Jesteśmy społecznością, która kocha książki

Ze względu na moje koneksje z podwarszawskim Otwockiem ta książka musiała kiedyś wpaść w moje ręce. ''Pasierb nad Wisłą'' to powieść autobiograficzna Symchy Symchowicza, mieszkańca otwockiej dzielnicy żydowskiej w okresie międzywojennym, który występuje tu jako Nachum Feidorowicz. Kilkumiesięczny wtedy chłopiec (autor i główny bohater zarazem) przenosi się z całą rodziną ze zniszczonych przez armię czerwoną w 1920 roku Sobień-Jezior do Otwocka po drugiej stronie Wisły. Osiedlają się na dobrze mi znanej ulicy Świderskiej (centrum ówczesnej dzielnicy żydowskiej pełnej najróżniejszych, drobnych i większych zakładów przemysłowych) w budynku, który stoi po dziś dzień w stanie użytkowym, nieopodal stacji kolejowej. Stąd ulica Górna prowadzi do niedaleko płynącej rzeki Świder i wypoczynkowej miejscowości o tej samej nazwie. W przeciwną stronę mamy ulicę Bazarową z jakby mogło być inaczej... głównym bazarem miejskim pełnym kupców, handlarzy, tragarzy i kupujących. Na pobliskiej ulicy Kupieckiej oprócz restauracji i kolejnych przedsiębiorstw mieści się synagoga - główny ośrodek spotkań religijnych okolicznych mieszkańców, a ulica Warszawska po drugiej stronie torów to już dzielnica pięknych i bogatych willi. Nie dość, że wraz z Nachumem obserwujemy codzienne życie niezbyt zamożnych i w większości wielodzietnych rodzin żydowskich, mieszkających ''na kupie'', często w jedno-dwupokojowych izbach, które na dodatek wykorzystywane są jako zakłady pracy, to zwiedzamy też stary Otwock jaki sam znam tylko z opowieści, zdjęć i niektórych pozostałości. Mamy tu przekrój całego społeczeństwa Żydów od ortodoksyjnych rabbich, przez średnio religijnych robotników (jak ojciec Nachuma Mosze-Awrun, który prowadzi zakład kamaszniczy pracując od świtu do nocy, a potem małą restaurację) i handlarzy po zbuntowaną młodzież wstępującą w szeregi syjonistów, socjalistów bądź komunistów, kończąc na zasymilowanych Żydach w pełni uważających się za Polaków. Śledzimy całą młodość autora wraz z jego radościami, rozterkami i problemami. Po tym jak przez pierwsze lata uczęszczał do chadaru (żydowskiej szkoły zazwyczaj mieszczącej się w domu nauczyciela rebe) ojciec postanawia, że musi nauczyć się języka polskiego oraz innych przedmiotów w programie szkół państwowych. Tym samym posyła go do szkoły powszechnej nr4 na ulicy Staszica (której sam byłem uczniem, tyle że po przeniesieniu już na ul. Szkolną). Nachum dorastając poznaje okolicę, zawiera nowe znajomości i w pewnym momencie zaraża się niektórymi hasłami politycznymi. Młodzież żydowska rywalizuje z polską raz w sposób zdrowy i honorowy jak mecze piłki nożnej między Wulkanem, a Otwockim Klubem Sportowym, raz wyzywając się i obrzucając kamieniami. W międzyczasie nadchodzi też widmo wojny i agresji hitlerowskich Niemiec na Polskę. Nie będę spoilerował zakończenia, ale wszyscy się domyślamy jak dramatyczny może mieć wydźwięk znając historię getta otwockiego i jego likwidację w roku 1942. Osobiście polecam nie tylko mieszkańcom Otwocka chcącym poznać historię swojego miasta, ale również tym, którzy interesują się II wojną światową i życiem przed jej wybuchem. Autor potrafi opowiadać. Mnie pochłonęło bez reszty.