Jesteśmy społecznością, która kocha książki

Książka jest bez wątpienia ciekawą próbą zgłębienia tematu ludobójstwa, którego dopuściła się demokratycznie wybrana przez naród niemiecki partia, jaką była nsdap Od ostatnich wyborów w 33 do "skromnych" początków, jakim był program T4 (eutanazja, od niedorozwiniętych, po nieuleczalnie chorych, przez homoseksualistów, kończąc na każdym kogo "lekarze" biorący udział w tym programie uznali za niewartego życia) minęło ledwie 6 lat. Kończąc na przemysłowej produkcji śmierci w ramach akcji Reinhard, głownie, choć nie tylko w obozach śmierci takich jak Treblinka (0,8/0,85 mln - konsensus polskich historyków, 1,3 mln - według Franciszka Ząbeckiego) czy Sobibór. Autorka podczas rozmów ze Stanglem stara się zrozumieć motywy rozmówcy, prześledza jego losy od służby w Policji, po "prace"w ramach T4, kończąc na "służbie" w Treblince i losach późniejszych. Stangl, jak wielu mu podobnych do (prawie) samego końca umniejsza swoją role, zasłania się strachem o życie swoje i rodziny, nie uznaje swojego współuczestnictwa we zbrodni, wszyscy znamy tą linie obrony. Z interesujących kwestii można zwrócić uwagę, na reakcje Watykanu zarówno na akcję T4 jak i sam Holocaust. Kolejny raz można odnieść wrażenie, że tak ratowanie życia Żydom i Polakom mordowanym przez Niemców i ich sługusów (np. ukraińskich strażników w Treblince) nie było priorytetem Aliantów podczas wojny, tak odszukanie i skazanie wszystkich, albo przynajmniej większości zbrodniarzy prawie nikogo po wojnie nie interesowało. Wyjątek, oczywiście stanowią tutaj medialnie nośne nazwiska, osób znanych masom. Stangl jako jedyny komendant obozu śmierci został odnaleziony - chociaż, mając w pamięci lekturę książki, jest to niewłaściwe słowo - i skazany (np. z całej załogi obozów w Oświęcimiu przed sądem stanęło ok 10% załogi). Ciekawy jest również swoisty podział dokonany przez niemieckich nazistów na Żydów z zachodniej europy, którzy niejednokrotnie byli transportowani wprost do obozów takich jak Treblinka czy Sobibór normalnymi pociągami, wagonami z przedziałami, w całkiem znośnej atmosferze (według wspomnień, jednego z ocalałych) a Żydami np. z Polski, traktowanymi w zasadzie gorzej, niż zwierzęta przeznaczone do rzeźni. Autorka poświeciła wiele czasu i energii by zajrzeć w głąb umysłu Stangla, dotarła również do wielu świadków czy nawet uczestników zbrodni Holocaustu. Wszystko to daje obraz raczej mało przyjemny, który, w moim mniemaniu potwierdza, że w zasadzie nic nie stoi na przeszkodzie, żeby coś podobnego do Holocaustu powtórzyło się kolejny raz (autorka w momencie pisania książki nie mogła tego wiedzieć, ale Holocaust, tym razem dokonany przez "czerwonych" a nie "brunatnych", dokonał się już w rok po pierwszym wydaniu książki - 75 Kambodża, warto tutaj sprawdzić, kto był w tamtym okresie sojusznikiem czerwonych khmerów). Generalnie polecam.