukację i naukę technik obrony dla kobiet, udział w parlamencie)25 lutego 2001 zginie zastrzelona przez dwóch zamachowców w zemście za masakrę w Behmai. Jej życie to historia buntu i oporu przeciw uciskowi i prześladowaniom - powie po jej śmierci (Phoolan Devi - 1963-2001) ówczesny prezydent K.R. Narayanan, sam "niedotykalny". Na pytanie, czy chciałaby odrodzić się jako Phoolan Devi, odpowiada z goryczą: "Wolałabym już urodzić się jako zwierzę. Chciałabym przeżyć następne życie z godnością, w tym dość już wycierpiałam". Kopiuję tu moją opinię z blogu valley-of-dance.blog i z mojej strony nietylkoindie.pl (tam z ilustracjami)